iran

coğrafi verileri


konum: orta doğu’da, umman körfezi ve basra körfezi ve hazar denizi kıyısında, irak ve pakistan arasında yer almaktadır.
coğrafi konumu: 32 00 kuzey enlemi, 53 00 doğu boylamı
haritadaki konumu: orta doğu
yüzölçümü: 1.648 milyon km²
sınırları: toplam: 5,440 km
sınır komşuları: afganistan 936 km, ermenistan 35 km, azerbaycan sınırı 432 km, azerbaycan - nahçıvan sınırı 179 km, irak 1,458 km, pakistan 909 km, türkiye 499 km, türkmenistan 992 km
sahil şeridi: 2,440 km
iklimi: hazar denizi kıyısında subtropikal iklim hakimdir. ülke genelinde bozkır iklimi etkisini gösterir.
arazi yapısı: arazi engebeli, dağlarla çevrili, yüksektir; orta kısımlarda çöl ve dağ havzaları vardır; kıyılarda ovalar yer alır.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: hazar denizi 28 m
en yüksek noktası: qolleh-ye damavand 5,671 m
doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, demir, kurşun, manganez, çinko, sülfür
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %10
ekinler: %1
otlaklar: %27
ormanlık arazi: %7
diğer: %55 (1993 verileri)
sulanan arazi: 94,000 km² (1993 verileri)
doğal afetler: periyodik kuraklıklar, su baskınları, kum fırtınaları, depremler


nüfus bilgileri


nüfus: 66,128,965 (temmuz 2001 verileri)
nüfus artış oranı: %0.72 (2001 verileri)
mülteci oranı: -4.51 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
bebek ölüm oranı: 29.04 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 69.95 yıl
erkeklerde: 68.61 yıl
kadınlarda: 71.37 yıl (2001 verileri)
ortalama çocuk sayısı: 2.02 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01 den az (1999 verileri)
ulus: iranlı
nüfusun etnik dağılımı: persler %51, azeriler %24, gilaki ve mazandarani %8, kürt %7, arap %3, lur %2, baloch %2, türkmen %2, diğer %1
din: şii müslüman %89, sünni müslüman %10, zerdüştçü, musevi, hıristiyan ve bahai %1
diller: persce ve pers lehçeleri %58, türkçe ve türk lehçeleri %26, kürtçe %9, lurice %2, baloçice %1, arapça %1, türkçe %1, diğer %2
okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %72.1
erkekler: %78.4
kadınlar: %65.8 (1994 verileri)


yönetimi


ülke adı: resmi tam adı: iran islam cumhuriyeti
kısa şekli : iran
yerel tam adı: jomhuri-ye eslami-ye iran
yerel kısa şekli: iran
ingilizce: iran
yönetim biçimi: şeriat cumhuriyeti
başkent: tahran
idari bölümler: 28 eyalet; ardabil, azarbayjan-e gharbi, azarbayjan-e sharqi, bushehr, chahar mahall va bakhtiari, esfahan, fars, gilan, golestan, hamadan, hormozgan, ilam, kerman, kermanshah, khorasan, khuzestan, kohgiluyeh va buyer ahmad, kordestan, lorestan, markazi, mazandaran, qazvin, qom, semnan, sistan va baluchestan, tahran, yazd, zanjan
bağımsızlık günü: 1 nisan 1979
milli bayram: cumhuriyet günü, 1 nisan (1979)
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ccc, cp, eco (ekonomik işbirliği örgütü), escap (asya ve pasifikler ekonomik ve sosyal komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), g-19, g-24, g-77, iaea (uluslararası atom enerjisi ajansı), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icc (milletlerarası ticaret odası), icrm (uluslararası kızılhaç ve kızılay hareketi), ida (uluslararası kalkınma birliği), idb (islam kalkınma bankası), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ifrcs (uluslararası kızılhaç ve kızılay toplulukları federasyonu), iho (uluslararası hidrografi örgütü), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu), imo (uluslararası denizcilik örgütü), inmarsat (uluslararası denizcilik uydu teşkilatı), intelsat (uluslararası telekomünikasyon ve uydu örgütü), interpol (uluslararası polis teşkilatı), ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (gözlemci), iso (uluslararası standartlar örgütü), itu (uluslararası haberleşme birliği), nam, oic (islam konferansı örgütü), opcw (kimyasal silahları yasaklama organizasyonu), opec (petrol ihraç eden ülkeler teşkilatı), pca (daimi hakemlik mahkemesi), un (birleşmiş milletler), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unhcr (bm mülteciler yüksek komiserliği), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), upu (dünya posta birliği), wcl (dünya emek konfederasyonu), wftu (dünya işçi sendikaları federasyonu), who (dünya sağlık örgütü), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtoo (dünya turizm örgütü)


ekonomik göstergeler


gsyih: satınalma gücü paritesi - 413 milyar $ (2000 verileri)
gsyih - reel büyüme: %3 (2000 verileri)
gsyih - sektörel bileşim: tarım: %24
endüstri: %28
hizmet: %48 (2000 verileri)
enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %16 (2000 verileri)
iş gücü: 17.3 milyon (1998)
sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %33, endüstri %25, hizmet %42 (1999 verileri)
işsizlik oranı: %14 (1999 verileri)
endüstri: petrol, petrokimyasallar, tekstil, çimento ve diğer yapı malzemeleri, gıda ürünleri, metal sanayi, silahlandırma
endüstrinin büyüme oranı: %4.4 (1999)
elektrik üretimi: 103.054 milyar kwh (1999)
elektrik tüketimi: 95.84 milyar kwh (1999)
elektrik ihracatı: 0 kwh (1999)
elektrik ithalatı: 0 kwh (1999)
tarım ürünleri: buğday, pirinç, diğer hububat, şeker pancarı, meyveler, fındık, pamuk, süt ürünleri, yün, havyar
ihracat: 25 milyar $ (2000 verileri)
ihracat ürünleri: petrol %85, halı, meyve ve fındık, demir çelik, kimyasallar
ihracat ortakları: japonya, italya, birleşik arap emirlikleri, güney kore, fransa, çin
ithalat: 15 milyar $ (2000 verileri)
ithalat ürünleri: endüstriyel hammaddeler ve ara maddeler, yatırım malları, gıda ürünleri, diğer tüketim malları, teknik hizmetler, askeri ürünler
ithalat ortakları: almanya, güney kore, italya, birleşik arap emirlikleri, fransa, japonya
dış borç tutarı: 7.5 milyar $ (2000 verileri)
para birimi: iran riyalı (irr)
para birimi kodu: irr
mali yıl: 21 mart - 20 mart


iletişim bilgileri


kullanılan telefon hatları: 6.313 milyon (1997)
telefon kodu: 98
radyo yayın istasyonları: am 72, fm 5, kısa dalga 5 (1998)
radyolar: 17 milyon (1997)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 28 (1997)
televizyonlar: 4.61 milyon (1997)
internet kısaltması: .ir
internet servis sağlayıcıları: 8 (2000)
internet kullanıcıları: 100,000 (2000)


ulaşım ve taşımacılık


demiryolları: 5,600 km (2001)
karayolları: 140,200 km (1998 verileri)
su yolları: 904 km
boru hatları: ham petrol 5,900 km; petrol ürünleri 3,900 km; doğal gaz 4,550 km
hava alanları: 317 (2000 verileri)
helikopter alanları: 11 (2000 verileri)