destan

tarih oncesi tanri, tanrica, yari tanri ve kahramanlarla ilgili olaganustu olaylari konu alan siir, epope.

(bkz: yaradilis destani)

seyrani siiri:

asirda acaip isler cogaldi
bilmem bu isleri kimler ediyor
dunyayi hep rezil kopekler aldi
gelen umeraya karsi gidiyor

biraz bahsedeyim ehl-i zamandan
yahsilar asagi dustu yamandan
aralik itleri olmus kumandan
uyuz it kurtlara kumand’ediyor

bugday unu begenmiyor enikler
iplikten asagi dustu ipekler
hep sedire gecti itler kopekler
hanedan ayakta hizmet ediyor

koltuk kili fark olmuyor sakaldan
tuccarlar asagi indi bakkaldan
aslanlara coban dusmus cakaldan
simdi aslanlari cakal guduyor

mekteple medrese ortadan kalkti
meyhana kerhana meydana cikti
ar namus denen sey ortadan kalkti
simdi kisi bildigine gidiyor

sarhoslar cogaldi kalmadi ayik
bu asir boylece hallere layik
muzevirin adi muhbir-i sadik
simdi kisi bildigine gidiyor

sahinler hurdunu tuttu yarasa
baklava yerine gecti pirasa
simdi ragbet deyyus ile terese
zamane bunlara ragbet ediyor

bey kurkunu begenmiyor kocekler
babasina akl’ogretir cocuklar
yumurtadan burnu cikan cucukler
horoz oldum diye cik cik ediyor

kucukler buyuge corap geydirir
tatliyi insana aci yedirir
seyrani zamane boyle dedirir
simdi kisi bildigine gidiyor

(bkz: epik)

(bkz: manas destani)
(bkz: ergenekon destani)

(bkz: destansi ask)

icinde uluslarin kulturel ogelerini tasimasi itibariyle onem arz eden yazinsal tur.

ayrica bir kiz ismi.

"sen bende
ben olursem olursun
sen olursen
ben zaten olurum"

seklinde damar bir nakarata sahip sarkiyi soyleyen grubun adi.

destanlar temel olarak iki gruba ayrılır:

a. sözlü destanlar: yazının henüz bulunmadığı ve yaygınlaşmadığı bir kültürde doğan ve kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarıldıktan sonra yazıya geçirilen destanlardır. ozan ve şarkıcıların değişik zamanlarda söylediği şarkı ve şiirlerin bütünleşmesi ve işlenmesiyle oluşturulurlar. örnekler:

gılgamış mö 3000 yıllarında mezopotamya’da ortaya çıkmıştır. bilinen en eski destandır. babil ve akad toplumlarınca da benimsenmiştir. ama bugüne kalan en eksiksiz biçimi sümer toplumunda ortaya çıkmıştır. zalim uruk kralı gılgameş’in ölümsüzlük arayışını anlatır. gılgameş ve arkadaşı enkidu ile birlikte uzun arayışlardan sonra ölümsüzlük otunu bulur, ama bir yılana kaptırır.
ilyada ve odysseia: mö 11-12’nci yüzyıllarda geçtiği sanılmaktadır. homeros destanları olarak bilinirler. yunan yarımadası’ndaki akhalar’ın, anadolu’daki ion krallıklarına saldırısı ve akha kral ve prenslerinin daha sonraki serüvenleri anlatılır. özellikle odysseia, yunan tragedyası ve batı edebiyatının önemli bir kaynağıdır.
beowulf: eski ingilizce halk destanı beowulf
heldenlieder: eski almanca kahramanlık türküleri
nibelungenlied: almanya
kudrunlied: almanya
chanson de geste: fransa (kahramanlık şarkısı)
chanson de roland: frank kralı charlemagne’ın savaşlarını anlatır
el cantar de mio cid: ispanya
mahabharata: hindistan
ramayana: hindistan
heike monogatari: japonya

b. edebi destanlar: belirli bir yazar tarafından eski örneklere uygun olarak ve okunmak üzere kaleme alınmış destanlardır. örnekler:

vergilius’un aeneis’i: mö 29-19’uncu yüzyılları kapsar. troyalı aeneias’in uzun ve zorlu bir yolculuktan sonra latin ülkesine gelerek lavinium kentini kurması anlatılır. lavinium sonradan alba langa ve roma kentlerinin yerine kurulan ilk kenttir.
milton’un kayıp cennet’i (paradise lost): insanın cennetten kovuluşu ve tanrının şeytanla mücadelesini anlatır.
dante’nin ilahi komedya’sı (la divina commedia): ms 1310-1321 yılları arasında yazılmıştır.
ariosto’nun çılgın orlando’su (orlando furioso): 1532’de yazılmıştır.
camoes’in os lusidas’ı: 1572’de yazılmıştır.

böyle bir müzik grubuda vardı bir zamanlar.

dört dizeli bentlerden oluşan,oldukça uzun bir nazım biçimidir.kimi destanlarda dörtlük sayısı yüzden fazladır.genellikle hece ölçüsünün onbirli kalıbıyla yazılır.uyak düzeni koşma gibidir.


-------------------------------------------------------spoiler------------------------------------------------------
ekinler dize kadar
fener gel bize kadar
sana bir şey göstercem kasıktan dize kadar
al bunu alamazmısın sen ne biçim delikanlısın

çıktım taşın üstüne
açtım bacaklarımı
altımdan geçen fener yesin taşaklarımı
al bunu alamazmısın sen ne biçim delikanlısın

çarşı destanı 36 dörtlükten oluşuyor yanlış hatırlamıyorsam

-------------------------------------------------------spoiler------------------------------------------------------

şairin son dörtlüğünde mahlasını söylediği nazım biçimidir.

(bkz: yaşar kemal)
(bkz: üç anadolu efsanesi)

(bkz: ebru destan)