lord emerich edward dalberg acton

ilk aldenham baronu olan john emerich edward dalberg acton, 10 ocak 1834 tarihinde italya’nin napoli kentinde dunyaya gelmistir. babasi sir richard acton ingiliz iken, annesi kontes marie louisie de dalberg, rhein’li ve emperyal baglari olan bir aileden gelmektedir. oldukca kozmopolit bir ortamda yetisen lord acton eserlerini de bu cercevede dort dilde vermistir. katolik olmasi sebebiyle cambridge universitesi’ne giremeyen acton donemin unlu tarihcisi von dollinger’le birlikte munih’te tarih okumus ve aldigi bu egitim cercevesinde kendisini her seyden once ?tarihci’ olarak nitelemistir. dollinger ile yaptigi calismalar kapsaminda, katolik ve reform ilahiyatini inceleme imkani olan acton, dini ve siyasi acilardan bireysel vicdana yonelik tehlikelerin farkina varmis ve liberal bir siyasi egilim gostermistir. liberal goruslerini, siyasi hayatta da devam ettiren acton, avam kamarasina girerek devam ettirmistir.

acton, daha sonralari rambler dergisinin basina gecerek, dergiyi, sosyal, siyasi ve teolojik konularin ele alindigi liberal katolik bir yapiya kavusturmustur. daha sonra vatikan konseyi’ne katilan lord acton, dini ve siyasi ozgurlukleri savunan en onemli kisilerden biri haline gelmistir. acton’a gore, kilise, bilimsel, tarhi ve felsefi hakikatin takip edilmesini tesvik etmek suretiyle bireysel ozgurlukleri gelistirebilirdi. tarih, din ve ozgurlugu bir araya getiren acton, dinsel erdemle kisisel ozgurluk arasindaki iliskiyi gelistirmeye yonelik bir belgenin anahatlari uzerinde calismistir. acton, bu cercevede hazirladigi cambridge modern history adli eseri hicbir zaman bitiremese de, cok sayida tarihi ve dini eser vermistir. lord acton, 1902 yilinda hayata veda ettiginde, doneminin en onde gelen bilge sahsiyetlerinden biri olarak bilinmekteydi. acton, bu bilgeligi dahilinde "guc, bizleri curumeye goturur, mutlak guc ise mutlak curumeye goturur" anlayisini ortaya koymustur.