zapiski iz podpolya

’keşke boş duruşum aylaklığım yüzünden olsaydı. tanrım, o zaman kendime ne büyük bir saygı duyardım! hiç olmazsa tembelliğim, güvenebileceğim belirli bir özelliğim var diye kendime en büyük saygıyı beslerdim. birisi benim için ’’kim bu adam’’ diye sorunca,’’tembelin biri!’’ karşılığını verirlerdi. böyle bir söz duymayı çok isterdim. benim de belirli bir niteliğim, hakkımda söylenecek bir söz olacaktı.
ne demek efendim,’’tembelin biri’’ şaka değil, bu bir unvandır, bir mevkidir, kusursuz bir meslektir! alay etmeyin, bu böyledir!
tanıdığım biri vardı, lafitte şarabından anlamasıyla övünür dururdu. bunu bir erdem olarak görüyor, kendisi hakkında en ufak bir kuşkuya düşmüyordu. adamcağız sonunda yalnızca huzur içinde değil, üstelik böbürlenerek öldü; bunda da çok haklıydı. işte ben de onun gibi kendime bir meslek seçerdim: tembel obur! ama öyle düpedüz obur değil; şu, bütün güzel, yüce şeylere ilgi duyan oburlardan olurdum. nasıl, hoşunuza gitti mi?
ben buna öteden beri kafayı takmışımdır.’’güzel, yüce şeyler’’ kırk yaşımda bana az çektirmedi, ama kırkıncı yaşıma basınca böyle oldu bu; oysa o sıralar, ah, o gençlik yıllarımda çıkacaklardı karşıma! o zaman kendime uygun bir iş de bulurdum: bütün o güzel, yüksek şeylerin onuruna içerdim. kadehime önce biraz gözyaşı akıtmak, sonra da onu bütün güzel, yüksek şeylerin onuruna kaldırmak için hiçbir fırsatı kaçırmazdım.
dünyada ne varsa hepsini güzellik, yücelik açısından görür; en pis, en iğrenç şeylerde bile güzel, yüce bir yan bulurdum. istediğim zaman gözyaşı dökebilen bir adam kesilirdim. ressamın biri kalkıp ghe ayarında bir tablo yaptı diyelim. hemen öyle bir tablo yapmış olan ressamın onuruna içerdim, çünkü bütün güzel yüksek şeyleri seven bir adamdım ben.’’canınız nasıl isterse’’ adında bir yapıt mı yazıldı, hemen ’’canınız nasıl isterse’’nin onuruna kadehimi kaldırırdım; dedim ya, güzellik, yücelik adına yapmayacağım şey yoktur. ’’