eskiden sehir tiyatrolari anlamina gelen kelime.
darulbedayı
( darülbedayi-i osmani ):istanbul`da,ii.mesrutiyet`in ilanından sonra 1914`te, batı`ya açılma çalışmalarının kültür alanındaki devamı olarak,belediye başkanı cemil paşa`nın girişimiyle kurulan konservatuardır.bir okul olarak kurulan bu kurum daha sonra profesyonel bir tiyatro topluluğu olarak çalışmalarını sürdürmüştür.
istanbul şehir tiyatrosunun ilk şekli ve adı.
türk tiyatro tarihinde, tiyatronun kuruluş ve gelişmesinde, dârülbedâyi topluluğu öncülük etmiştir. teşkilatın ilk adı, dârülbedâyi-i osmânîdir. türkiye’de, düzenli bir tiyatro kurulması ve sahne sanatçılarının yetiştirilmesi fikri, 1914 yılında, şehremini (belediye başkanı) operatör cemil topuzlu tarafından ortaya atılmıştır. bu fikrin gayesi, türk halkına tiyatroyu sevdirmekti.
meşrutiyet devri öncesi yurdumuzda, sahne hayatı ve sanatı, ermeni ve rumların paylaştığı faaliyetlerle devam ediyordu. bunlardan rumlar, özellikle pandomim ve kantoda, ermeniler de melodram ve komedi oyunlarında temayüz etmiş toplulukları meydana getiriyordu. türkler ise, tulûatçı ve orta oyuncularıydı. başlıcaları; kavuklu hamdi, küçük ismail, kel hasan, abdürrezzak, şevki, naşit gibi sanatçılardı. bu sanatçılar, küçük kumpanyalar hâlinde temsilsiz oyun verirlerdi. 1908’de, meşrutiyetten sonra, temsilden önce verilen kanto ve çalgı fasılları kaldırılmış; bunun yerine, yurt konularını ve cemiyetin problemlerini işleyen, dilimize çevrilmiş eserler (tiyatro eserleri) sahneye konmaya başlanmıştır. bu tür telif eserleri, o zaman en çok oynayan sanatçı da ahmed fehim efendidir.
cemil topuzlu bey, şehremini olarak, istanbul’da bir belediye konservatuarı kurmak istiyordu. belediye meclisinde kendisine taraftar bulunca, alınan kararla, bu iş için o zamanın parasıyla 3000 lira ayrıldı. akabinde, meşhur tiyatrocu, parisli (paris tiyatro müdürü) andre antoine’la, paris elçiliğimiz aracılığıyla anlaştı. antoine, anlaşma gereği istanbul’a geldi ve konservatuar için şehzâdebaşı’nda letâfet apartmanı tahsis olundu.
konservatuar açılış törenleri hazırlıkları sürerken, birinci dünya savaşı koptu. bu durum karşısında andre antoine, memleketine dönmek zorunda kalınca, bu iş de böylece yarım kaldı.
savaş sırasında, dârülbedâyi sanatçıları, asker âilelerine yardım cemiyeti yararına hüseyin suâd’ın adapte ettiği çürük temel adlı oyunu sahneleyerek halka sundular. bundan sonra, halit fahri ozansoy’un baykuş adlı manzum piyesi sahneye kondu. savaş sonrasında, oyunlara devam edildi.
1927 yılında dârülbedâyi adında bir dergi çıkarıldı. bu dergi, 1935 yılından sonra, türk tiyatrosu adını aldı. günümüzde de şehir tiyatrosu organı olarak yayınını sürdürmektedir. dârülbedâyi, 1931-1932 mevsim döneminde belediye meclisinin genel kararıyla, şehir tiyatrosu olarak adını değiştirdi. yeni bir tüzükle şehir tiyatrosu, istanbul belediyesi’ne bağlandı.
bugünün şehir tiyatroları, dârülbedâyi’nin teşkilât temelleri üzerine kurulmuştur. istanbul’un çeşitli yerlerinde oyunlar sahnelenmektedir.
türk tiyatro tarihinde, tiyatronun kuruluş ve gelişmesinde, dârülbedâyi topluluğu öncülük etmiştir. teşkilatın ilk adı, dârülbedâyi-i osmânîdir. türkiye’de, düzenli bir tiyatro kurulması ve sahne sanatçılarının yetiştirilmesi fikri, 1914 yılında, şehremini (belediye başkanı) operatör cemil topuzlu tarafından ortaya atılmıştır. bu fikrin gayesi, türk halkına tiyatroyu sevdirmekti.
meşrutiyet devri öncesi yurdumuzda, sahne hayatı ve sanatı, ermeni ve rumların paylaştığı faaliyetlerle devam ediyordu. bunlardan rumlar, özellikle pandomim ve kantoda, ermeniler de melodram ve komedi oyunlarında temayüz etmiş toplulukları meydana getiriyordu. türkler ise, tulûatçı ve orta oyuncularıydı. başlıcaları; kavuklu hamdi, küçük ismail, kel hasan, abdürrezzak, şevki, naşit gibi sanatçılardı. bu sanatçılar, küçük kumpanyalar hâlinde temsilsiz oyun verirlerdi. 1908’de, meşrutiyetten sonra, temsilden önce verilen kanto ve çalgı fasılları kaldırılmış; bunun yerine, yurt konularını ve cemiyetin problemlerini işleyen, dilimize çevrilmiş eserler (tiyatro eserleri) sahneye konmaya başlanmıştır. bu tür telif eserleri, o zaman en çok oynayan sanatçı da ahmed fehim efendidir.
cemil topuzlu bey, şehremini olarak, istanbul’da bir belediye konservatuarı kurmak istiyordu. belediye meclisinde kendisine taraftar bulunca, alınan kararla, bu iş için o zamanın parasıyla 3000 lira ayrıldı. akabinde, meşhur tiyatrocu, parisli (paris tiyatro müdürü) andre antoine’la, paris elçiliğimiz aracılığıyla anlaştı. antoine, anlaşma gereği istanbul’a geldi ve konservatuar için şehzâdebaşı’nda letâfet apartmanı tahsis olundu.
konservatuar açılış törenleri hazırlıkları sürerken, birinci dünya savaşı koptu. bu durum karşısında andre antoine, memleketine dönmek zorunda kalınca, bu iş de böylece yarım kaldı.
savaş sırasında, dârülbedâyi sanatçıları, asker âilelerine yardım cemiyeti yararına hüseyin suâd’ın adapte ettiği çürük temel adlı oyunu sahneleyerek halka sundular. bundan sonra, halit fahri ozansoy’un baykuş adlı manzum piyesi sahneye kondu. savaş sonrasında, oyunlara devam edildi.
1927 yılında dârülbedâyi adında bir dergi çıkarıldı. bu dergi, 1935 yılından sonra, türk tiyatrosu adını aldı. günümüzde de şehir tiyatrosu organı olarak yayınını sürdürmektedir. dârülbedâyi, 1931-1932 mevsim döneminde belediye meclisinin genel kararıyla, şehir tiyatrosu olarak adını değiştirdi. yeni bir tüzükle şehir tiyatrosu, istanbul belediyesi’ne bağlandı.
bugünün şehir tiyatroları, dârülbedâyi’nin teşkilât temelleri üzerine kurulmuştur. istanbul’un çeşitli yerlerinde oyunlar sahnelenmektedir.
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?