yeni zelanda

yeni zelanda her yere o kadar uzaktir ki, dunya uzerinde insanlarin yerlestigi en son yerlerden birisidir. ulkenin pek cok bolgesinin, gunumuzun jet caginda bile bu kadar izole olmasi tum dunyayi ve hatta hemen yakinindaki avustralya’lilari bile saskina cevirir. sonuc olarak bazi yeni zelandalilarin hayatinda atalarinin on dokuzuncu yuzyilda (genellikle buyuk britanya’dan) gelmesinden bu yana onemli bir degisiklik olmamistir. mesela ciftciler koyunlarini hâlâ kopeklerle guder ve koylerde calisan postacilar yollari uzerindeki herkesi isimleriyle tanir. elbette yenilikler ve moda sayesinde bu basmakaliplardan pek cogu degismis ve el degmemis kirsal hayat artik yalnizca tatil koylerinde bulunan romantik bir hikaye olarak kalmistir. simdilerde yeni zelanda’yi ziyaret edenler gelisimin hem olumlu hem de olumsuz yanlarini gorur cunku daha az yenilik ama daha cok konfor bulur.

yirmi bes yil oncesine gore daha zayif olsa da koy havasini hâlâ hissedebilirsiniz. anadolu’da gorebileceginiz misafirperverlik ve sicak ilginin benzerini yeni zelanda’da bulursunuz. bu icten ilgi ve alaka yeni zelanda’yi bu kadar cekici kilar ve bu yuzden bazi yazarlar onun icin “kalan son utopya” demistir ama yeni zelanda’nin uzakligi cok sayida turist cekmesine maalesef halen engel olmaktadir.

neyse ki yeni zelanda’nin olaganustu dogal guzellikleri gibi bir kozu vardir. yanardaglar, buzullar, fiyortlar ve essiz nehirler olmasa da hicbir ziyaretci hayal kirikligina ugramaz. sivri ve engebeli yukseltileri goz alici yapan ozellik pek cogunun volkanik faaliyetlerle yakin zamanlarda degisiklige ugramasi ve gelecekte de degisecek olmasidir.

nufusu dort milyondan kucuk olan bu ulkeye 1999/2000 doneminde bir bucuk milyon turist gelmistir ve 2005 itibariyla bu sayinin ikiye katlamasi beklenmektedir. turizme yapilan guclu yatirimlar sonucunda luks otellerden kamp yerlerine, halkla iliskiler burolarindan muzelere, kayak merkezlerinden bungy-jumping merkezlerine cesitli tesislerin hem sayisi artmis hem de kalitesi yukselmistir. elbette, turizme bu kadar dayanan her ulke gibi yeni zelanda da kalabalik ve asiri gelismislik yuzunden bir gun “bozulmus” kabul edilecektir ancak o gun henuz cok uzaktadir. modern toplumun baskilarinin yeni zelanda’nin tabiati ve ruhu uzerindeki zayif etkisi, yirmi birinci yuzyilin ilk yillarinda giden bir ziyaretciyi sasirtir ve mutlu eder.

(bkz: http://www.dilokulubul.com/ulkeler/yzelanda/)

avusturalyanin kuzeyinde bulunan, dogal guzellikleri sayesinde kendisine iman etmemizi saglayip, the lord of the ringsin cekim alani oldugundan oturu ayri bir sempatimizi kazanan ve guney yarimkurede bulunan ada devleti

yeni zelanda, dünyadaki her türlü iklim ve hava koşulunun yaşanabildiği tek ülkedir.

coğrafi verileri


konum: okyanusya, güney pasifik okyanusunda adalar, avustralya’nın güneydoğusunda yer alır.
coğrafi konumu: 41 00 güney enlemi, 174 00 doğu boylamı
haritadaki konumu: okyanusya
yüzölçümü: 268,680 km²
antipodes adalarını, auckland adalarını, bounty adalarını, campbell adalarını, chatham adalarını ve kermadec adalarını içine alır.
sınırları: 0 km
sahil şeridi: 15,134 km
iklimi: keskin bölgesel çelişkilerle birlikte ılıman iklim görülür.
arazi yapısı: dağlar ve geniş kıyı ovaları ağır basmaktadır.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: pasifik okyanusu 0 m
en yüksek noktası: cook dağı 3,764 m
doğal kaynakları: doğal gaz, demir, kum, kömür, kereste, hidro enerji, altın, kireçtaşı
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %9
daimi ekinler: %5
otlaklar: %50
ormanlık arazi: %28
diğer: %8 (1993 verileri)
sulanan arazi: 2,850 km² (1993 verileri)
doğal afetler: depremler ülke genelinde ortaya çıkmalarına rağmen şiddetli değiller, volkanik etkinlik fazladır.


