plebisit

bir olay, anlaşmazlık ya da bir kişiyi onaylamak ya da onaylamamak için yapılan halk oylaması anlamına geliyor.

plebisiti dünyada ilk uygulayan kişi ise "para, para, para" ifadesiyle tarihe geçen fransa imparatoru napolyon.

napolyon bonapart, 1804 yılında fransa cumhurbaşkanı, italya kralı ve general ünvanlarıyla imparatorluk tacını giymesinden tahtını bırakmak zorunda kaldığı 1814 yılları arasındaki 10 senelik iktidarında plebisiti toprak ilhaklarına meşruiyet kazandırmak amacıyla kullandı.

plebisiti dünyada ilk kez kullanan lider olarak tarihte yerini alan napolyon’un ardından yöntem yine fransa’da ancak bu defa 1851 hükümet darbesinin onaylandığı ve iii. napolyon’a impara­torluk unvanının verildiği 1852’de gerçekleştirildi. 1852’den sonra plebisit iii. napolyon’un fetihleri savunulmak üzere kullanılırken napolyonlar yaklaşık 50 yıl boyunca fransa’nın kaderini belirleyecek kararları plebisit ile tayin etti.

günümüzde plebisitin yeni bir anlamı üzerinde de durulmakladır. birden çok parti yerine tek partinin iktidara talip olduğu sis­temler ile "hakim tek partili" sistemlerde, siyasi iktidarlar tarafından düzenlenen se­çimlerin plebisit olduğu veya en azından plebisite dönüşme ihtimalinin bulunduğu görülmektedir bu seçimlerde, ya seçmen­lerin oy verebilecekleri alternatifler yoktur veya günümüzde son derece etkili olan pro­paganda vasıtaları iktidarda bulunan hakim parti lehinde kullanılmaktadır. bu durumda yapılan şey, seçim olmaktan çok tek parti­nin veya hakim partinin oylanmasıdır. seç­menler, bu partiye herhangi bir şekilde "evet" veya "hayır" demek durumunda kal­maktadırlar. örneğin komünist partilerin seçime katılan tek parti olduğu doğu bloku ülkeleri ile, bu blok dışındaki diğer dikta­törlüklerde yapılan seçimler ve halkoyla-maları plebisit olarak kabul edilmektedir. bu anlamıyla plebisitlerin genellikle dikta­törler tarafından hakimiyetlerini, halkoyu­na dayandırarak, meşrulaştırmak amacıyla
yapılmış ve yapılmakta olduğu görülür. diktatör liderler yaptıkları işler konusunda "evet" veya "hayır" cevaplan istedikleri için, yapılan oylamaların referandumdan ziyade plebisit olarak kabul edilmesi gerek­mektedir.

http://www.enfal.de/sosyalbilimler/p/020.htm

kurtulus savası sırasında kars ardahan ve batumda uygulanmıştır.

referandum ile plebisit farklidir.plebisit halk oylamasi anlamindadir.

(bkz: referandum)