ahmet tevfik paşa

son osmanli sadrazami, anadolu’da mustafa kemal (ataturk) onderliginde yurutulen kurtulus savasi’na yakinlik duymustur. kirimli ferik ismail hakki pasa’nin ogluydu. davutpaya 2. suvari alayi’nda subayken askerlikten ayrilarak (1865) babiali tercume odasi’na girdi. 1872’den sonra cesitli dis gorevlerde bulundu; bu arada atina ve berlin’de elcilek yapti. 1895’te hariciye naziri oldu. 1908’de ii.mesrutiyet’in ilanindan sonra meclis-i ayan uyeligine atandi.

31 mart olayi (13 nisan 1909) olarak bilinen ayaklanma sirasinda istifa eden huseyin hilmi pasa’nin yerine sadrazamliga getirildi (14 nisan). ayaklanmayi yatistirmaya ve selanik’te toplanan hareket ordusu’nn istanbul’a girisini engellemeye calisti. hareket ordusu’nun istanbul’a girerek denetimi eline gecirmesi ve ii.. abdulhamid’in tahttan indirilerek yerine v. mehmed’in gecirilmesinden sonra istifa etti (5 mayis); daha sonra londra elciligine atandi.

osmanli devleti’nin i. dunya savasi’na girmesinden sonra istanbul’a donerek meclis-i ayan uyeligine atandi. ahmet izzet pasa’nin istifasinin ardindan ikinci kez sadrazamliga getirildi (11 kasim 1918). bu sirada i. dunya savasi’ndaki yenilginin ardindan osmanli topraklarinin itilaf guclerince kismen isgalini ongoren mondros mutarekesi (30 ekim 1918) imzalanmisti. itilaf donanmasi ve yunan gemileri 13 kasim’da istanbul’a girdi. padisah aralik 1918’de meclis-i mebusan’i dagitti.


tevfik pasa 13 ocak 1919’da padisaha yakin kisilerden olusan yeni bir hukumet kurdu. 24 subat’ta hukumeti yenileyerek kabineye ingiliz ve fransiz yanlilarini da aldi. ama bu degisikliklerin hurriyet ve itilaf firkasi’ni yeterince tatmin etmemesi uzerine 3 mart 1919’da istifa etmek zorunda kaldi. paris baris konferansi’nda (1919) osmanli heyetine baskanlik ettikten sonra 21 ekim 1920’e damat ferit pasa’nin yerine yeniden sadrazamliga getirildi. bu gorevdeyken ankara hukumeti’yle iliski kurmaya calisti.

ve londra konferanksi’na (21 subat-12 mart 1921) birlikte katilmayi onerdi, ama mustafa kemal’in bunu reddetmesi uzerine konferansta ankara hukemeti’ni bekir sami bey, istanbul hukumeti’ni ise tevfik pasa’nin baskanligindaki heyetler temsil etti. tevfik pasa konferansta turkiye’nin tek temsilcisini ankara heyeti oldugun soyleyerek sozu bekir sami bey’e birakti. mart 1922’de hariciye nazirligi gorevini de ustlenen tevfik pasa, tbmm’nin 1 kasim 1922’de saltanati kaldirmasindan sonra istifa etti (4 kasim 1922). 1934 soyadi kanunu’ndan sonra oktay soyadini aldi.

(bkz: ahmet vefik paşa)
(bkz: ahmet vefik paşa tiyatrosu).