takrir i sukun kanunu

takrir-i sükun kanunu (güncel türkçesi: huzurun sağlanması kanunu) 3 mart 1925’te tbmm’de kabul edildi. hükümete olağanüstü yetkiler veren takrir-i sükun kanunu ile kasım 1924 ortalarında "dinsel gericilik" tehlikesine karşı başbakan ismet inönü sıkıyönetim ilan edilmesini istedi. ancak meclis’te bu isteğini kabul ettiremeyince istifa etti ve yerine ılımlı kişiliğiyle tanınan fethi okyar başbakanlığa getirildi. 1925 şubat ortalarında şeyh said isyanı patlak verince, doğu anadolu’da hemen sıkıyönetim ilân edildi. fethi bey düşürüldü ve yeni hükümeti 3 mart’ta ismet paşa kurdu. yeni hükümet ilk iş olarak takrir-i sükûn kanunu’nu meclis’ten geçirdi ve biri isyan bölgesinde, öteki "ankara" adını taşımakla birlikte yurdun geri kalan bölgelerinde çalışmak üzere iki de istiklal mahkemesi kurulmasını kararlaştırdı. diğer taraftan ordu birlikleri harekete geçirildi. yapılan plânlı askerî harekât ile, isyancılar dağıtılıp, elebaşıları yakalandı. suçlu oldukları hükümet tarafından iddia edilenler istiklâl mahkemelerinde yargılandılar. suçlu görülenler çeşitli cezalara çarptırıldılar. yapılan soruşturmada isyancıların bir kısmına terakkiperver cumhuriyet fırkası’na mensup oldukları itiraf ettirildi. bunun üzerine memleketteki tek muhalefet partisi de 3 haziran 1925’te hükümet kararı ile kapatılarak, cumhuriyet rejimine yönelen önemli bir tehlikenin ortadan kaldırılmış olduğu iddia edildi.

3 maddeden oluşan takrir-i sükun kanunu’nun 1. maddesi şöyleydi:

irtica ve isyana ve memleketin nizam-ı içtimaisi (toplumsal düzen) ve huzur ve sükûnu ve emniyet ve asayişini ihlale bais (bozmaya yönelik) bilumum teşkilât ve tahrikat ve teşvikat ve neşriyatı ( örgütlenmeleri, kışkırtmaları, yüreklendirmeleri ve yayınları), hükümet reisi cumhurun tasdikiyle ve re’sen ve idareten man’e mezundur (kendi başına yasaklamaya yetkilidir). iş bu ef’al erbabını (bu eylemleri işleyenleri) hükümet istiklâl mahkemesi’ne tevdi edebilir.
kaynak: vikipedia.