nüfus bilgileri


nüfus: 3,864,129 (temmuz 2001 verileri)
yaş yapısı: 0-14 yaş: %22.36 (erkek 442,738; kadın 421,462)
15-64 yaş: %66.11 (erkek 1,281,781; kadın 1,272,674)
65 yaş ve üzeri: %11.53 (erkek 193,895; kadın 251,579) (2001 verileri)
nüfus artış oranı: %1.14 (2001 verileri)
mülteci oranı: 4.71 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.04 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.05 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 1.01 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.77 erkek/kadın
toplam nüfusta: 0.99 erkek/kadın (2001 verileri)
bebek ölüm oranı: 6.28 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 77.99 yıl
erkeklerde: 75.01 yıl
kadınlarda: 81.1 yıl (2001 verileri)
ortalama çocuk sayısı: 1.8 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.06 (1999 verileri)
hiv/aids - hastalığı olan insan sayısı: 1,200 (1999 verileri)
hiv/aids - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
ulus: yeni zelandalı
nüfusun etnik dağılımı: yeni zelanda avrupalıları %74.5, maori %9.7, diğer avrupalılar %4.6, pasifik adalılar %3.8, asyalılar ve diğerleri %7.4
din: anglikan %24, presbyterian %18, roma katolikleri %15, methodist %5, baptist %2, diğer protestanlar %3, belirlenemeyen veya dini inancı olmayan %33 (1986)
diller: ingilizce (resmi), maori
okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %99 (1980 verileri)


yönetimi


ülke adı: geleneksel adı: yeni zelanda
kısaltma: nz
yönetim biçimi: parlamenter demokrasi
başkent: wellington
idari bölümler: 93 yöre, 9 bölge, and 3 şehir bölgesi; akaroa, amuri, ashburton, bay of islands, bruce, buller, chatham adaları, cheviot, clifton, clutha, cook, dannevirke, egmont, eketahuna, ellesmere, eltham, eyre, featherston, franklin, golden bay, great barrier adası, grey, hauraki ovaları, hawera, hawke’s bölümü, heathcote, hikurangi, hobson, hokianga, horowhenua, hurunui, hutt, inangahua, inglewood, kaikoura, kairanga, kiwitea, lake, mackenzie, malvern, manaia, manawatu, mangonui, maniototo, marlborough, masterton, matamata, herbert dağı, ohinemuri, opotiki, oroua, otamatea, otorohanga, oxford, pahiatua, paparua, patea, piako, pohangina, raglan, rangiora, rangitikei, rodney, rotorua, runanga, saint kilda, silverpeaks, southland, stewart adası, stratford, strathallan, taranaki, taumarunui, taupo, tauranga, thames-coromandel, tuapeka, vincent, waiapu, waiheke, waihemo, waikato, waikohu, waimairi, waimarino, waimate, waimate west, waimea, waipa, waipawa, waipukurau, wairarapa south, wairewa, wairoa, waitaki, waitomo, waitotara, wallace, wanganui, waverley, westland, whakatane, whangarei, whangaroa, woodville
bağımlı toprakları: cook adaları, niue, tokelau
bağımsızlık günü: 26 eylül 1907 (ingiltere’den)
milli bayram: waitangi günü (waitangi antlaşması ile zelanda bağımsızlığına kavuştu), 6 şubat (1840)
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: abeda, anzus (abd, avusturalya ve yeni zelanda örgütü), apec (asya-pasifik ekonomik işbirliği forumu), arf (diyalog partneri), asdb (asya kalkınma bankası), asean (diyalog partneri), ag (avustralya grubu), c, ccc (gümrük işbirliği konseyi), cp, ebrd (avrupa yatırım ve kalkınma bankası), escap (asya ve pasifikler ekonomik ve sosyal komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), iaea (uluslararası atom enerjisi ajansı), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icftu (uluslararası serbest ticaret birlikleri konfederastonu), icrm (uluslararası kızılhaç ve kızılay hareketi), ida (uluslararası kalkınma birliği), iea (uluslararası enerji ajansı), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ifrcs (uluslararası kızılhaç ve kızılay toplulukları federasyonu), iho (uluslararası hidrografi örgütü), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu), imo (uluslararası denizcilik örgütü), inmarsat (uluslararası denizcilik uydu teşkilatı), intelsat (uluslararası telekomünikasyon ve uydu örgütü), interpol (uluslararası polis teşkilatı), ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (gözemci), iso (uluslararası standartlar örgütü), itu (uluslararası haberleşme birliği), nam (ziyaretçi), nsg, oecd (ekonomik işbirliği ve kalkınma örgütü),opcw, pca (daimi hakemlik mahkemesi), sparteca, spc (güney pasifik komisyonu), spf, un (birleşmiş milletler), unamsil (bm sierra leone misyonu), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), unmik (bm kosova geçici yönetimi), unmop (bm prevlaka gözlem misyonu), untaet (bm doğu timor geçiş yönetimi), untso (bm mütareke gözlem örgütü), upu (dünya posta birliği), wftu (dünya işçi sendikaları federasyonu), who (dünya sağlık örgütü), wipo (dünya fikri mülkiyet teşkilatı), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtro (dünya ticaret örgütü)


