sovyetler birliği dağıldıktan sonra bağımsızlığını kazanmış türki cumhuriyetlerinden biri.başkenti duşanbe’dir.
taçıkıştan
aslında türki devletlerden değildir taciklerin kökeni farslara dayanmaktadır.
yeni orta asya adlı kitapta derinlemesine bilgileri bulunan ülke.
coğrafi verileri
konum: orta asya’da, çin’in batısında yer alır.
coğrafi konumu: 39 00 kuzey enlemi, 71 00 doğu boylamı
haritadaki konumu: orta asya
yüzölçümü: 143,100 km²
sınırları: toplam: 3,651 km
sınır komşuları: afganistan 1,206 km, çin 414 km, kırgızistan 870 km, özbekistan 1,161 km
sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
iklimi: iç kısımlarda kıtasal, pamir dağlarında yarı çöl ve kutupsal iklim görülür.
arazi yapısı: pamir ve alay dağları yer şekillerini oluşturur; fergana vadisi kuzeyde, kofarnihon ve vakhsh vadileri güneybatıda yer alırlar.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: syrdariya 300 m
en yüksek noktası: ismail samani zirvesi 7,495 m
doğal kaynakları: hidro enerji, petrol, uranyum, cıva, kömür, kurşun, çinko, antimon, tungsten, gümüş, altın
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %6
daimi ekinler: %0
otlaklar: %25
ormanlık arazi: %4
diğer: %65 (1993 verileri)
sulanan arazi: 6,390 km² (1993 verileri)
coğrafi not: kara ile çevrili
nüfus bilgileri
nüfus: 6,578,681 (temmuz 2001 verileri)
nüfus artış oranı: %2.12 (2001 verileri)
mülteci oranı: -3.49 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
bebek ölüm oranı: 116.09 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 64.18 yıl
erkeklerde: 61.09 yıl
kadınlarda: 67.42 yıl (2001 verileri)
ortalama çocuk sayısı: 4.29 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 den az (1999 verileri)
hiv/aids - hastalığı olan insan sayısı: 100 den az (1999 verileri)
hiv/aids - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
ulus: tacik
nüfusun etnik dağılımı: tacik %64.9, özbek %25, rus %3.5, diğer %6.6
din: sünni müslüman %80, sii müslüman %5
diller: tacikce (resmi), rusça
okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %98
erkekler: %99
kadınlar: %97 (1989 verileri)
yönetimi
ülke adı: resmi tam adı: tacikistan cumhuriyeti
kısa şekli : tacikistan
yerel tam adı: jumhurii tojikiston
yönetim biçimi: başkanlık tipi cumhuriyet
başkent: duşanbe
bağımsızlık günü: 9 eylül 1991 (sovyetler birliğinden)
milli bayram: bağımsızlık günü, 9 eylül (1991)
anayasa: 6 kasım 1994
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: asdb (asya kalkınma bankası), ccc (gümrük işbirliği konseyi), cis (bağımsız devletlerin topluluğu), eapc (avrupa - atlantik ortaklık konseyi), ebrd (avrupa yatırım ve kalkınma bankası), ece (birleşmiş milletler avrupa ekonomik komisyonu), eco (ekonomik işbirliği örgütü), escap (asya ve pasifikler ekonomik ve sosyal komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icrm (uluslararası kızılhaç ve kızılay hareketi), ida (uluslararası kalkınma birliği), idb (islam kalkınma bankası), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ifrcs (uluslararası kızılhaç ve kızılay toplulukları federasyonu), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu),intelsat, ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (uluslararası göçmen teşkilatı), itu (uluslararası telekomünikasyon birliği), oic (islam konferansı örgütü), opcw (kimyasal silahları yasaklama organizasyonu), osce (avrupa güvenlik ve işbirliği örgütü), un (birleşmiş milletler), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), upu (dünya posta birliği), wftu (dünya işçi sendikaları federasyonu), who (dünya sağlık örgütü), wipo (dünya fikri mülkiyet teşkilatı), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtro (dünya ticaret örgütü)
