faten

nisan-haziran aylarinda, sarimsi-beyaz renkli cicekler acan 20-40 cm yuksekliginde, bir senelik, otsu bir bitki. buy otu, hulbe otu olarak da bilinmektedir. govdeleri dik, silindir biciminde, ici bos ve oldukca dallidir. yapraklari sapli ve 3 yaprakciklidir. cicekler teker teker veya 2 tânesi bir arada olmak uzere bir yapragin koltugundan cikar. meyveleri duz veya az cok kivrilmis olup, fasulye meyvesine benzer. icinde esmer-sari veya kirmizimsi 6-20 tohum tasir.

gulgillerden, nisan-mayis aylari arasinda, beyaz renkli cicekler acan, 1-3 m yuksekliginde, dikenli bir agactir. ormanlarda, cit kenarlarinda ve kirlarda rastlanir. govdeleri silindirik, kabugu koyu gri renkli ve cok sik dallidir. kucuk dallarin ucu dikenlidir. cicekleri beyaz renklidir. meyveleri sonbahar veya kisa dogru olgunlasan mâvimsi siyah renkli, kuremsi sekilli ve eksi lezzetlidir.

haziran-eylul aylarinda, beyaz veya pembemsi renkli cicekler acan, yol kenarlarinda, tarlalarda ve kurak topraklarda yetisen 20-100 cm yuksekliginde, kokulu, cok senelik ve otsu bir bitki. binbiryaprak otu veya kandilcicegi olarak da anilmaktadir. govdeleri dik, dalsiz ve yumusak tuyludur. yapraklari sapsiz ve koyu yesil renklidir. cicekleri, kucuk tepecik (kapitulum) halinde bir araya toplanmis olup, yalanci bir semsiye durumunu meydana getirirler. bu kapitilumun dis tarafinda 5-6 tane dil seklinde beyaz renkli disi cicekleri, orta kisminda ise tup seklinde, kirli-beyaz renkli erdisi cicekleri vardir. meyveleri gri renkli ve tuysuzdur.

hodangiller familyasindan, 10-15 cm boyunda, uzun omurlu otsu bur bitkidir. cicekleri once kirmizimtiraktir. sonra mor v emavimsi bir renk alir. govdesi dik ve tuyludur. tanen, musilaj, sekerler, recine ve sabit yag icerir. tedavi icin yapraklari kullanilir.

dogu karadeniz bolgesi ve uludag’da yetisen, 1 metre kadar yuksekliginde, genis yaprakli, kalin koklu bir bitkidir. koku acidir. ici sari, disi esmerdir. koku sifalidir. sari ve mavi turu vardir.

haziran-eylul aylari arasinda, beyazimsi veya pembemsi renkli cicekler acan, yuksek boylu, cok senelik, dikenli ve cali gorunumunde bir bitki. ekilmemis yerlerde, cit, yol ve hendek kenarlarinda cok bulunur. govdeleri silindir sekilli, ici dolu, odunlu ve dikenli dallar, once dik, sonra asagi dogru kivrik. yapraklar sapli, kenarlari disli, alt yuzeyleri tuyludur. yaprak sapinda, uclari geriye dogru kivrik dikenler bulunur. cicekler dallarin ucunda toplanmistir. meyve; bircok kismi, meyvelerin biraraya gelmesiyle meydana gelmis kure biciminde bir birlesik meyvedir. rengi once yesil, sonra kirmizi ve daha sonra olgunlukta siyahimtraktir.

butun ilkbahar ve yaz boyunca soluk-mavi renkli cicekler acan, 1-2 m yuksekliginde, kisin yapraklarini dokmeyen bir bitki. govdeleri dik ve cok dallidir. yapraklari mizrak gibi, etli ve yesil renklidir. cicekleri dallarin uclarinda, yapraklarin tabanlarinda bulunur. meyveleri esmer renkli ve findiksidir. kusdili olarak da bilinir.

ortalama 4 m boyunda bir agac. esas vatani bati hindistan’dir. yapraklari uzun ve koyu yesildir. cicekleri beyaz renkli ve kucuk olup, meyveleri kure veya armut biciminde, 5-7 cm capinda etli kismi eksi lezzetli, kabuk kismi limonsarisi renklidir. eskiden antalya bolgesinde genis capta yetistirilmekteydi. zamanla bu bolgede bergamot’un yerini diger turuncgiller aldi. bununla beraber halen antalya civarinda bu tur az miktarda bulunmakta ve meyvelerinden recel yapilmaktadir. bergamot esansinin sanayideki onemi sebebiyle yer yer tekrar yetistirilmeye baslanmistir.

turpa benzer otsu bir bitkidir. 20 ocak ile 20 subat arasinda cicek acar. ciceginin rengine gore, kizilbehmen ve akbehmen adlarinda iki turu vardir.

yumusak tuylu, otsu bir bitki. gavurhashasi adiyla da anilmaktadir. yapraklari yumusak, sapli veya sapsizdir. cicekleri sapsiz veya kisa saplidir. tac yapraklari alt tarafta tup seklinde, ust tarafta biraz egri olarak genislemis ve yayilmis olup, tepede bes lopludur. meyve cok tohumlu ve bir kapakla acilip tohumlarini sacan bir kapsuldur.

ballibabagiller familyasindan mor cicekli, pembe, krem veya beyaz renkli bir bitki. memleketimizde 27 turu tesbit edilmistir. cogu turleri, bati ve guney anadolu’da yaygindir. bunun yaninda diger bolgelerde de yer yer rastlanmaktadir.

