güller savaşı

Güller Savaşı, aslında kuzen olan iki İngiliz ailesinin, Lancasterlar ile Yorkların arasında taht için geçen yaklaşık 30 yıllık iç savaştır ve adını ailelerden birinin ambleminin beyaz gül, diğerinin kırmızı gül olmasından alır.

Birçok irili ufaklı savaş, entrikalar, ölümler, ittifaklar, Lancasterlar ve Yorklar arasında gidip gelen tahtı içeren bu savaşta İngiltere çok karışık bir dönem geçirmiştir, yakın akrabalar birbirini öldürmüş, birçok kişi devamlı taraf değiştirmiştir.

Her şey, tahtta olan ve Lancasterlara mensup Kral Henry'nin akıl hastalığı ile başladı. Hastalığı nedeniyle geçirdiği ilk atakta Yorklu Richard kral naipliği görevini üstlendi. Daha sonra Henry normale dönünce naiplikten alındı ve kralın, hırsıyla bilinen eşi Anjoulu Margaret'in de kışkırtmalarıyla uzaklaştırıldı.

Warwick Kontu'nun da desteğini alan Richard -ki Warwicklere "kralyapıcı (kingmaker)” denir- daha sonra küçük bir ordu kurarak Lancaster ordusuyla ilk çarpışmasını yaşadı. Bu çatışmaları Yorklar kazandı.

Arada geçen birçok küçüklü büyüklü çarpışmalardan birinin neticesinde ordusu yenilen Kral Henry bir atak daha geçirdi ve Yorkların eline düştü. Birlikte Londra'ya gittiler ve Richard burada tahta geçmek istedi. Ancak konsey buna razı olmadı ve uzlaşma yolu olarak kralın Henry olarak kalmasını ancak veliahtının kendi öz oğlu değil, Yorklu Richard olmasına karar verdiler. Richard da bunu kabul etti.

Ancak Anjoulu Margaret hırslı bir kadındı dediğim gibi ve oğlunun bu şekilde varislikten çıkarılmasına razı olmadı. Gallere giderek burada destek topladı ve iki ordu yine çarpıştı. Ancak bu sefer Yorklar yenildi, Richard ve oğlu Edmund öldürüldü. Böylece Richard'ın taht üzerinde iddia ettiği hakları üstlenmek için geriye en büyük oğlu Edward kaldı. Anjoulu Margaret öldürülen Richard ve Edmund'un başlarını kapılara astırarak sergiletti.

Margaret ordusuyla birlikte güneye yürürken, Edward ve Warwick de ordularını topladılar. Londra şehri Yorkları destekliyordu ve böylece Edward krallığını ilan etti.

İki ordu sonunda Towton'da karşı karşıya geldi ki Towton Savaşı, Güller Savaşı'nın en büyük ve sonuçları en belirgin savaşlarından biridir. Bu savaşın sonunda Lancasterlar büyük bir yenilgiye uğradı, Henry ve Anjoulu Margaret oğullarını alıp kaçtı ve Edward'ın krallığı kesinleşti. Sağ kalan Lancaster lordları da Edward'a biat etti. Daha sonraki küçük çatışmaların birinin ardından Kral Henry tekrar yakalandı ve Londra Kulesi'ne götürüldü.

Daha sonraki yıllarda Edward, Elizabeth Woodville ile karşılaştı. Elizabeth Woodville Lancasterlı bir aileden geliyordu, kocası Lancasterlar için savaşırken öldürülmüştü ve iki çocuğu vardı. Ancak bu Edward ile birbirlerine aşık olmalarını engellemedi ve gizlice evlendiler.

