konfüçyüsçülük

çinlilerin üç din (san kiano) diye sınıflandırdıkları dinlerden biri olan konfüçyüsçülük, 1912 yılına kadar çin’in milli dini sayılmıştır.

konfüçyüs; "eski hakimlerin faziletleri"ne dayanan bir yolla insanlara barış ve refah getirebileceğini düşündüğü bir "siyasi sistem" geliştirmiştir. fakat hiçbir yönetici ve lider buna ilgi duymamıştır. ülkesine dönen konfüçyüs hayatının son yıllarında insanlara eğitimler vermiştir. kendisini "din adamı" olarak tanımlamamıştır. fakat öğretileri o öldükten sonra da devam edip, bir din haline gelmiştir.

konfüçyüs, tanrı’nın emirlerinin değişmez olduğunu, bu emirleri yerine getirmeyen, tanımayan insanların erdemli insanlar olamayacağını ileri sürmüştür. önemli olan, bir yaratıcı olduğunu bilmek ve o’na iman etme bilinciyle diğer insanları kötü durumdan kurtarmaktır. o yüzdendir ki, konfüçyüs, insanlara hizmet etmenin tanrıya hizmet etmek olduğunu savunmaktadır.

konfüçyüs hatalarından ders alarak doğru yolu bulan, bencil olmayan, üstün meziyetlere sahip insanları erdemli, üstün olarak nitelendirmektedir. bu doğrultuda aslında bu dinin temelinin, insanlara yardım ve kendini düşünmemek olduğunu görüyoruz. iyilik, doğruluk, adalet ve güvenilirlik; bir topluma barışı ve refahı getirecek şeylerin temelini oluşturmaktadır.

ilah olarak bir "gök tanrı" inancı hakimdir. bu gök tanrı "tien" olarak ifade edilir ve yukarıdaki tanrıdır, göğün efendisidir. gök; ruha can veren, nesnelerin yaratılmasına ve yaşatılmasına sebep olan bir varlıktır. her şeyin kökü göklerdedir. insanın kökü ise atalarıdır sözü çinlilerin atalara ve göğe olan bağlılığını açıklar nitelikte. tien’in aşağısında ise hava cinleri, bulut, su, dağ cinleri gibi görünmeyen varlıklar vardır. tanrı için kullanılan diğer bir terim ise "tao"dur.

en büyük mabet yeri ise pekin’de bulunan gök mabet’tir. atalara saygı, gök tanrı’ya tapınma, dua etme ve kurban verme gibi işlemler mabetlerde yapılmaktadır. ayrıca her yıl 22 aralık gece yarısından sonra başlayan törenlerde, adaklar, içkiler, yiyecekler tanrıya sunulur. sonbahar ve ilkbahar olmak üzere yılda 2 kere tanrılara hediyeler verilir. ek olarak, konfüçyüsçülükte ruhların, mezarlarda ve evlerde dolaşıldığına inanılır. bu yüzden, onlara belli aralıklarla yemek götürülmesi adettendir.

çin, tayland, tayvan, vietnam, kore, japonya, avrupa ve amerika olmak üzere konfüçyüs’e inanan 750.000.000 insan vardır.

dinin kurucusu m.ö. 551- 479 yılları arasında yaşayan konfüçyüs’tür. şantung eyaletinde doğmuş ve orada ölmüştür. o zamandan beri eyalet çinlilerce kutsal sayılır. konfüçyüs ’ün hayatında başarılı bir öğretmenlik dönemi vardır. o ’nun en önemli özelliklerinden biri kendine aşırı güvenidir. bütün hayatı boyunca insanları, iyiye, doğruya ve şerefli bir yaşamaya yönelten, inandığı prensipleri yaymak için kitap yazan konfüçyüs, daha çok akla hitap metodunu kullanmış, mistik bir tavır takınarak metafiziğin her türünü reddetmiştir. konfüçyüs hiçbir zaman lao-tseu gibi (taoizm ’in kurucusu), gibi ilahi bir kuvvetin elçisi olduğunu iddia etmemiştir. dini konular üzerinde fazla konuşmamasına rağmen çoğu zaman o, kutsallaştırılmıştır.

konfüçyanizm ’de insanın evlenmeden veya bir erkek evlat bırakmadan ölmesi büyük günah sayılır. çünkü erkek evladın, ata ruhlarına ibadeti devam ettireceğine inanılır. ata ruhları her aile için özel koruyuculuk görevini yerine getirir.

konfüçyanizm vu-ti (m.ö. 140-87) zamanından 1912 yılına kadar devletin resmi dini kabul edilmiştir. bir bakıma konfüçyanizm, geleneksel çin şinizmi ’nin kaideleşmesi şeklidir.


konfüçyanizm ’in mukaddes kitapları, konfüçyüs ’ün öğrencileri tarafından büyük bir dikkatle toplanmıştır. bu metinler konfüçyüs ’e isnat olunan (ta-hio, tehoung-young) ve (loun-you) iki kitaptan meydana gelmiştir ve 1- klasikler, 2- kitaplar diye iki kısma ayrılır.

konfüçyüs bütün eski çin metinlerini (sosyal, dini, ahlaki gelenek, görenek) gözden geçirmek suretiyle atalar kültürüne dayalı çin medeniyetini ortaya koymak istemiştir. konfüçyanizm ’in en önemli dini metinleri olan beş klasik şu kitaplardan meydana gelmektedir:

-değişiklikler kitabı,
-tarih kitabı,
-şiirler kitabı,
-törenler kitabı,
-ilkbahar ve sonbahar vekayinameleri.


sung hanedanı tarafından (xi. yüzyıl) bir araya getiren diğer dört kutsal metin de şunlardır:

-konfüçyüs ’ün konuşmaları,
-mansiyus ’un sözleri,
-ortayol doktrini,
-büyük bilgi.

kutsal metinler üzerine çin bilginlerince yazılan tefsirlerin en meşhuru tehou-hi ’nin eseridir.