avrupa dan dönen ferit paşa ya çektiğim şifre

-avrupa’dan bir şey başaramadan dönen ferit paşa’ya çektiğim şifre-

nutuk’tan...

istanbul hükûmetini millî teşebbüsleri engellemekten vazgeçirmek, başarıda sağlayacağı çabukluk ve kolaylık bakımından önemli idi.

bu düşünce ile ve ferit paşa’nın, tabiatıyla hiç bir şey başaramadan, adeta hakarete uğramış bir durumda istanbul’a dönüşünden yararlanarak, kendisine 16 ağustos 1919 tarihinde bir şifreli telgraf yazdım. bu telgrafta başlıca şu cümleler vardır:

mösyö clémenceau (klemanso)’nun, siz sadrazam hazretleri’nin yüksek şahsiyetlerine olan ayrıntılı cevabını, ben âcizleri son günlerde okuyunca istanbul’a nasıl acı ve üzüntüler içinde dönmüş olduğunuzu takdir ediyorum.

vatanımızı paylaşma ve yok etme düşüncesini bu kadar açık ve haysiyet kırıcı bir şekilde ortaya koyan bu ifade karşısında titremeyecek duygulu bir insan düşünemiyorum. tanrı’ya binlerce şükredelim ki, milletimiz, ruhundaki kahramanlık azmiyle, tarih boyunca sürüp gelen hayat ve varlığını, hiçbir zaman ne kaderin akışına ne de böyle cellâtça hükümlere kurban etmeyecektir.

şimdi pek eminim ki, siz sadrazam hazretleri’nin yüksek şahsiyetleri, bugünkü genel durumu, devlet ve milletin gerçek çıkarlarını üç ay önceki gözlerle görmüyorlar.

dokuz aydan beri iş başına gelen hükûmetlerin hep biribirinden daha çok yıpranması ve sonunda da ne yazık ki, artık iş göremez bir duruma düşmesi, milletin yüksek haysiyeti karşısında doğrusu pek üzücü oluyor. şurası bir gerçektir ki, vatan ve milletin mukadderatı adına içeride ve dışarıda sesini duyurmak ve söz sahibi olabilmek, mutlaka millî iradeye dayanmayı şart kılar.

hayat hakkı ve bağımsızlığı için çalışan milletin amacındaki bu asalet ve ciddiyete karşılık, istanbul hükûmeti, düşmanca davranmak yolunu tutuyor. bu davranış tarzı, elbette büyük bir üzüntü doğuruyor. milleti, istanbul hükûmeti’ne karşı istenmeyen hareketlere sürükleyebilecek niteliktedir. çok açık olarak arzedeyim ki, millet her türlü iradesini kullanabilecek güçtedir. teşebbüslerinin önüne geçebilecek hiçbir kuvvet yoktur.

istanbul hükûmeti’nin olumsuz teşebbüsleri hiçbir yerde hiçbir kimse tarafından uygulanamayacaktır. millet, çizdiği program çerçevesinde pek kesin ve açık adımlarla hedefine doğru yürümektedir. istanbul hükûmeti’nin şimdiye kadar süregelen engelleyici teşebbüslerinin hiçbir yerde hiçbir etki yapamamakta olmasıyla, gerçek durumun takdir buyurulmuş olacağına şüphe edilemez.

ingilizlerin gösterdikleri yolda bir kurtuluş çaresi aramak da boşunadır ve sonucu bir hiçtir. bununla birlikte, ingilizler de en sonunda kuvvetin millette olduğunu takdir ederek, hiçbir dayanağı olmayan ve millet adına hiçbir taahhütte bulunamayan, bulunsa bile milletçe kabul edilemeyecek olan bir hükûmetle sonuç alınabilecek bir işe girişmenin mümkün olamayacağına inanmışlardır.

bütün dilekler şu noktada birleşmiştir ki, hükûmet meşru olan milli akımı engellemeye çalışmaktan vazgeçerek, kuva-yı milliye’ye dayansın ve bütün teşebbüslerinde kendine millî gayeyi rehber edinsin.

bunun için de millî varlığı ve millî iradeyi temsil edecek olan meclis-i meb’usan’ın en kısa zamanda toplanmasını sağlasın!

devamı için:

(bkz: sivas kongresi hazırlıkları)