gnostik

antikçağ yunan felsefesini gizemcilik ve hıristiyanlıkla kaynaştırmaya çalışan dinsel-gizemci düşünürler... i.s. 1. ve 2. yüzyıllar da yaşayan valentin, simon, basilide, corpocrade, saturnin, marcion vb. düşünürler gizemsel-dinsel bir felsefe oluşturmuşlardır. bu felsefe, antikçağ yunan felsefesini ve özellikle platonculuğu, pitagorasçılığı, ilkçağın gizemsel dinlerini, yahudiliği ve hıristiyanlığı seçmeci bir tutumla kaynaştırarak biçimlendirmiştir. temel düşünceleri, saltık bilginin anlık sezgilerle kavranabileceği inancıdır. dilimizde bilinirciler adıyla anılan gnostikler, gerçekte, gizemci tarikat adamlarıdır ve tüm dinleri saltık bilginin sağlanmasında yetersiz bulurlar. onlar için saltık bilgi, dinsel bilgilerin çok üstünde bulunan kurgusal bilgilerdir. bu yüzden hıristiyanlarca sapkın sayılmışlardır. çünkü isa’nın tanrı’nın oğlu olduğu, doğduğu ve büyüdüğü, çarmıha gerildiği gibi dogmalarını yadsırlar. onlar için isa düpedüz bir insandır. ne tanrı ne de oğlu doğmaz, büyümez, hele çarmıha hiç gerilmez.ingiliz düşünür bertrand russell, isa’yı bir insan sayması bakımından islam peygamberi muhammet’in de bir gnostik olduğunu söyler.