olimpiyat

dört yılda bir yapılan geniş kapsamlı bir spor organizasyonudur.
ilk olimpiyatlar yunanistan’da zeus onuruna yapılmıştır.
antik şekli eski yunan’da yapılan oyunlar fransız soylusu pierre frèdy, baron de coubertin tarafından 19. yüzyıl’ın sonlarında modernize edilmiştir.

olimpiyat oyunları’nın yaz sporlarını içeren ve daha iyi bilineni olan yaz olimpiyatları, 1896’dan beri dünya savaşları istisnaları hariç her dört yılda bir yapılagelmiştir. kış oyunları ise 1924’te yapılmaya başlanmıştır ve 1994’ten beri yaz oyunlarının yapıldığı yıllardan iki sene sonra yapılmaktadır

olimpiyat oyunları
yıl--oyunlar-- şehir--ülke
1896 i. olimpiyat oyunları--atina (1)--yunanistan (1)
1900 ii. olimpiyat oyunları--paris (1)--fransa (1)
1904 iii. olimpiyat oyunları--st. louis (1)--a.b.d (1)
1906 ara oyunlar--atina--yunanistan
1908 iv. olimpiyat oyunları--londra (1)--ingiltere (1)
1912 v. olimpiyat oyunları--stockholm (1)--isveç (1)
1916 vi. olimpiyat oyunları--berlin--almanya (yapılmadı)
1920 vii. olimpiyat oyunları--antwerp (1)--belçika (1)
1924 viii. olimpiyat oyunları--paris (2)--fransa (2)
1928 ix. olimpiyat oyunları--amsterdam (1)--hollanda (1)
1932 x. olimpiyat oyunları--los angeles (1)--a.b.d.(2)
1936 xi. olimpiyat oyunları--berlin (1)--almanya (1)
1940 xii. olimpiyat oyunları--helsinki--finlandiya (yapılmadı)
1944 xiii. olimpiyat oyunları--londra--ingiltere (yapılmadı)
1948 xiv. olimpiyat oyunları--londra (2)--ingiltere (2)
1952 xv. olimpiyat oyunları--helsinki (1)--finlandiya (1)
1956 xvi. olimpiyat oyunları--melbourne (1)--avustralya (1)
1960 xvii. olimpiyat oyunları--roma (1)--italya (1)
1964 xviii. olimpiyat oyunları--tokyo (1)--japonya (1)
1968 xix. olimpiyat oyunları--ciudad de mexico (1)--meksika (1)
1972 xx. olimpiyat oyunları--münih (1)--almanya (2)
1976 xxi. olimpiyat oyunları--montreal (1)--kanada (1)
1980 xxii. olimpiyat oyunları--moskova (1)--sovyetler birliği (1)
1984 xxiii. olimpiyat oyunları--los angeles (2)--a.b.d. (3)
1988 xxiv. olimpiyat oyunları--seul (1)--güney kore (1)
1992 xxv. olimpiyat oyunları--barselona (1)--ispanya (1)
1996 xxvi. olimpiyat oyunları--atlanta (1)--a.b.d. (4)
2000 xxvii. olimpiyat oyunları--sidney (1)--avustralya (2)
2004 xxviii. olimpiyat oyunları--atina (2)--yunanistan (2)
2008 xxix. olimpiyat oyunları--pekin (1)--çin (1)
2012 xxx. olimpiyat oyunları--londra (3)--ingiltere (3)

türkiye olimpiyatlara ilk kez 1907 yılında davet edildi ve 1908 olimpiyatları’na katıldı. modern olimpiyat oyunları’nın kurucusu baron pierre de coubertin’in istanbul’u ziyareti sırasında kendisine tercümanlık yapan galatasaray lisesi öğrencisi aleko mullos, türkiye adına yarışan ilk sporcu oldu ve katıldığı cimnastik dalında başarılı olamadı.

selim sırrı tarcan, 1912 olimpiyatları’na giderken, yanında, kendi paralarıyla stockholm’e gelen robert kolej öğrencisi 2 ermeni genci de götürdü. mıgıryan ve papazyan isimli bu gençler, katıldıkları atletizm yarışmalarında elenerek finallere kalamadı. 1920 yılındaki oyunlara türkiye davet edilmedi. 1924 paris ve 1928 amsterdam olimpiyatları’nda en büyük başarı tayyar yalaz’ın 4. olması oldu.

1932 yılında los angeles’de yapılan oyunlara türkiye çok uzak olması sebebiyle katılmadı.

türkiye ilk madalyasının 1936 berlin olimpiyatları’nda "mersinli" lakabıyla anılan ahmet kireççi’nin serbest güreşde 3. olarak bronz madalyası ile aldı. iki gün sonra bu kez 61 kiloda güreşen yaşar erkan türkiye’ye olimpiyatlar tarihindeki ilk altın madalyasını getirdi.

