kyzikos

kentin tarih öncesi çağlarına ilişkin bilgiler son derece sınırlıdır. genelde thessalia’dan göç ederek buraya gelen dolionlar tarafından kurulduğu bilinmektedir. kent, ismini argonautlar efsanesinden esinlemeyle kurucu kral kyzikos’tan almaktadır. efsaneye göre, kyzikos’u ziyaretlerinde argonautlar dostça karşılanır, ağırlanırlar. daha sonra kentten ayrılan argo gemisi, ters yönde esen rüzgarın etkisiyle gece karanlığında tekrar kyzikos kıyılarına sürüklenir. durumdan habersiz olan ve bir saldırıya uğradıklarını sanan kyzikoslular’la arganautlar arasında yapılan şiddetli çarpışmalarda kral kyzikos öldürülür, bunun üzerine kent daha sonra palasgos’ların eline geçer. kyzikos’un bilinen tarihi ise, m.ö. 8. yüzyılda ıonia’nın önemli kentlerinden biri olan milet’in burada m.ö. 7. yüzyılda bir koloni kurmasıyla başlar ve izleyen dönemlerde kent gittikçe önem kazanır. m.ö. 675 yılında ise bu koloni genişletilerek daha kapsamlı bir kimliğe büründürülür. m.ö. 6. yüzyılda bölgenin priapos, arteka ve prokonnesos gibi kentleriyle birlikte lidya’lılar tarafından vergiye bağlanan kent, pers kralı kyros’un lidya’yı yenmesi üzerine daskyleion’daki satraplığa bağlandığı öğrenilmektedir. yüzyılın sonlarına kadar bu konumunu devam ettiren kentin, m.ö. 5. yüzyıl başlarında başlayan ıon isyanıyla birlikte dokuz kez el değiştiren uzun bir dönemi başlar. ancak akılcı politikasıyla her defasında yakılıp yikılmaktan kurtulan kyzikos, m.ö. 364 yılında ıı. attika-delos deniz birliği’ne katılır. kısa bir süre sonra da atina’ya karşı bağımsızlığını ilan ederek en parlak çağlarından birini yaşar (m.ö.362). siyasal ve ticari alanda da etkinliğini arttıran kyzikos, bu dönemde bölge deniz ticaretini elinde tuttuğu gibi, parası, diğer para birimleri için bir değer ölçüsü durumuna gelir.


m.ö. 334 yılında büyük iskender’in anadolu’ya girişinde kendisine dostça davranan kyzikos’lular, bunun karşılığında yönetimsel serbesti ve yapılanma etkinliklerine katılmayla ödüllendirilirler. kenti karaya bağlayan iki de köprü yaptırılır. hellenistik dönem’de her açıdan parlak bir dönem yaşayan kyzikos, bir kültür, sanat ve ticaret merkezi olur, birçok prense eğitim olanağı sağlar duruma gelir.


kyzikos’un bu önemi, m.ö. 85 yılında roma egemenliğini tanımak zorunda kalmasıyla birlikte sarsılmış görünmektedir. roma yönetimince zaman zaman ödüllendirilip cezalandırılan kyzikos, m.ö. 73 yılında pontus kralı vı. mithridates kuşatmasına karşı kahramanca direnmesi üzerine romalılar’ın övgülerini kazanır. çevresindeki yakın kentler kendilerine bağlanır ve hür kent ünvanı verilerek bağımsızlık hakkı elde eder. arada bir roma ile ilişkileri çıkmaza girmekle beraber, romalılar zamanında kentin asıl önemini hadrian döneminde kazandığı gözlemlenir. m.s. 123 yılında yaşanan depremden bir yıl sonra kenti ziyaret eden imparator hadrian, yeniden yapılanma için büyük yardımlarda bulunur. kendi adına yapılan ünlü tapınağa parasal olanaklar sağlar. dönemin bir çok büyük kentin almak için yarıştığı imparator kültür merkezi anlamına gelen neokoria unvanı ve ayrıcalıkları ile ödüllendirilir. sadık bir bağlaşık olma özelliğini sürdüren kyzikos’a m.s. 2. yüzyılda meydana gelen karışıklıklar sırasında yine roma tarafını tutması üzerine, bu kez imparator septimius severus tarafından ikinci kez neokoria unvanı verilir.


m.s. 297 yılında kyzikos, otuz üç kenti içine alan hellespontos eyalet merkezi olur, m.s. 324 yılına dek devam eden bu dönemi, byzantion’un başkent oluşuyla birlikte sona erer. imparator justinianus döneminde m.s. 543 yılındaki depremde kent büyük zarar görür ve bu olay, mermerlerin istanbul’a taşınmasının da başlangıcı olur. deprem sonucunda kyzikos halkının kısmen erdek’e göç ettiği de bilinmektedir. m.s. 741 ve 1064 yıllarındaki büyük depremlerle tamamen yıkılır ve kyzikos kendi kaderine terkedilir.


bazı önemsiz orta çağ yerleşimlerine sahne olsa da, bu dönemden sonra mermerleri, yıkılan merkezlere, özellikle istanbul’a taşınarak yeni yapılarda kullanılır

http://tr.wikipedia.org/wiki/kyzikos