wilhelm von humboldt

1767’de soylu ve burokrat bir ailede dogan humboldt, bir humanist, dil bilimci, egitim reformcusu ve prusyali diplomat olarak un kazanmistir. goethe, schiller gibi alman romantizminin en buyuk filazoflari ile arkadaslik kurmustur. kuskusuz, donemin siyasi gelismeleri humboldt’u etkilemistir. 1789 yilindaki paris gezisinde humboldt, fransiz anayasasi’nin gerektiginde cebir yoluyla toplumu yeniden sekillendirmeye yonelik duzenlemelerini tereddutle karsilamis; zor kullanmanin kisisel gelisimi engelledigini, dogal toplumsal evrimi geciktirdigini, yaratici dusunceyi cezalandirdigini ve sadece dayatilmis duzene uyumu odullendirdigini fark etmistir. ayrica prusya’daki basin ve ifade ozgurlugune yonelik kisitlamalarin bireylerin gelisim potansiyelini engellendiginden hareketle devlet islevlerini sorgulamaya baslamistir.

1808’deki stein’in liberal reformcu hukumetinde halk egitim bakani olan humboldt kendi kulturel anlayisi dogrultusunda berlin universitesi’ni kurmus, lise egitimini yeniden duzenlemistir. bu donemde humboldt askeri okullarin kaldirilmasini, soylulara hizmet veren okullarin kapatilmasini savunmus ve universite egitimi almak istemeyen ya da mali olanagi olmayan genclere yonelik ortaokullarin acilmasina karsi cikmistir. alman okullarinin devletin zorla diktigi engellerden bagimsiz ve genis bir ogrenci cesitliliginin birlikte egitim gorebilecegi yerler olmasini istemistir.

daha sonra humboldt viyana kongresi’nde prusya’nin tam yetkili elcisi olarak bulunmus ve cesitli diplomatik gorevlerde hizmet vermistir. kisa bir sure icisleri bakani olan humboldt, butun almanya’da kati bir sansur uygulayacak olan karlsbad kararnameleri’nin yururluge girmesine karsi cikmis, cabalari sonucsuz kalinca inzivaya cekilmistir.