ekonomik göstergeler
gsyih: satınalma gücü paritesi - 7.3 milyar $ (2000 verileri)
gsyih - reel büyüme: %5.1 (2000 verileri)
gsyih - sektörel bileşim: tarım: %19.8
endüstri: %18.1
hizmet: %62.1 (1998)
enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %33 (2000 verileri)
iş gücü: 1.9 milyon (1996)
işsizlik oranı: %5.7 (1998)
endüstri: alüminyum, çinko, kurşun, kimyasallar, gübreler, çimento, bitkisel yağ, buzdolabı ve dondurucular
endüstrinin büyüme oranı: %10 (2000 verileri)
elektrik üretimi: 15.623 milyar kwh (1999)
elektrik tüketimi: 14.729 milyar kwh (1999)
elektrik ihracatı: 3.9 milyar kwh (1999)
elektrik ithalatı: 4.1 milyar kwh (1999)
tarım ürünleri: pamuk, hububat, meyve, üzüm, sebze, sığır, koyun, keçi
ihracat: 761 milyon $ (2000 verileri)
ihracat ürünleri: alüminyum, elektrik, pamuk, meyve, bitkisel yağ, tekstil
ihracat ortakları: liechtenstein %26, özbekistan %20, rusya %8 (1998)
ithalat: 782 milyon $ (2000 verileri)
ithalat ürünleri: elektrik, petrol ürünleri, alüminyum oksit, makine ve parça, gıda maddeleri
ithalat ortakları: avrupa %32.3, özbekistan %29, rusya %13.6 (1998)
dış borç tutarı: 1.3 milyar $ (1999 verileri)
para birimi: somoni
para birimi kodu: sm
mali yıl: takvim yılı
iletişim bilgileri
kullanılan telefon hatları: 363,000 (1997)
telefon kodu: 7
radyo yayın istasyonları: am 9, fm 6, kısa dalga 5 (1998)
radyolar: 1.291 milyon (1991)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 0 (1997)
televizyonlar: 860,000 (1991)
internet kısaltması: .tj
internet kullanıcıları: 2,000 (2000)
ulaşım ve taşımacılık
demiryolları: 480 km (1990)
karayolları: 29,900 km (1990)
su yolları: yok
boru hatları: doğal gaz 400 km (1992)
limanları: yok
hava alanları: 53 (2000 verileri)
konum: orta asya’da, çin’in batısında yer alır.
coğrafi konumu: 39 00 kuzey enlemi, 71 00 doğu boylamı
haritadaki konumu: orta asya
yüzölçümü: 143,100 km²
sınırları: toplam: 3,651 km
sınır komşuları: afganistan 1,206 km, çin 414 km, kırgızistan 870 km, özbekistan 1,161 km
sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
iklimi: iç kısımlarda kıtasal, pamir dağlarında yarı çöl ve kutupsal iklim görülür.
arazi yapısı: pamir ve alay dağları yer şekillerini oluşturur; fergana vadisi kuzeyde, kofarnihon ve vakhsh vadileri güneybatıda yer alırlar.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: syrdariya 300 m
en yüksek noktası: ismail samani zirvesi 7,495 m
doğal kaynakları: hidro enerji, petrol, uranyum, cıva, kömür, kurşun, çinko, antimon, tungsten, gümüş, altın
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %6
daimi ekinler: %0
otlaklar: %25
ormanlık arazi: %4
diğer: %65 (1993 verileri)
sulanan arazi: 6,390 km² (1993 verileri)
coğrafi not: kara ile çevrili
nüfus bilgileri
nüfus: 6,578,681 (temmuz 2001 verileri)
nüfus artış oranı: %2.12 (2001 verileri)
mülteci oranı: -3.49 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
bebek ölüm oranı: 116.09 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 64.18 yıl
erkeklerde: 61.09 yıl
kadınlarda: 67.42 yıl (2001 verileri)
ortalama çocuk sayısı: 4.29 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 den az (1999 verileri)
hiv/aids - hastalığı olan insan sayısı: 100 den az (1999 verileri)
hiv/aids - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
ulus: tacik
nüfusun etnik dağılımı: tacik %64.9, özbek %25, rus %3.5, diğer %6.6
din: sünni müslüman %80, sii müslüman %5
