muhammed hatemi

1943’de iran’in orta kesimindeki yezd eyaletinin erdekan ilinde dogdu. yezd cuma imami unlu din adami ayetullah ruhullah hatemi ile zengin bir toprak sahibinin kizi sanike ziyai’nin 3’u kiz 6 cocugundan biri olan hatemi, 1961’de lise ogrenimini tamamladiktan sonra dini egitim icin kum medresesi’ne girdi. hatemi, 1965’den itibaren dini egitimine isfahan medresesi’nde devam ederken, ayni yil kaydoldugu isfahan universitesi felsefe bolumu’nden 1969’da lisans derecesi aldi. 1970’de tahran universitesi’nde egitim bilimleri dalinda basladigi yuksek lisans egitimini bitirdikten sonra unlu kum medresesi’nde ictihat egitimine devam etti.

siyasi faaliyetlerine 1962’de baslayan ve ozellikle humeyni’nin bildirileri olmak uzere, siyasi bildiri ve ilanlarin cogaltilip dagitimini ustlenen hatemi, isfahan universitesi islami ogrenciler dernegi’ndeki calismalara katildi. humeyni’nin oglu ahmed humeyni ile birlikte faaliyet gosteren hatemi, bircok din adaminin aksine askerlik gorevinden kacinmadi ve sah ordusunda astegmen olarak iki yil gorev yapti. hatemi, iran islam devrimi’nin liderlerinden ayetullah behesti’nin onerisi uzerine 1979’da hamburg islami kultur merkezi’nin basina gecti.

devrimden sonra 1980’deki ilk milletvekili secimlerinde dogum yeri olan erdekan ve meybod’dan milletvekili secilerek meclis’e giren hatemi, 1981’de humeyni tarafindan unlu kayhan gazetesinin de dahil oldugu bircok gazete ve dergiyi yayimlayan kayhan enstitusu’nun baskani olarak atandi. 1982’de basbakan mir huseyin musevi tarafindan islami irsad ve kultur bakanligi’na getirilen ve hasimi rafsancani tarafindan iki kez ayni gorevle kabineye alinan hatemi, irak’la suren 8 yillik savas sirasinda, tum silahli kuvvetler komutanligi kultur muavinligi propaganda merkez baskan yardimciligi ve baskanligi yapti.

hatemi, kulturel alanda “cok liberal” oldugu gerekcesiyle muhafazakarlarin baskisi sonucu 1992’de istifa etmek zorunda kaldi ve boylece iran islam cumhuriyeti’nde gorevinden istifayla ayrilan ilk yetkili ve bakan olma unvanini kazandi. istifasindan sonra cumhurbaskani rafsancani tarafindan kultur danismanligina ve iran milli kutuphane baskanligi’na atanan hatemi, 1996’da iran dini lideri ayetullah ali hamaney tarafindan kultur devrimi yuksek konseyi uyeligine getirildi.

iyi derecede arapca ve calismalarini surdurecek kadar ingilizce ve almanca bilen, cesitli zamanlarda universitelerde ders de veren hatemi’nin, en unluleri “velayet kime ait” (1979) ve “gelenek, modernizm ve gelisme” (1996) olan bircok makalesinin yani sira “dalga korkusu”, “sehir dunyasindan dunya sehrine”, ‘tiranlik kiskacinda dusunce ve inanc (2000)” gibi kitaplari ve konusmalarinin derlendigi siyasi gelisme, iktisadi gelisme ve emniyet (2000), islam, ruhaniyet ve islam devrimi (2000) ve kadinlar ve gencler (2000) adli kitaplari bulunuyor.

kaynak: www.kimkimdir.gen.tr

gülümseyen islam ve hateminin iranı adlı eserleriyle tanınan iran eski cumhurbaşkanı.