Edward evliliklerini açıkladığında Warwick'le araları bozuldu. Warwick'in, Edward'ı siyasi konumunu güçlendirecek biriyle evlendirme planı vardı, gelin adayı olarak da Fransa prensesini seçmişti. Ancak Edward eşini Warwick'e sormadan seçip dul bir Lancaster kadınıyla evlendiği ve Woodvilleler sarayda ve toplumda güçlü konumlara geldiği için Warwick Edward'a sırt çevirdi ve Edward'ın kardeşi George'la ittifak yaparak bir ordu kurdu. Kurdukları bu ordu Kral Edward'ın ordusunu yendi. Kraliçe Elizabeth'in babası ve abisi yargılanmadan, Warwick'in emriyle idam edildi, Edward esir alındı, ancak tekrar tahta geçmeyi başardı. George ve Warwick hain ilan edildiler, Fransa'ya kaçtılar. Burada Warwick, zamanında karşısına geçip tahtından ettiği Anjoulu Margaret ile ittifak yaptı ve tekrar İngiltere'ye gitti.

Edward, İngiltere'de tekrar ordu toplayan Warwickle yaptığı savaşı kaybetti ve kaçtı. Kraliçe Elizabeth'in akrabası olan Burgundyler Edward'a destek verdi ve Edward tekrar Warwick ve ordusuyla çarpıştı. Edward'ın kardeşi George tekrar taraf değiştirerek Warwick'i terk etti. Bu savaşta Lancaster ordusu yenildi ve Warwick öldü. Anjoulu Margaret ve oğlu Edward Galler'e gitti. Güller Savaşı'nın bir diğer en büyük ve en kesin sonuçları olan savaşı Tewkesbury Savaşı'nda Lancasterlar bir kez daha yenildi ve Lancaster kolunun veliahtı, Henry ve Margaret'in oğlu Edward öldürüldü. Bir süre sonra da Kral Henry tutulduğu Londra Kulesi'nde öldürüldü. Böylece Lancasterların tahta geçebilecek erkek soyu tükenmiş oldu.

Edward uzun süre tahtta sorunsuz, savaşsız bir şekilde kaldı. Her zaman yanında savaşan kardeşi Richard ve dostu Hastings ödüllendirilirken, tekrar tuhaf ve isyankar davranmaya başlayan George vatana ihanetten suçlu bulunarak idam edildi.

Edward ve Elizabeth'in 3ü erkek, 7si kız 10 çocukları oldu (Elizabeth'in önceden de iki oğlu vardı, 12 çocuk, maşallah). Bir oğulları ve bir kızları çok yaşamadan öldü. Büyük oğulları Edward veliaht prens oldu.

Kral Edward ölene kadar İngiltere sakin bir dönem geçirdi. Ancak Kral Edward aniden ölünce işler karıştı. Edward, veliahtı olarak oğlu Prens Edward'ı gösterdi ancak henüz 12 yaşında olan oğluna naiplik yapması için kardeşi Richard'ı seçti. Woodvillelerin güç kazanmasından rahatsız olan asiller ile Hastings, Richard'a haber vererek prensi bulunduğu kaleden almasını istediler (kalede Woodville olan dayısı Anthony ile kalıyordu).

Veliaht prens, dayısı ve üvey abisi ile Londra'ya gelirken yolda Richard tarafından yakalandı. Richard prensi yanına aldı, dayısı ve üvey abisini ise tutsak etti. Daha sonra ikisi de idam edildi.

Richard, Edward'ı Londra'ya getirdi ve Londra Kulesi'ne yerleştirdi. Bu sırada Elizabeth Woodville, diğer oğlu ve kızları ile birlikte Westminster'a saklanmıştı ve oradan çıkmayı reddediyordu. Bu esnada her daim kral Edward'a sadık olan Hastings idam edildi. Richard, Elizabeth Woodville'i ikna ederek taç giyme töreninde abisinin yanında olması için diğer prens Richard'ı alarak Kule'ye götürdü.

Richard, abisi Kral Edward ve Elizabeth Woodville'in evliliğini geçersiz, çocuklarını gayrımeşru ve piç ilan etti ve tahta kendisi geçti. Kuledeki iki prens için öldürüldükleri söylentisi çıksa ve bir daha hiç haber alınamadı. Bugün bile hala akıbetleri kesin olarak bilinmiyor. Ancak bir çok akla yatkın teori var, ki bunlardan en sonda kısaca bahsettim.

