giordano bruno

italyan filozof. rönesans felsefesini biçimlendiren filozofların en önemlilerinden biridir ve şair yönüyle de edebiyata en yakın duranıdır.

soylu bir ailenin çocuğu olarak 1548 yılında italya’nın nola kasabasında dünyaya geldi. onaltı yaşındayken dominiken adını taşıyan bir tarikatta yer aldı. kopernikus sistemiyle tanışınca, bruno tarikat mensubu bir kişi olmaktan sıyrıldı ve buna bağlı olarak hıristiyan inancıyla arasındaki bütün bağları koparttı. kiliseye karşı bir sistem içinde yer aldığından din sapkınlığı ile suçlandı. engizisyon baskısından kurtulmak için roma’ya ardından kuzey italya’ya kaçtı.

dinsizlikle suçlandığı için hiçbir yerde kalıcı olarak yaşayamadı, sürekli gezdi. cenevre’ye geçti, ardından güney fransa, paris ve londra’da devam etti yaşamına. 1582 yılında sorbonne üniversitesi’nde bir kürsü elde etti. londra’da yapıtlarının bir bölümünü bastırdı. londra’dan kısa bir süreliğine yine paris’e geçen bruno, bu defa da almanya’ya gitti ve eserlerini yayımlatma çabalarını sürdürdü. daha sonra zurich’e geçen bruno, bir italyan aristokrat tarafından venedik’e davet edilince bu daveti kabul etti. burada galileo galilei ile tanıştı. mocenigo adlı bir aristokratla tartışınca, onun tarafından engizisyon’a teslim edildi. ona, düşüncelerinden vazgeçmesi ve sonsuz evren görüşünün din sapkınlığı olduğunu kabul etmesi durumunda kilise tarafından affedileceği söylendi. ama o, gördüğü bütün işkencelere karşın, görüşlerinden taviz vermedi ve ölüme mahkum edildi.

bruno, "dünya dönüyor"u da içeren bir çok görüşünden engizisyon işkencelerine rağmen dönmedi. bruno’nun burnunun, kulaklarının, parmaklarının işkencelerde kesildiği bilinir; buna rağmen bruno vazgeçmemiş ve direnmiştir. galileo gibi pes etmemiştir.

ölüm kararını bruno’ya bildiren yargıç, ondan şu cevabı almıştır: "ölümümü bildirirken siz benden daha çok korkuyorsunuz". kilisenin bu kararı, 1600 yılının şubat ayında, roma’da campo dei fiori meydanında bruno’nun diri diri yakılması ile yerine getirildi.

bruno evrenin sonsuzluğu yanında evrenin birliği ilkesini de benimser. buna göre ortaçağ felsefesi’nde temel alınan gök ile yer ayrılığını rededer. bruno; tanrı’nın ve evrenin birbirinden farklı iki töz olmadığı, ama aynı gerçekliğin iki sonsuz görünümü olduğunu kabul eder. ona göre her şey tanrısal kuvvetin görünüşüdür:

"ne gördüğüm hakikati gizlemekten hoşlanırım, ne de bunu aşıkça ifade etmekten korkarım. aydınlık ve karanlık arasındaki, bilim ve cehalet arasındaki savaşa her yerde katıldım. bundan dolayı her yerde zorlukla karşılaştım ve cehaletin babaları olan resmi akademisyenlerin yanı sıra kalın kafalı çoğunluğun öfkesinde hedef olarak yaşadım."

düşüncelerinin açıklanmasının kendisi için çok tehlikeli olduğunu bildiği halde, yukarıdaki cümlesinden de anlaşılacağı gibi, yazı ve konuşmalarında düşüncelerini hep böyle açıkça ifade etmiştir.

bruno tarihin unutulmaz devrimcilerden biri sayılır.

düşünceleri uğruna yalnızca ölmemiş, düşünceleri uğruna ölümü de kabul etmiştir. engizisyon galilei’ye yaptığı gibi ona da bir çok kez işbirliği önerisi götürmüştür, fakat bruno galilei’nin yaptığının aksine bu önerileri elinin tersiyle itmiştir. galilei’den bu yönüyle ayrılan bruno inançları uğruna ölmüştür. bruno "ölüm düşünceden olacaksa hoşgeldi, safa geldi" anlayışı içerisindendir.

bruno’yu bruno yapan önemli değerlerin başında küçük yaşta edindiği ’diyalektik’ ve ’mantık’ sanatları gelir.