2. dünya savaşı’ndan sonra yapılan 1948 londra olimpiyatları’nda da türk sporcuları oldukça başarılı oldu. serbest ve grekoromen güreşte 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz, atletizmde de uzun atlamada ruhi sarıalp ile 1 bronz olmak üzere toplam 12 madalya alarak madalya tablosunda 7. sırada yer aldılar. ruhi sarıalp’in aldığı madalya 2004 atina olimpiyatları’nda eşref apak’ın çekiç atma’da bronz madalya almasına kadar atletizm’de türkiye’nin tek madalyası olarak kaldı.

lodra’da madalya kazanan sporculara türkiye’de verilen ödüller, türk spor kamuoyunda çok tartışıldı ve sonuçta bu sporcular ödüllerden dolayı profesyonel kabul edilerek 1952’de helsinki’de yarıştırılmadı. türkiye, 1952’de güreşte 2 altın ve 1 bronz madalya alabildi.

1956 melbourne olimpiyatları’nda ise güreşte yeni bir kuşak mindere çıktı ve 3 altın, 2 gümüş ve 2 bronz madalya getirdi. 1960 roma olimpiyatları türkiye’nin en başarılı olduğu olimpiyatlardan biri oldu. tamamı güreşte olmak üzere 7 altın ve 2 gümüş madalya elde edilen bu oyunlarda, türkiye madalya klasmanında 6. sırayı aldı.

bundan sonra güreşin sürüklediği türk sporu’nda büyük bir duraklama dönemi başladı. 1964 tokyo olimpiyatları’nda 2 altın, 3 gümüş ve 1 bronz madalya kazanan türkiye, 1968’de mexico city’de ise yalnızca serbest güreşte 2 altın madalya kazanabildi. bu oyunlarda, maratonda ismail akçay da bronz madalyayı kılpayı kaçırarak 4. oldu.

1972 ve 1988’de sadece güreşte 1’er gümüş alındı, 1984’de los angeles’da ise 1 bronz madalyaya dek düşüldü. bu oyunlarda türkiye 51 kiloda eyüp can ve 57 kiloda turgut aykaç’ın kazandığı iki bronz madalya ile boksta ilk kez madalya kazandı

türkiye’nin olimpiyatlardaki durumu naim süleymanoğlu’nun türk vatandaşlığına geçmesi ile tamamen değişti. tamamen güreşe dayalı olan madalya umutları çok daha güçlü bir şekilde haltere yöneldi. 1988 seul olimpiyatları’nda naim süleymanoğlu, 60 kiloda ardarda 6 dünya ve 9 olimpiyat rekoru kırarak ve kendi ağırlığının 3 katından fazlasını kaldırarak çok parlak bir başarı elde etti ve türkiye’ye güreş dışındaki ilk altın madalyayı kazandırdı.

naim süleymanoğlu, 1992 barselona ve 1996 atlanta’da başarısını yineledi. süleymanoğlu, 3 olimpiyatta üstüste altın madalya alan tarihteki ilk halterci oldu. daha sonra halil mutlu 1996, 2002 ve 2004’de 3 altın kazanarak naim süleymanoğlu’nun rekorunu egale etti. bu oyunlarda grekoromen güreşte 62 kiloda mehmet akif pirim, altın madalya kazanarak, güreşte 24, grekoromen stilde ise 28 yıl sonra altın madalya kazandı. judoda hülya şenyurt 48 kiloda üçüncü oldu ve türkiye’ye hem bayanlarda hem de bu dalda ilk madalyayı getirdi.

naim süleymanoğlu’nun 3 altının dışında, türkiye’ye 1956 ve 1960’da güreşçiler mustafa dağıstanlı ile mithat bayrak ve güreşçi hamza yerlikaya 2’şer altın madalya getiren isimler olurken, en fazla madalya kazanan sporculardan biri de 1956’da altın, 1960’da gümüş ve 1964’de bronz alan güreşçi mithat kaplan oldu.