rutubetli ve serin yerlerde, akarsu kenarlarinda, kuyu duvarlarinda ve magara agizlarinda tesaduf edilen 20-40 cm yuksekliginde otsu bir bitki. venussaci da denilmektedir. yapraklari uzun, ince, parlak, siyah veya kirmizimtrak-siyah saplidir. yaprak parcalari acik yesil renkli ve bobrek seklinde olup, uc taraflari loplara ayrilmistir.

nemli yerlerde yetisen, 1-2 metre boyunda zehirli bir bitkidir. govdesi kalindir. saplarinin alt kismi erguvani renktedir. yapraklari buyuk, cicekleri yayvan ve kucuktur. ev ilaclarinda kullanilmaz.

temmuz-agustos aylari arasinda yesil veya morumsu-yesil renkli basaklar veren, 30-100 cm boyunda, cok senelik otsu bir bitki. toprak altinda cok fazla yayilmis olan ana kokleri bulunur. bilhassa kumlu topraklari sever. govdeleri dik, tuysuz ve ici bostur. yapraklari dar, uzun, ince, paralel damarli, sivri uclu, koyu yesil renklidir. cicekler govdenin ucunda ve yassi bir basak durumunda toplanmislardir. meyve sarimsi renkli uzuncadir. bitkinin etli kokleri cok eskiden beri uriner hastaliklarda kullanilan onemli bir halk ilacidir. kokler mesane ve bobrek iltihaplari dahil, mesanedeki tas ve kumlari dusurmek icin kullanilan iyi bir idrar sokturucudur. idrar arttirici olarak misir puskulu, arpa ile beraber kaynatilarak kullanilir. hatta kopekler bile agiz ve barsaklarini temizlemek icin bitkinin yapraklarini buyuk bir zevkle yedikleri icin bitki "kopekcimeni" olarak da bilinir. tarlalarda belirtilen turden baska, buna cok benzeyen buyuk ayrikotu (cynadan dactylon) olarak bilinen cesidinin daha kalin kokleri olup, nisasta da tasimasiyla ayrilir ve digeri gibi kullanilir.

bilesikgiller familyasindan, yol kenarlarinda, cayir ve hendeklerde yetisen bir cesit bitkidir. yapraklari rozet seklindedir. cicekleri saridir. taze yapraklari salata olarak yenilebilir. kokunde, teraxacin, levulin, inulin ve seker vardir. yapraklari ilkbahar, kokleri ise sonbahar aylarinda toplanip kurutulur.kullanildigi yerler: idrar sokturur. mesane ve kalinbagirsak iltihaplarini giderir. gogsu yumusatir, oksurugu keser. balgamli ishalleri keser. karaciger siskinligini indirir. bobrek ve safra taslarini dusurur. sarilikta faydalidir. anne sutunu artirir. taze filizleri kirildigi zaman akan sutu de disleri temizler. ogutulen koku, kahveye de katilir.

turlu renklerde yetisen guzel gorunumlu bir bitkidir. kokusuzdur. daha ziyade sus bitkisi olarak kullanilir.

kisin yapraklarini dokmeyen daimi yesil agaclardan. yapraklari kucuk pulsu veya igne seklinde olup 1-2 cm uzunlugundadir. bir evcikli veya iki evcikli bitkilerdir. ardic yemisi diye anilan kozalaklari disi agaclar uzerinde bulunur. ardic turleri kozalaklarinin buyuklugune, rengine ve ozellikle her kozalagin icinde bulunan tohumlarinin sayisina gore birbirinden ayirt edilir.

sicak iklimlerde yetisen "maranta" adli kamistan veya ona benzer baska bitkilerin koklerinden cikarilan beyaz bir tozdur. nisastadan daha incedir. kokusu ve tadi yoktur.

bilesikgillerden, menli yerlerde yetisen, 1 metre kadar sapi olan bir cesit ottur. yapraklari buyuk, yumusak ve yuvarlaktir. cicekleri sari renkte olup, aci ve kokuludur. koku kalindir. meyveleri kucuk, fistik kozalagina benzer.

haziran-agustos aylarinda, beyaz renkli cicekler acan, 50-60 cm yuksekliginde, bir senelik bitki. govde dik, silindir biciminde, ici bos, cok dalli, tuylu ve ustu cizgilidir. alt yapraklari uzun sapli, oval veya kalb bicimindedir. cicekler bilesik semsiyelerde toplanmislardir. meyveleri armut seklinde kucuk, uzeri tuylu, yesilimsi sari renklidir.basta ege bolgesi olmak uzere butun anadolu’da bahcelerde yetistirilir. kultur anasonunun vataninin anadolu oldugu tahmin edilmektedir.meyvalarinda nisasta, musilaj, sabit ve ucucu yag bulunmaktadir. ucucu yag miktarlari bitkinin cinsine ve yetistigi yerin sartlarina baglidir. ucucu yagin % 80-90’i anetoldur. anetol, zehir etkili fakat bu etkisi cok olmayan bir maddedir. meyvelerinden su buhari distilasyonu ile elde edilen anason yagi, hemen hemen renksiz ve karakteristik kokuludur. anason tipta midevi, bagirsak gazlarinin tesekkulunu onleyici, hazmi kolaylastirici ve gogus yumusatici olarak kullanilir. ayrica nefes darligi, oksuruk ve kalb carpintisi rahatsizliklarinda da etkilidir. anason yuksek dozda alindiginda bas agrisi, uyusukluk, gorme zorlugu yapar. daimi kullananlarda anisizm hastaligina sebeb olur. bilhassa cocuklara uyku vermede, midede tesekkul eden gazlari gidermede cok faydalidir. bebekler icin bir cay kasigi tohum bir bardak suya olmak uzere cay olarak hazirlanir. yemeklerden once veya sute katilarak bir kac cay kasigi verilir. buyukler % 1-2’lik cayini gunde 2-3 bardak alabilir.