ahilik

"ahi" sözcüğünün kökeni konusunda dil bilimcileri arasında görüş birliği yoktur. "ahi" kelimesi, arapça "kardeş" anlamına gelmektedir. ancak, divanü lûgati’t türk’te "ahi" kelimesi eli açık, cömert, yiğit anlamına gelen "akı" kelimesinden türediği kaydedilmektedir.

terim olarak ahilik ise, xiii. yüzyılın ilkyarısından xix . yüzyılın ikinci yarısına kadar anadolu’da, balkanlarda ve kırım’da yaşamış olan türk halkının sanat ve meslek alanında yetişmelerini, ahlâki yönden gelişmelerini sağlayan bir kuruluşun adıdır.

bu tanımlamalardan hareketle "ahi" kelimesinin, kardeş, arkadaş, yaren, dost, yiğit anlamına geldiğini söyleyebiliriz. ahilik hem sosyal hem de kültürel yapılara ait bir terim olarak; birbirini seven, birbirine saygı duyan, yardım eden, fakiri gözeten, yoksulu barındıran, işi kutsal, çalışmayı bir ibadet sayan, din ve ahlâk kurallarına sıkı sıkıya bağlı esnaf ve sanatkarların iş teşkilatı manasını taşır.

ahi birlikleri her kurum gibi, belli bir ihtiyacı karşılama amacı ile kurulmuşlardır. en geniş anlatımla ahi birliklerinin kuruluş amacı; orta asya’dan anadolu’ya göç eden türkmenler arasında yer alan çok sayıdaki sanatkarlara kolayca iş bulmak; bu kişilerin anadolu’daki yerli bizans sanatkarları ile rekabet edebilmesini sağlamak, piyasada tutunabilmek için yapılan malların kalitesini korumak, üretimi ihtiyaca göre ayarlamak, sanatkarlarda sanat ahlâkını yerleştirmek, türk halkını ekonomik olarak bağımsız hale getirmek, ihtiyaç sahibi olanlara her alanda yardımcı olmak, ülkeye yapılacak yabancı saldırılarda devletin silahlı kuvvetleri yanında ülkeyi savunmak ve yerleşim bölgelerinde türk-islam kültürünü yaymak şeklinde tanımlanabilir.

(bkz: ahi evran)


http://www.tesob.org.tr/ahi.htm