2004 yılında atina’da nurcan taylan halterde altın madalya kazanarak türkiye’ye altın madalya kazandıran ilk bayan sporcu oldu. 2004 yılında bir diğer altın madalya kazanan sporcu ise 19 yaşında olimpiyat şampiyonu olan taner sağır oldu.


türkiye’nin aldığı madalyalar

altın madalyalar
1936 grekoromen güreş 61 kg. yaşar erkan
1948 serbest güreş 56 kg. nasuh akar
1948 grekoromen güreş 61 kg. mehmet oktay
1948 serbest güreş 63 kg. gazanfer bilge
1948 serbest güreş 66 kg. celal atik
1948 serbest güreş 73 kg. yaşar doğu
1948 grekoromen güreş ağır mersinli ahmet
1952 serbest güreş 52 kg. hasan gemici
1952 serbest güreş 63 kg. bayram şit
1956 serbest güreş 56 kg. mustafa dağıstanlı
1956 grekoromen güreş 73 kg. mithat bayrak
1956 serbest güreş ağır hamit kaplan
1960 serbest güreş 52 kg. ahmet bilek
1960 grekoromen güreş 61 kg. müzahir sile
1960 serbest güreş 63 kg. mustafa dağıstanlı
1960 grekoromen güreş 73 kg. mithat bayrak
1960 serbest güreş 79 kg. hasan güngör
1960 serbest güreş 87 kg. ismet atlı
1960 grekoromen güreş 87 kg. tevfik kış
1964 grekoromen güreş 70 kg. kazım ayvaz
1964 serbest güreş 78 kg. ismail ogan
1968 serbest güreş 78 kg. mahmut atalay
1968 serbest güreş 97 kg. ahmet ayık
1988 halter 60 kg. naim süleymanoğlu
1992 grekoromen güreş 62 kg. mehmet akif pirim
1992 halter 60 kg. naim süleymanoğlu
1996 grekoromen güreş 82 kg. hamza yerlikaya
1996 serbest güreş 130 kg. mahmut demir
1996 halter 54 kg. halil mutlu
1996 halter 64 kg. naim süleymanoğlu
2000 judo 66 kg. hüseyin özkan
2000 grekoromen güreş 85 kg. hamza yerlikaya
2000 halter 56 kg. halil mutlu
2004 halter 48 kg. nurcan taylan
2004 halter 56 kg halil mutlu
2004 halter 77 kg taner sağır

gümüş madalyalar
1948 serbest güreş 52 kg. hamit balamir
1948 grekoromen güreş 52 kg. kenan olcay
1948 serbest güreş 79 kg. adil candemir
1948 grekoromen güreş 79 kg. muhlis tayfur
1956 grekoromen güreş 67 kg. rıza doğan
1956 serbest güreş 73 kg. ismail zengin
1960 serbest güreş 73 kg. ismail ogan
1960 serbest güreş ağır hamit kaplan
1964 serbest güreş 56 kg. hüseyin akbaş
1964 serbest güreş 87 kg. hasan güngör
1964 serbest güreş 97 kg. ahmet ayık
1972 serbest güreş 63 kg. vehbi akdağ
1988 serbest güreş 82 kg. necmi gençalp
1992 grekoromen güreş 90 kg. hakkı başar
1992 serbest güreş 90 kg. kenan şimşek
1996 boks 75 kg. malik beyleroğlu
2004 boks 48 kg. atagün yalçınkaya
2004 taekwondo 80 kg. bahri tanrıkulu
2004 güreş 66 kg. şeref eroğlu

bronz madalyalar
1936 serbest güreş 79 kg. mersinli ahmet
1948 atletizm 3 adım ruhi sarıalp
1948 grekoromen güreş 56 kg. halil kaya
1952 serbest güreş 79 kg. adil atan
1956 grekoromen güreş 52 kg. ali eğribaş
1956 serbest güreş 52 kg. hüseyin akbaş
1964 serbest güreş ağır hamit kaplan
1984 serbest güreş ağır ahmet taşkın
1984 boks 51 kg. eyüp can
1984 boks 58 kg. turgut aykaç
1992 serbest güreş 100 kg. ali kayalı
1992 judo 48 kg. hülya şenyurt
1996 grekoromen güreş 62 kg. mehmet pirim
2000 serbest güreş 76 kg. adem bereket
2000 tekvando 57 kg. hamide bıkçın tosun
2004 güreş 96 kg. mehmet özal
2004 güreş 120 kg. aydın polatçı
2004 halter 56 kg. sedat artuç
2004 atletizm çekiç atma eşref apak

(bkz: olimpiyatlarda terör)

(bkz: olimpiyatlarda boykot)

aşağıdaki spor dallarında artık madalya verilmemektedir:

halat çekme
halat çekme, 1900, 1904, 1906 (ara oyunlar), 1908, 1912 ve 1920 olimpiyatlarında, bir atletizm branşı olarak yer aldı.

golf
1900’de ve 1904’te olimpiyatlarda yer aldı. 1900’de, hem kadınlar hem de erkekler için iki ayrı kategoride düzenlendi. son yıllarda, golfün yeniden olimpiyat sporlarından biri olması için uğraşlar sürüyor.

