ali fethi okyar

devlet adamı ve serbest cumhuriyet fırkası’nın kurucusu.


1880 yılında pirlepe’de(yugoslavya) doğdu. iyi bir öğrenim gördü. vatan hürriyet cemiyeti’nde mustafa kemal ile beraber çalışdı. 1908 da paris’te ateşemiliter olan fethi bey, trablusgarp savaşı çıkınca paris’ten ayrıldı, afrika’da yapılan savaşlara katılmak üzere trablusgarb’a geçti.
1913’de ittihat ve terakki genel merkezi’ne üye seçilmiş ve genel sekreter olmuştur. aynı yılın son aylarında sofya’ya elçi olarak tayin edildi. izzet paşanın kısa süren sadrazamlığında dahiliye nazırı olarak görev alan fethi bey, damat ferit paşa tarafından tutuklandı. bütün muhaliflerini ortadan kaldırmak isteyen damat ferit, fethi bey’i enver, cemal ve talat paşaların kaçmalarına göz yummakla suçlandırmış ve malta’ya sürgüne göndermiştir. ancak tutuklanan ingilizler’le değiştirilmek suretiyle 1921 yılında malta’dan kurtarıldı. büyük millet meclisi tarafından büyük taarruzda dahiliye nazırı olarak seçilen fethi bey, roma, paris ve londra’ya giderek; yunanlıların anadolu’dan çekilmelerini sağlayacak bir barış için çalışmıştır. fethi bey bu durumu, o sırada taarruz hazırlıklarını tamamlamak üzere bulunan mustafa kemal’e bir telgrafla birdirdi. daha sonra da ankara’ya döndü. rauf orbay’ın başbakanlık görevinden ayrılması üzerine başbakan seçildi (4 ağustos 1923).

cumhuriyetin ilanı sırasında yaşanan kabine buhranı üzerine başbakanlıktan ayrıldı. mustafa kemal’in cumhuriyetin ilanına karar verdiği sırada, o’nun yanında bulunmuş ve mecliste takip edilecek çalışma şeklini beraberce tespit etmişlerdir. fethi bey, cumhuriyetin ilanından sonra tbmm başkanı seçildi. terakkiperver fırkanın kurulmasından sonra, başbakanlıktan ayrılan ismet inönü’nün yerine tekrar başbakanlığı seçilen fethi okyar, şubat 1925’te başlayan şeyh sait isyanı sırasında başbakanlıktan ayrıldı.

büyükelçi olarak çalıştığı paris’ten, 1930 yılında dinlenmek için yurda gelen fethi okyar’a mustafa kemal tarafından yeni bir parti kurması teklifi yapılması üzerine, serbest cumhuriyet fırkası’nı kurdu. fakat bu parti kapatıldı. mustafa kemal’in ölümünden sonra da çalışmalarına devam eden fethi okyar, 12 mart 1941’de adliye vekaleti görevinden ayrılmış ve birkaç yıl sonra 7 mayıs 1943’de ölmüştür.

serbest cumhuriyet fırkası’nın kurucusu. pirlepe’de doğdu. iyi bir öğrenim gördü. vatan hürriyet cemiyeti’nde mustafa kemal ile beraber çalışdı. 1908 da paris’te ateşemiliter olan fethi bey, trablusgarp savaşı çıkınca paris’ten ayrıldı, afrika’da yapılan savaşlara katılmak üzere trablusgarb’a geçti. 1913’de ittihat ve terakki genel merkezi’ne üye seçilmiş ve genel sekreter olmuştur. aynı yılın son aylarında sofya’ya elçi olarak tayin edildi.

izzet paşanın kısa süren sadrazamlığında dahiliye nazırı olarak görev alan fethi bey, damat ferit paşa tarafından tutuklandı. bütün muhaliflerini ortadan kaldırmak isteyen damat ferit, fethi bey’i enver, cemal ve talat paşaların kaçmalarına göz yummakla suçlandırmış ve malta’ya sürgüne göndermiştir. ancak tutuklanan ingilizler’le değiştirilmek suretiyle 1921 yılında malta’dan kurtarıldı. büyük millet meclisi tarafından büyük taarruzda dahiliye nazırı olarak seçilen fethi bey, roma, paris ve londra’ya giderek; yunanlıların anadolu’dan çekilmelerini sağlayacak bir barış için çalışmıştır. fethi bey bu durumu, o sırada taarruz hazırlıklarını tamamlamak üzere bulunan mustafa kemal’e bir telgrafla birdirdi. daha sonra da ankara’ya döndü. rauf orbay’ın başbakanlık görevinden ayrılması üzerine başbakan seçildi (4 ağustos 1923). cumhuriyetin ilanı sırasında yaşanan kabine buhranı üzerine başbakanlıktan ayrıldı. mustafa kemal’in cumhuriyetin ilanına karar verdiği sırada, o’nun yanında bulunmuş ve mecliste takip edilecek çalışma şeklini beraberce tespit etmişlerdir. fethi bey, cumhuriyetin ilanından sonra tbmm başkanı seçildi. terakkiperver fırkanın kurulmasından sonra, başbakanlıktan ayrılan ismet inönü’nün yerine tekrar başbakanlığı seçilen fethi okyar, şubat 1925’te başlayan şeyh sait isyanı sırasında başbakanlıktan ayrıldı.büyükelçi olarak çalıştığı paris’ten, 1930 yılında dinlenmek için yurda gelen fethi okyar’a mustafa kemal tarafından yeni bir parti kurması teklifi yapılması üzerine, serbest cumhuriyet fırkası’nı kurdu. fakat bu parti kapatıldı. mustafa kemal’in ölümünden sonra da çalışmalarına devam eden fethi okyar, 12 mart 1941’de adliye vekaleti görevinden ayrılmış ve birkaç yıl sonra 7 mayıs 1943’de ölmüştür.

yeditepe ünv. makina mühendisliği bölümü öğretim görevlisi. yrd. doç. dr.’dur kendisi ve çok şeker bir insan evladıdır.

başbakanlık adalet bakanlığı paris ve londra büyükelçiliği yapmıştır atatürkün isteğiyle serbest cumhuriyet fıkasını kurmuştur.

ataturk’ten sonra secilen ilk tbmm baskani.

ilk tbmm baskani.