diller: tacikce (resmi), rusça
okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %98
erkekler: %99
kadınlar: %97 (1989 verileri)
yönetimi
ülke adı: resmi tam adı: tacikistan cumhuriyeti
kısa şekli : tacikistan
yerel tam adı: jumhurii tojikiston
yönetim biçimi: başkanlık tipi cumhuriyet
başkent: duşanbe
bağımsızlık günü: 9 eylül 1991 (sovyetler birliğinden)
milli bayram: bağımsızlık günü, 9 eylül (1991)
anayasa: 6 kasım 1994
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: asdb (asya kalkınma bankası), ccc (gümrük işbirliği konseyi), cis (bağımsız devletlerin topluluğu), eapc (avrupa - atlantik ortaklık konseyi), ebrd (avrupa yatırım ve kalkınma bankası), ece (birleşmiş milletler avrupa ekonomik komisyonu), eco (ekonomik işbirliği örgütü), escap (asya ve pasifikler ekonomik ve sosyal komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icrm (uluslararası kızılhaç ve kızılay hareketi), ida (uluslararası kalkınma birliği), idb (islam kalkınma bankası), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ifrcs (uluslararası kızılhaç ve kızılay toplulukları federasyonu), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu),intelsat, ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (uluslararası göçmen teşkilatı), itu (uluslararası telekomünikasyon birliği), oic (islam konferansı örgütü), opcw (kimyasal silahları yasaklama organizasyonu), osce (avrupa güvenlik ve işbirliği örgütü), un (birleşmiş milletler), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), upu (dünya posta birliği), wftu (dünya işçi sendikaları federasyonu), who (dünya sağlık örgütü), wipo (dünya fikri mülkiyet teşkilatı), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtro (dünya ticaret örgütü)
ekonomik göstergeler
gsyih: satınalma gücü paritesi - 7.3 milyar $ (2000 verileri)
gsyih - reel büyüme: %5.1 (2000 verileri)
gsyih - sektörel bileşim: tarım: %19.8
endüstri: %18.1
hizmet: %62.1 (1998)
enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %33 (2000 verileri)
iş gücü: 1.9 milyon (1996)
işsizlik oranı: %5.7 (1998)
endüstri: alüminyum, çinko, kurşun, kimyasallar, gübreler, çimento, bitkisel yağ, buzdolabı ve dondurucular
endüstrinin büyüme oranı: %10 (2000 verileri)
elektrik üretimi: 15.623 milyar kwh (1999)
elektrik tüketimi: 14.729 milyar kwh (1999)
elektrik ihracatı: 3.9 milyar kwh (1999)
elektrik ithalatı: 4.1 milyar kwh (1999)
tarım ürünleri: pamuk, hububat, meyve, üzüm, sebze, sığır, koyun, keçi
ihracat: 761 milyon $ (2000 verileri)
ihracat ürünleri: alüminyum, elektrik, pamuk, meyve, bitkisel yağ, tekstil
ihracat ortakları: liechtenstein %26, özbekistan %20, rusya %8 (1998)
ithalat: 782 milyon $ (2000 verileri)
ithalat ürünleri: elektrik, petrol ürünleri, alüminyum oksit, makine ve parça, gıda maddeleri
ithalat ortakları: avrupa %32.3, özbekistan %29, rusya %13.6 (1998)
dış borç tutarı: 1.3 milyar $ (1999 verileri)
para birimi: somoni
para birimi kodu: sm
mali yıl: takvim yılı
iletişim bilgileri
kullanılan telefon hatları: 363,000 (1997)
telefon kodu: 7
radyo yayın istasyonları: am 9, fm 6, kısa dalga 5 (1998)
radyolar: 1.291 milyon (1991)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 0 (1997)
televizyonlar: 860,000 (1991)
internet kısaltması: .tj
internet kullanıcıları: 2,000 (2000)
ulaşım ve taşımacılık
demiryolları: 480 km (1990)
karayolları: 29,900 km (1990)
su yolları: yok
boru hatları: doğal gaz 400 km (1992)
limanları: yok
hava alanları: 53 (2000 verileri)
(bkz: tj)
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?