dadaizm

kaliplari reddeden sanat akimi.

1916’da ortaya cikan bir sanat ve edebiyat akiminin sirf anlamsiz bir kelime oldugu icin benimsedigi addir.bu akimi surdurenler rastlantiyi,sezgiyi,akildisini ve amansiz bir alayciligi on plana cikartarak geleneksel toplum duzenini,kulturunu ve sanati,asil gercek adina yikmak istiyorlardi.birinci dunya savasinin ortasinda bazi sanatcilarin anlamsiz saydigi bu dunyaya karsi protesto hareketi olarak zurih ve new york’ta ayni zamanda dogmustur.

basini tristan tzara’nin cektigi ve manifestolarindaki"gercek dadaist,dada’yi reddeder"anlamina gelen ibarelerle dikkat ceken, anarsizmin sanat ve edebiyattaki en uc yansimasi olan akim...

jean arp, richard hülsenbeck, tristan tzara, marcel janco ve emmy hennings’in aralarında bulunduğu bir grup genç sanatçı ve savaş karşıtı 1916 yılında zürih’te hugo ball’in açtığı cafe’de toplandı. fransızca’da oyuncak tahta at anlamına gelen "dada" akımın ismi olarak seçildi. bildirisi de burada açıklandı. bu akım, dünyanın, insanların yıkılışından umutsuzluğa düşmüş, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan bir felsefi yapıdan etkilenir. 1. dünya savaşı’nın ardından gelen boğuntu ve dengesizliğin akımıdır. dada’cı yazarlar, kamuoyunu şaşkınlığa düşürmek ve sarsmak istiyorlardı. yapıtlarında alışılmış estetikçiliğe karşı çıkıyor, burjuva değerlerinin tiksinçliğini vurguluyorlardı.
toplumda yerleşmiş anlam ve düzen kavramlarına karşı çıkarak dil ve biçimde yeni deneylere giriştiler. çıkardıkları çok sayıda derginin içinde en önemlisi 1919-1924 arasında yayınlanan ve andre breton, louis aragon, philippe soupauld, paul eluard ile georges ribemont-dessaignes’in yazılarının yer aldığı litterature’dü. dadacılık 1922 sonrasında etkinliğini yitirmeye başladı. dadacılar gerçeküstücülüğe yöneldi.

marcel duchamp pisuarı sergilerken yer yerinden oynamıştı. ’sanat bu olabilir mi? ’ tartışmaları alıp yürümüştü. bedri baykam günümüzde olayın boyutlarını abarttı.

sıçtığı bokun sanat eseri olduğunu iddaa eden sanatçı bozmaları...

yaptıkları şeyin ’sanat’ olduğunu hiç bir zaman iddia etmemiş, hatta eserlerini ’anti-sanat’ olarak tanımlamış sanatçıların bağlı olduğu akım. adının gelişiyle ilgili garip söylentiler vardır. biri tzara’nın ’da’ (evet) sözcüğünü çok sık kullanması sonucu dadaizm olmuştur diye açıklar, bir diğeri almanca fransızca sözlükte karşılarına çıkan ilk sözcüktü diye açıklar.
ne olursa olsun, iyi ki vardır. karşıttır, tepkilidir, birinci dünya savaşı’nın vahşetinde ’hayat anlamsızken sanat niye anlamlı olsun ki?’ mantığıyla hareket edilmiştir.

sanatsal olarak dagılın lannnnn!!!! demektir..

(bkz: dada)
(bkz: dadaist)

(bkz: de litterature)