Richard tahttayken varisi olan tek oğlu öldü. Böylece York tarafında da tahta geçecek varis kalmadı. Bunun üzerine Lancaster hanedanı, aynı soydan geldikleri yakın kuzenleri Henry Tudor'u tahta çıkarmak için plan yapmaya başladı. Lancasterların desteğini alan Henry Tudor, Yorkları da kendi tarafında çekebilmek için Kral Edward ve Elizabeth Woodville'in en büyük kızı Prenses Elizabeth'le evleneceğini açıkladı. Böylelikle Lancaster ve York kolları birleşecek ve kuzenler savaşı bitecekti. Prenslerin şaibeli ölümü üzerine Richard da destek kaybetti ancak yine de Henry Tudor'u tahta çıkarmak için yapılan ilk planda, Richard isyanı bastırdı.

Fakat burada bitmedi. İkinci bir ordu toplandı ve Bosworth'ta yapılan savaşta Richard öldü. Böylece Henry Tudor tahta geçti, 4.Edward'ın kızı, Richard'ın yeğeni Yorklu Elizabeth ile evlendi. Tudor hanedanı tahta çıkmış oldu. Bosworth, Güller Savaşı'nın son savaşıdır.

Savaş sonrası Richard'ın cesedine ne olduğuna dair kesin bilgi yoktu. Ancak 2012'de bir park sahasında yapılan kazılarda ona ait olduğu düşünülen bir iskelet bulunmuş, yapılan incelemeler ve DNA testleri sonucunda da Şubat 2013'te iskeletin ona ait olduğu kesin olarak açıklanmıştır.

Kule'deki prenslerle ilgili teoriler de özetle şöyle:

-Richard: Kral tarafından doğrudan taht bırakılan ve danışmanlarını öldürttüğü yeğenini hayatta bırakmamak istemiş olabilir. Onları tahta çıkarmak için her an isyan çıkabilirdi. Öte yandan daha yeni taç giymişken, prenslerin taht yolunda bir engel olmadığını görmüşken ve prenslerin ölümü halinde suçun doğrudan kendisine kalacağını bildiği için prensleri öldürtmediği de düşünülür.
Yine de prenslerin öldürüldüğü söylentileri çıktıktan sonra yaşadıklarını kanıtlamak için bir şey yapmaması, prensleri halka göstermemesi onun öldürttüğü düşüncelerini pekiştirir.

- Henry Tudor: Bu işte, tahtta hak iddia etmeye hazırlanırken hem tahtın iki varisinden kurtulmak, hem cinayetleri Richard'ın üstüne yıkarak onu karalamak ve isyanına destek toplamak amacıyla Henry Tudor'un parmağı olduğu iddia edilir. Edward'ın çocukları dururken taht üzerinde kendisinin hak iddia edip tahta geçmek istemesi, ileride rüzgarın dönüp kendisinin de tahttan indirilip yerine 5. Edward'ın geçirilmesi ihtimali vs. gözden geçirip böyle bir karar vermiş olabilir. Sonuçta Richard'ın varisi yok, eğer Edward'ın varisleri de ortadan kalkarsa taht boş kalacak. Cinayetleri Richard'ın üstüne yıkması da cabası. Henry teorisinin açıklarından birisi, prenslerin öldüğü söylentisi çıktığında Henry'nin Londra'da olmaması.


- Henry Stafford: Richard'ın yakın adamlarından biriydi. Richard'ın emriyle veya kendiliğinden prensleri öldür(t)müş olma ihtimali var. Ancak aynı şeyi Henry Tudor için yapmış da olabilir, çünkü sonradan Henry'ye destek vermeye başladı (daha sonra isyan nedeniyle idam edildi zaten).