rugby
topun ayakla vurulmaktan çok elde taşındığı rugby, 1900, 1908, 1920 ve 1924 olimpiyatlarında yer aldı.

polo
1900, 1908, 1920, 1924 ve 1936’da olimpiyat oynandı.

lacrosse
raket benzeri sopalarla oynanan bir hokey türü olan lacrosse, 1904 ve 1908 olimpiyatlarında resmi spordu. 1928, 1936 ve 1948 olimpiyatlarında ise gösteri sporu olarak yer aldı.

diğer eski olimpiyat sporları
kriket
kroket (fransa kökenli kriket benzeri başka bir spor)
jeu de paume (fransa kökenli raket yerine elle oynanan bir tür tenis)
pelote basque (raket yerine ellerin kullanıldığı, açık havada oynanan bir tür squash)
power boating
rackets (squash’in atası sayılan bir kapalı alan oyunu)
rink hokey (tekerlekli patenlerle oynanan kapalı salon hokeyi.)
roque (bir tür kroket)
su kayağı

me$alesi ile tum ki$ isinilabilinen spor kar$ila$malari.

(bkz: kis olimpiyatlari)

olimpiyatlar ilk kez 1886 yılında düzenlenmiştir. o yıldan günümüze kadar tüm olimpiyatlara kesintisiz katılan iki ülke yunanistan ve avusturalya’dır.

(bkz: atatürk olimpiyat stadı)

(bkz: olimpiyat mesalesi)

(bkz: 2008 pekin olimpiyatlari)

modern dünya ritüline uygun hale getirilmi$; yüzyılların birikimiyle $i$irilmi$ dünya basmakalıplığı, nazarımda.


$öyle ki;

bu öğleden sonra uyumaya çalı$ıyordum, zira bi’ kaç gündür biriktirdiğim bir haftalık yorgunluğunun etkenidir bu durum. bir yandan dress rehearsal rag’ı açtım, diğer yandan da bünyenin nonrem’e geçmesine kolaylay$tırıcı etken olması umuduyla, mute moduna getirirerek tv’yi açtım; artı olarak trt3’deki olimpiyatları. fakat yorgunluğunun kalıcı etkisinde midir yoksa uykuya gösterdiğim dirayetten midir bilinmez; birkaç dakika sonra uyuyarak de$arj olmak yerine gözüm takılı kaldı; gülle atma dalı’nda -yarı final yada final olabilir emin değilim- yarı$an bayan sporculara. yine, üzerlerinde ne zaman görsem orwell’in 1984 romanı’nı aklıma getiren; giyinik hatta giyinik olmayan yerlerini kaplamı$ yazıları, rakamları, reklamları; daima 1. olma güdülerinin yanında ilâve hırsları da yanlarında bonus. ve yine ürkütücü bir görüntüyle gülle’yi en uzağa fırlatan ki$i olabilmek için benliklerini ortaya koymu$ bir izlenim içine girmi$ler; malum o kadar emekleri mevzu bahis. fakat, cohen bağırmaya devam ediyor bir istihza olarak; “you know this dress rehearsal rag” $eklinde..

bu görüntünün üzerine -yeniden- fark ettim insanlık denilen janr, geli$me argumanı olarak öne sürdüğü kıstasları, aslı itibarıyla geçmi$te ya$anılanların basmakalıplığını tekrarlayarak ve idame ettirerek sağlıyor.

yani; isa’dan önce 14.yüzyıllarda ba$layan, gladyöterlerin bir yandan erkek fahi$elik yaparak hayatlarına yön verdiği, insanların henüz modern dünya zırvalığı ile tanı$mayarak metro’lara binemediği, barınma alanı olarak inlerin ve mağaraların kullanıldığı zamanlardan bugune; hiçbir $ey deği$memi$. bu durum, deği$tiğini ve buna bağıntılı olarak geli$tiğini iddia eden 21.yüzyıl dünyasındaki bir olimpiyat sporcusunun halet-i ruhiyesi gözlemlenince çok daha net anla$ılıyor.

atalardan miras kalan hırslarıyla aynı tempoda “gülle atma”ya devam ediliyor. ve yine zannetmiyorum ki, aradan bin yıllar geçsin, bizim bünyeler ceset haline gelsin, akabinde kemiklerimiz ufalanmaya ba$lasın, sonrasında bin yıllar geçsin, lakin bu olimpiyatlardaki o gülle, aynı tempoda atılmasın.

“you know this dress rehearsal rag” yani..

ya o değil de, uyurken saat çok feci iz yapmı$ koluma.

düzenlenen ülkenin tek bir şehrinde vuku buluan oyunlar kombinasyonudur.