türk sinema tarihi

1914

1908 yillarindan baslayarak çesitli kentlerde halka açilan sinema salonlari, gösterilerini yabanci uyruklu ve türkiye`de ki azinliklarin egemenliginde sürdürürken devreye cevat boyer`le murat bey`ler girer. ve sehzadebasi`nda milli sinema adi verilen "ilk türk sinemasi" açilir (19 mart). ardindan, istanbul sultanisi`nde film gösterileri düzenleyen sakir seden`le fuat uzkinay, sirkeci`de lokantacilik yapan ali efendi`yi (öztuna) ikna ederek ikinci türk sinemasinin açilmasini saglarlar (6 temmuz). ve sinemaya ali efendi adi verilir. çünkü ali efendi, bu kurulusun asil büyük hissedarlari olup, sakir ve kemal seden kardeslerin de amcalaridir.

i.dünya savasi`nin basladigi günlerde yedek subayligini yapan fuat uzkinay, türk sinema tarihinin ilk filmini çeker. ayastefanos`taki rus abidesinin yikilisi adini tasiyan ve tarihi anisi olan bu film, 150 metre uzunlugunda bir belgeseldir. ve iste 14 kasim 1914`le türk sinemasinin gerçek dogum tarihi gerçeklesir.

bir yil sonra (1915) harbiye naziri enver pasa`nin emriyle merkez ordu sinema dairesi kurulunca, türkiye`de sinemayi tanitma konusunda büyük katkilari olan sigmund weinberg de bu kurumun basina getirilir. yardimcisi da fuat uzkinay`dir. weinberg, savasla ilgili ve türkiye`yi ziyarete gelen imparatorlarin gezi belgesellerini çekerken, bu ara enver pasa`yi ikna edip öykülü uzun film denemesine de girisecekti.

dönemin en çok tutulan tiyatro oyunu leblebici horhor`u çekmeye basladiktan bir süre sonra, oyuncularindan birinin ölmesiyle film yarim kaldi. ikinci öykülü filmi olan himmet aganin izdivaci`nin ise oyunculari çanakkale savasi nedeniyle askere alininca, bu denemesi de ilkinin akibetine ugradi. ancak, ordu sinema dairesi baskanligi`na getirilen fuat uzkinay, yarim kalan himmet aganin izdivaci`ni savastan sonra (1918) tamamladi.