neyzen tevfik

buyuk ney ustasi ve mutasavvuf. ickiyle arasi cok iyidir.
ozdemir asaf onun icin
butun rakilarin korktugu adam demistir.

kalmadi gizli kapakli deligi memleketin,
firka,parti diye halkin bogazindan kisarak,
milletin on senedir olmus idi mengenesi.
kazdigi câh-i belaya yine kendi dustu,
orsunu,kiskacini siktigimin cingenesi.
1918 neyzen tevfik.

gibi dortlukleri bulunan $air & muzisyen.

kime sordumsa seni dogru birsey vermediler,
kimi ayyas kimi kimi berdus kimi deyyus dediler.
kunyeni almak icin partiye ettim telefon,
bizdeki kayda gore simdi mebus dediler.
dizelerinin sahibi asmis insan.

"tanri senin hamurunu necaset ile yogurmus,
annen seni sicarken yanlislikla dogurmus" diyen asmis insan .

(bkz: neyzen)

mezar tasinda "meyhaneye giderim, kafayi cekerim; dogrudur ama ben kabeyi orda buldum" seklinde beyit bulunan buyuk ustad.

gecer

izdirabin sonu yok sanma , bu alemde gecer ,
omr-i fani gibidir , gun de gecer , dem de gecer ,
gam karar eyliyemez hande-i hurrem de gecer ,
devr-i sadi de gecer , gussa-i matem de gecer ,
gece gunduz yok olur , an-i dem adem de gecer ,

bu tecelli-i hayat ask ile buktu belimi ,
cagliyan goz yasi mi , yoksa ki hicran seli mi ?
inleyen saz-i kazanin acaba bam teli mi ?
cevrilir dest-i kaderle bu su’unun filimi ,
ney susar , mey dokulur , gulgule-i cem de gecer ,

ibret aldin , okudunsa su yaman dunyadan ,
nefsini kurtara gor masyad-i mafihadan .
niyyet-i hilkati bul ask-i cihan aradan ,
onu yokdan , sonu boktan , bu kuru da’vadan
utanir gayret-i gufranla cehennem de gecer .

ne seriat , ne tariykat , ne hakiykat , ne ture ,
suremez hukmunu bunlar yasadikca bu kure
cahilin korku kokan defterini tanri dure !
ma’rifet mahkemesinde verilen hukme gore ,
cennet iflas eder , efsane-i adem de gecer .

serseri neyzen’in askinla kulak ver sozune ,
girmemistir bu avalim , bu bedyi’ gozune.
cehlinin kudreti baktirmadi kendi ozune.
pir olur sakiy-i gul cehre bakilmaz yuzune ,
hak olur pir-i mugan , sohbet-i hemdem de gecer

tiyatrosunu izlemistim bir vakit izmir yoresinde. tabii neyzen teyfik oynamiyordu tiyatroda burak sergen canlandiriyordu kendisi cok guzeldi ama istanbula gelmedi hicbir zaman.

unlu neyzen icki ictigi kadar ot icip esrar aldigi da soylenir kartal mezarliginda yatmaktadir.

be hey durzu

ne ararsin tanri ile aramda!...

sen kimsin ki orucumu sorarsin?

hakikaten gozun yoksa haramda

basi aciga niye turban sorarsin?

raki, sarap iciyorsam sana ne.

yoksa sana bir zararim, icerim.

ikimiz de gelsek kildan kopruye,

ben durustsem sarhosken de gecerim

esir iken mumkun mudur ibadet?

yatip kalkip ataturk’e dua et.

senin gibi durzulerin yuzunden,

dininden de soguyacak bu millet

isgaldeki hali sakin unutma.

ataturk’e dil uzatma sebepsiz.

sen anandan yine cikardin amma

baban kimdi bilemezdin serefsiz.

