yeni filizlenen demokrasinin daha sağlam temellere oturabilmesi tek partili sistemle mümkün olamayacağı, farklı görüşlerin savunulmasının daha demokratik bir ortam yaratacağı düşüncesi ile m.kemal muhalif parti hatta partilerin kurulmasını desteklemiştir, fakat aynı zamanda cumhuriyet ve laiklik karşıtı insanların iktidara gelmelerini önlemek için de önlemler almıştır. çok partili siyasi hayata geçişte ilk adım 17 kasım 1924’te kurulan terakkiperver cumhuriyet fırkasıyla gerçekleşmiştir.
ilk muhalefet partisidir.
hüseyin rauf orbay, adnan adıvar, hüseyin avni, emin, salahattin, kara vasıf beylerin bulunduğu ve refet paşanın da desteklediği açık olan gruptur. daha sonra refet, kâzım karabekir ve ali fuat paşaların, biraz da duygusal nedenlerle bu muhalefete katılmışlardır. bu da muhalefetin orduyu da arkasına aldığı izlenimi uyandırır. ve m.kemal’e eleştirel yaklaşmışlardır.
aslında hepsi m.kemal’in yakın silah ve dava arkadaşları hatta aralarında dostluk bulunan insanlardır ve bu ayrılığın sebebi hem tam demokratikleşme alt yapısının sağlanması ve karşıt fikirlerin özgürce ortaya konulmasına imkan sağlanması için olduğu gibi hem de m.kemal’in önemli gelişmeler yaparken kendilerine danışmaması neticesinde geri planda kaldıklarını düşünmelerindendir.
kuruluşundan itibaren iktidar partisinin baskısı altında kalan terakkiperver cumhuriyet fırkası şeyh sait isyanı sonucunda yedi ay sonra arkasında birçok soru işareti bırakarak kapatılmıştır. ne var ki terakkiperver cumhuriyet fırkası gerek kuruluş aşamasıyla gerekse de kapatılışıyla türkiye cumhuriyeti’nin kuruluşu ve rejimi ile ilgili birçok sorunun ortaya çıkmasına neden olmuştur.
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?