tanzimat fermani

3 kasim 1839 da padisah abdulmecit tarafindan ilan edilmis olan ferman..bu ferman ile osmanli tarihinde ilk kez kendi padisah yetkilerini kisitlamis ve halkin mal ve can emniyetini hukuki guvence altina almistir..hukuk devleti anlayisina gecilmesindeki ilk onemli adimdir..

1. tum osmanli halkinin namus, can ve ozel mulkiyet hakki ile ozgurlugu saglandi..
2. vergiler herkesin gelirine gore duzenli ve adaletli bicimde yeniden belirlendi..
3. askere alinma ve birakilma isleri saglam esaslara baglandi..
4. durusmalarin acik olmasi ve hic kimsenin yargilanmadan cezalandirilmamasi saglandi..
5. rusvet ve kayirma kaldirildi..
6. herkesin ozel mulk sahibi olmasi ve miras hakkinin korunmasi kararlastirildi..
7. suclularin mallarina devlet tarafindan el konulmayacak ve mirascilari, miras haklarindan yoksun birakilmayacakti..

hukuk ve demokratiklesme acisindan son derece olumlu adimlar olmasinin yanisira bati baskisiyla ilan edilmesi de son derece uzucu olan hadise.19.yuzyilin ab uyum paketi.

gülhane parkı hattı hümayunu olarak da bilinir.

tanzimat hareketleri osmanlı’ya batılı anlamda bir düşünce biçimi ve yönetim şekli getirmek için avrupa’dan esinlenerek yapılan programlı bir yenilik ve kültür hareketiydi. bu hareket sultan ikinci mahmud’un padişah olduğu yıllarda başlamıştı.


sultan birinci abdülmecid tarafından londra elçiliğinden alınıp hariciye nazırlığına (dış işleri bakanlığı) getirilen mustafa reşit paşa, avrupa siyasetini iyi bilen bir devlet adamıydı. tanzimat hareketinin bugüne kadar yapılan ıslahatlardan farklı olduğunu sultan birinci abdülmecid’e kabul ettirdi.


tanzimat fermanı; topkapı sarayının gülhane bahçesinde düzenlenen ve yabancı elçilerle, devlet adamlarının hazır bulunduğu bir toplantıda, mustafa reşit paşa tarafından 3 kasım 1839 tarihinde ilan edildi. tanzimat fermanına tarihimizde tanzimat-ı hayriye veya gülhane hatt-ı humayun’u da denir.


tanzimat fermanı’nın getirdiği önemli yenilikler şunlardı; müslüman veya gayrimüslim olan herkesin can, mal, namus güvenliği devlet garantisi altına alınacak, vergiler herkesin gelirine göre düzenli bir şekilde alınacak, askerlik belirli bir düzene göre olacak, mahkemeler herkese açık olacak ve mahkeme kararı olmadan kimse idam edilmeyecek, herkesin mal ve mülk sahibi olması ve bunu miras olarak bırakabilmesi sağlanacak, rüşvet ve iltimas kaldırılacak, kanun gücünün her gücün üstünde olduğu kabul edilecekti.


tanzimat fermanı, osmanlı devletinde anayasal düzenin başlangıç noktası olarak kabul edilebilir. bu fermanla sultan birinci abdülmecid, kendi gücünün üzerinde bir güç olduğunu kabul ediyordu. tanzimat fermanı ile azınlıklara bazı haklar verilmişti. bu hakları bahane eden avrupa devletleri osmanlı devleti’nin iç işlerine karışmaya devam ettiler. oysa tanzimat fermanı, bir anlamda bu tip müdahaleleri önlemek için ilan edilmişti.

bazilarinca tazminat fermani olarakta anilir

tanzimat fermani içeriğinde padişahın yetkilerini kısıtlayan halka daha çok yetki veren bir görünümde olmasına karşın azınlıklarar gereğinden çok ama çok fazla haklar tanımaktaydı ve bu avrupalıların dayatması ile olmuştur. tanzimatla birlikte tanzimatçı basın ve aydınlar türemiştir ve de daha sonrasında avrupalı devletlerin osmanlıyı karıştırması bitmemiştir.

tanzimat ı hayriye adıyla bilinir en önemli özelliklerinden bir osmanlı devleti batı toplumlarının gerisinde kaldığını itiraf etmiştir.

batı’ya duyduğumuz hayranlığın resmen ilk tescilidir.