neyzen tevfik

24 mart 1879’da bodrum’da dogdu. babasinin gorevli bulundugu urla kasabasinda amator bir neyzenden nota ve usul bilgileri ogrenerek basladigi ney calismalarini kendi kendine ilerletti. izmir idadisi’ne girdiyse de bitirmeden ayrildi. bu arada gene kendi kendine farsca ogrendi. izmir mevlevihanesi’ne girdi. daha sonra istanbul’a yerleserek galata ve kasimpasa mevlevihanelerine devam etti. bir yandan da siirle ilgileniyordu. esref’le ve mehmet akif’le tanisti ve siir konusunda her ikisinden de etkilendi. 1908’den sonra bir sure misir’da bulundu 1913’te istanbul’a dondu.

neyzen tevfik genellikle toplum kurallarina uymadan yasamini surdurmustur. sazini bir gecim kapisi haline gecirmemek icin direnmis, yalnizca icinden geldigi zaman ney uflemistir. neyzenligini gelistirmek kaygisi duymamis, sanat degeri kalici bir muzikci olmak icin ugrasmamistir. neydeki baslica ustaligi sazi iyi uflemesiydi. belirli muzik kurallarinin disina cikar, ama hep duyarak calar ve dinleyenleri etkilerdi. kendi aciklamasina gore yuze yakin plak doldurmustur. neyzenliginin yani sira adini yergi ve taslamalari ile de duyurmustur. bazi elestirmenlere gore bu turun nef’î ve esref’ten sonra ucuncu onemli temsilcisi sayilir. 28 ocak 1953 ’de istanbul’da oldu.

turk milleti gariptir
her lafi kaldirmaz
ibne dersin kizar da
sikersin aldirmaz

besiktas’taki barbaros hayrettin heykelinin altinda yazan yahya kemal beyatli siirini begenmemis,akabinde de su dortlugu yazmistir:

ebedi bilgini hayrettin kaptan
bes asir onceden biliyor gibi
ikina sikina yazdigin siire
barbaros kicini siliyor gibi

yine neyzen tevfigin yasamis oldugu soylenilen bir diyalogda;meyhanenin tuvaletine giderken,daracik koridorda bir kabadayi ile karsilasir.birinden birinin kenara cekilmesi gerekmektedir.
+musaade et,geceyim
-sen kime kafa tutuyorsun babalik, ben senin gibi cigeri iki para etmezlere yol vermem
(n. hemen kenara cekilir)
+ben veririm

asrin yeni bir umdesi var, hak kapanindir.
söz haykiranin, mantik ise sarlatanandir.
geçmez ele bir paye,kavuk sallamayinca,
kürs-i liyakat pezevenk, pust olanindir.
dizelerinin sahibi gelmiş geçmiş en iyi nüktedandır.

kalmadi gizli kapakli deligi memleketin,
çok sükür kizlarimiz hep anadan dogmaca dul,
tutarim ben dilimi, kimseye sövmem ama,
karsisinda susmaga bir tek yüz bul!

(bkz: neyzen tevfik kolayli)

şu yolda kırk senedir attim adim,
daha hala beni ben anlamadim.

değil mi? / neyzen tevfik

ulu tanrı’m, akıl ermez sırrına,
binbir ismi hakda pinhan edersin.
içirirsin sabrın peymanesini,
hikmetini sonra ayan edersin.

gizlenirsin bir nüvenin içinde,
ademin de şeytanın da cinin de,
her milletin ayrı ayrı dininde
şirke, küfre, rayhi bürhan edersin.

aşk olursun, gönlümüzü yakarsın,
leyla olur karşımıza çıkarsın,
rakıyb olur canımızı sıkarsın,
vuslatını bize hicran edersin.

bozuktur düzenin, olmazsın akort,
tavşana kaç dersin, tazıya aport,
haham, papaz, hoca ettikçe zart zurt,
alay eder, güler isyan edersin.

sen indirdin yere şu dört kitabı,
ayrı ayrı her birinin hisabı,
her bir dinin sensin putu, mihrabı,
yalanına kendin iman edersin.

zerdüşt olmuş görünmüşsün ateşte,
brahmen’in vişno’sısın güneşte,
bir parlayış parladın ki kureyş’te
mahbubunu zatına şan edersin.

hem goncasın, hem bülbülsün, hem diken,
hem canansın, hem de çileyi çeken,
hikmetine def’ineler açıkken
seyyah, derviş olur selman edersin.

yok olmadan var olmanın yolu yok,
kendin gibi seni arayan pek çok,
hiç şaşırmaz kaderden attığın ok,
sevdiğini aşka nişan edersin.

