tiridine banmak

manda yuva yapmis sogut dalina
yavrusunu sinek kapmis
gordun mu gordun mu
tirdine tiridine
tiridine bandim
bedava mi sandin
para vidim aldim.

bugun bu yasimda, su cok eski tosya turkusunun sifrelerini nihayet buldum cozdum ve paylasmak istedim arastirma sonuclarini
tosya, celtik tarimiyla ugrasan insanlarin yasadiklari sirin bir anadolu ilcemizdir. celtik tarlalarini surerken de manda kullanilirmis , simdilerde durum nasil bilmiyorum. turkunun rivayet edildigi zamanlarda oyleymis...
bu mandalar, yogun camurdan kuruyan bedenlerini, golet ya da akarsu benzeri yerlerde, suya girip tepinmek suretiyle islatirlarmis. buralarin etrafi da dallari suyun icine kadar uzanan, sogut agaclariyla doluymus, manda hayvani da bu dallardan destek alarak yikanma olayini gerceklestirirmis...

simdi gelelim turkunun beni yillarca hayretlere dusurmus olan kismina, "yavrusunu sinek kapmis"
burada da anadolu agziyla ’isirmak’ kelimesi yerine ’kapmak’ kullanilmis. o sularda anofel dedigimiz cinsten buyuk sinekler yasarmis ve bu sinekler mandalari cok rahatsiz edermis, buymus yani...
ve basligi nihayet aciklayacagimiz bolumu ise turkunun ozaniyla ilgili; o vakitler, ozanlar, beylerin oldugu ortamlarda oyle iclerinden gelen herseyi calip soyleyemezlermis. soylemek istedikleri hedeleri, ima yoluyla turkulerine islerlermis. bu turkunun ozani da, bey tarafindan davet edildigi bir yerde o yillarda halkin yasadigi fakirligi konu etmek icin, onlerine konulan tirit yemegini turkusunde vurgulayarak, beye bir durum gondermesinde bulunmus.
bu turku cok daha uzundur, ve her bir beyit de hicvedilen ilginc sifreler vardir. mesela ’muezzinin minareden ucmasi gibi’ burada da, hazerfan celebi olayi gibi bir ucma sekli degil, muezzinin asiri dini hayatindan dolayi, onun erdigini isaretleyen bir hiciv kullanilmistir. kaynaklar; hurriyet gazetesi ve turkuler antolojisi