ekonomik göstergeler


gsyih: satınalma gücü paritesi - 67.6 milyar $ (2000 verileri)
gsyih - reel büyüme oranı: %3.6 (2000 verileri)
gsyih - sektörel bileşim: tarım: %8
endüstri: %23
hizmet: %69 (1999)
enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %2.4 (2000 verileri)
iş gücü: 1.88 milyon (2000)
sektörlere göre işgücü dağılımı: hizmet %65, endüstri %25, tarım %10 (1995)
işsizlik oranı: %6.3 (2000 verileri)
endüstri: gıda maddeleri, ağaç ve kağıt ürünleri, tekstil, makine, taşıt ekipmanları, bankacılık ve sigorta, turizm, madencilik
endüstrinin büyüme oranı: %6.2 (2000)
elektrik üretimi: 37.952 milyar kwh (1999)
elektrik tüketimi: 35.295 milyar kwh (1999)
elektrik ihracatı: 0 kwh (1999)
elektrik ithalatı: 0 kwh (1999)
tarım ürünleri: buğday, arpa, patates, bakliyat, meyve, sebze, yün, sığır eti, süt ürünleri, balık
ihracat: 14.6 milyar $ (2000 verileri) ihracat ürünleri: süt ürünler, et, balık, yüz, orman ürünleri, sanayi malları
ihracat ortakları: avustralya %22, abd %14, japonya %13, ingiltere %7 (1999)
ithalat: 14.3 milyar $ (2000 verileri)
ithalat ürünleri: makine ve parça, araç ve uçaklar, petrol, tüketim malları, plastik sanayi
ithalat ortakları: avustralya %24, abd %17, japonya %12, ingiltere %4 (1999)
para birimi: yeni zelanda doları (nzd)
para birimi kodu: nzd
mali yıl: 1 temmuz - 30 haziran


iletişim bilgileri


kullanılan telefon hatları: 1.84 milyon (1997)
telefon kodu: 64
radyo yayın istasyonları: am 124, fm 290, kısa dalga 4 (1998)
radyolar: 3.75 milyon (1997)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 41(1997)
televizyonlar: 1.926 milyon (1997)
internet kısaltması: .nz
internet servis sağlayıcıları: 36 (2000)
internet kullanıcıları: 1.34 milyon (2000)


ulaşım ve taşımacılık


demiryolları: 3,913 km (1999)
karayolları: 92,200 km (1996)
su yolları: 1,609 km
boru hatları: petrol ürünleri 160 km; doğal gaz 1,000 km; sıvı gaz veya lpg 150 km
limanları: auckland, christchurch, dunedin, tauranga, wellington

türkiye ile arasında 10 saat zaman farkı vardır yani ilerdedir. san francisco da saat olarak bizden 10 saat geridedir. yani aslında birbirine daha yakın iki şehir arasında 20 saat zaman farkı vardır. zaten daha ilerisinde gün dönümü gibi bir durum var.

90’ların sonuna kadar savaş uçağı (a-4) bulunduran; muhtemelen bu tarihe kadar pilotlarından bir kere bile yabancı bir uçakla it dalaşına girdiklerine dair raporun gelmemesi üzerine, ülkelerine yönelik bir hava tehdidinin bulunmadığını fark eden ve savaş uçağı kullanımı bırakan bir ülkedir. işin en komik tarafı da, o tarihe kadar ellerinde bulunan a-4’lerin, hava savunmasından ziyade, kısa menzilli bombardıman (yakın destek görevlerine) uygun oluşudur. avustralya senin dostun, ingiltere hamin; sovyetler desen zaten şansın olmaz, okyanusun ortasında, kendini adanı mı bombalayacaksın?

gidip görenlerin ağız birliği etmişçesine söyledikleri şey, yeni zelandalıların türkiye insanını çok sevdikleridir.

bize gore dunyanin obur ucunda olan ulke.erasmus kapsaminda auckland university de vardir.gidilesidir.

kadınların oy kullanmasına izin veren ilk ülkedir.

(bkz: 22 şubat 2011 yeni zelanda depremi)

yerel danslarına hayran olunan yer. nasıl bir vahşiliktit o öyle!

jeotermal kaynakların bol olduğu ülke

eski zelandanın restore edilmiş halidir yeni zelanda.

toplamda 36 saati bulan bir yolculuk süresi vardır. 4 günlüğüne gidip gelinmemesi bünye için şiddetle önerilmektedir. kivi denen kutsal bir hayvanları da vardır ki bildiğin kuş amk.

bugun defalarca cok buyuk depremler yasandi ulkede.

7.3 ve 6.9 büyüklüğünde iki deprem daha meydana gelmişti, en son 8.1 siddetinde bir deprem daha meydana geldi.