çiftçi olur, öküzünü haylarsın,
ağa olur, hizmetkarı paylarsın,
yersin, göksün, yıllar, günler, aylarsın,
asırları toplar bir an edersin.

görünürsün her velide, delide,
mustafa’da avram’da pandeli’de,
bir maymuncuk gibi her bir kilide
hem uyarsın hem de bühtan edersin.

neşve olur, gizlenirsin şarabda,
helal, haram yazılırsın kitabda,
sevdalarla şu inleyen rebabda,
sensin, aşıkları nalan edersin.

zincir olur mecnunları bağlarsın,
görür, acır, karşısında ağlarsın,
irmak olur dere tepe çağlarsın,
tufan olur, dehri viran edersin.

bir ot idin, kamış oldun, ney oldun,
feryadına karşılık hey hey oldun,
su, kök, filiz, asma, üzüm, mey oldun,
her katranı bana umman edersin.

çıban olur, enselerde çıkarsın,
yanar canın yine kendin sıkarsın.
kendin yapar, kendin yakar yıkarsın,
sigortadan ne kar, ziyan edersin?

maymun olur, ısırırsın kralı,
hala yunan canevinden yaralı,
yıldızını o yar sardı saralı,
venizelos’musun devran edersin, .

bir iraden adam yapar eşeği,
azlolurken batar ona döşeği,
gazabındır şu felaket şimşeği,
her nereye çaksan suzan edersin.

çıkmayan bir candan umut kesilmez,
rahmetinden zerre bile eksilmez,
gözümüzü senden başkası silmez,
güldürmeden önce giryan edersin.

şımartırsın bir sonradan görmeyi,
öğretirsin halka çorap örmeyi,
o çalarken tam gözünden sürmeyi,
yakalarsın, hapse ferman edersin.

zengin olur kasaları kitlersin,
fakir düşer garip başın bitlersin,
deri, kemik, beden bizi ciltlersin,
hicranlara canlı divan edersin.

la’netin mi şu şin islam kapısı,
yedi cehennneme bedel yapısı,
zebanilerde mi bunu tapısı?
bu çeteyi sen perişan edersin.

dar-ün nedve midir şu dar-ül-hikme
savurdular birbirine çok tekme.
kuyruğu sakattır, pek hızlı çekme,
eşeklerle bizi handan edersin.

kudururlar arpalıkla, tiridle,
girişirler kafa, göz, yüz, dividle;
geğirirler, anırırlar, tecvidle,
harf-ı meddi yular, kolan edersin!

fitne için yeter izmir’li cüce,
yelken takar devedeki hörgüce,
kürek çeker akıntıya her gece,
boklu dereye mi kaptan edersin?

uçarken havada gaflete daldım,
fena suretinden bir buse aldım,
süleyman tahtının altında kaldım,
cibril’i şaşırtan o burak benim.

felek allem, kader kallem eyledi,
hind’de buda tur’da musa eyledi,
beni bana herkes nasıl söyledi?
dillerde destanda bu merak benim.

serseri bir kıdemliyim ocakta,
kaynamışım nice kabda kucakta,
buz kesildim sinirimden sıcakta,
.........

neyzen tevfik

(istanbul: 1921)

- ne o neyzen nereye gidiyorsun elinde rakı ile
- abdullah beklemekte bir rakı al gel dedi içelim bu gece
- bırak şu şeytan işini neyzen dök kendi payını
- dökemem
- neden?
- benim payım alttakiler.