burgen berthold friedrich brecht, 1898 augsburg’da bir kagit fabrikasi mudurunun oglu olarak dunyaya geldi. brecht, koniglisches realgymnasiuma gitti, ilk siirleri 1914te yayinlandi; edebiyata ve tiyatroya ilgi duymasina karsin, munihte ludwig maximilian universitesinde tip okumaya basladi. 1918de askere alindi, gezici askeri hastanede calisti; 1918de bavyeradaki baali yazdi. 1919 yilinda itibaren siyasetle ugrasmaya baslayan berthold brecht, munihte bagimsiz sosyal demokrat partiye girdi. bu donemde augsburger volkwilleye tiyatro elestirileri yazdi; tip ogrenimini birakarak, muncher kammerspieleye girdi; ikinci oyunu olan trommeln in der nacht (1918-20, gecede trampetler) burada sahnelendi ve kleist odulunu kazandi. munih sanat cevresine katildi, bavyera halk guldurusunun temsilcisi olan karl valentinle dostluk kurdu.
1924te berline gecti, deutsches theatreda max reinhardtin yaninda yonetmenlik yapti; 1924te marlowedan serbest bir uyarlama olan leben eduards des zweiten vom englandi (ingiliz krali ii. edwardin yasami) sahnelendi; hasekin aslan asker svaykini uyarlamasi icin erwin piscatora yardim etti (1923); epik tiyatro ustune goruslerinin etkisi altinda kaldigi piscatorla isbirligi sonucunda mann ist manni (1927, adam adamdir) yazdi. esi, oyuncu maianne uc kurusluk operadan bir manzara; tara hugo ve tom hollander, brechtin donmar tiyatrosunda sahnelenen uc kurusluk operasindaki sahneleri zofftan ayrildiktan bir yil sonra, omur boyu birlikte calisacaklari helena weigella evlendi; yakin isbirligi yapacaklari besteci kurt weillla tanisti; die dreigroschenoper (1928, uc kurusluk opera) adli ilk epik operasi, bu isbirliginin verimli urunu oldu.
nazilerin yonetime gecmesiyle birlikte, brechtin oyunlarini sahneleme imkani da kalkti; 1933te reichstag yanginindan bir gun sonra prag uzerinden viyanaya kacti; die sieben todsunden der kleinburger (1933, kucuk burjuvanin yedi gunahi) oyununun pariste oynanisindan sonra, kurt weillla isbirligi sona erdi. 1933 yili sonunda danimarkaya gecti; 1933te uc kurusluk operaya dayanan der dreigroschennovel (uc kurusluk roman) hollandada yayinlandi; 1935te nazi yonetimince alman vatandasligindan cikarildi; o yil new yorkta sahnelenen, gorkinin ayni adli romanina dayanarak yazdigi die mutter (ana) adli oyununu izlemek uzere abdye gitti.
nazi yonetimine karsi etkinlikler arasinda, moskovada yayinlanan des wort (soz) adli derginin yabanci ulke editoru oldu; bu yillarda nazi yonetimini hedef alan furcht und elend des dritten reiches (1935/38, hitler rejiminin korku ve sefaleti) gibi oyunlar ile 1938de uranyum atomunun ilk kez parcalanmasi uzerine bilim adaminin sorumlulugunu isleyen leben des galilei(1938/39, galilein yasami) adli oyunu yazdi. 1939da hitlerin danimarkaya girmesi uzerine isvece, 1940da da finlandiyaya gecti; 1941de helsinki birlesik devletler konsoloslugundan vize alarak sovyetler birligi uzerinden abdye (santa monica) gitti.
hollywood icin senaryolar yazarak gecimini saglamaya calistiysa da, ancak bir senaryosu filme alindi ( hangman also dies, 1942, cellat da olur); burada muzikci h. eisler ve paul dessaula yonetmen piscator ve yazar heinrich mannla bulustu; charles kaughtonla ve joseph loseyle birlikte galilenin yasamini yeniden duzenleyerek ingilizceye cevirdi ve sahneye koydu (1947), charlie chaplinle ve kendi dusuncelerinin bir savunucusu olan yazar eric bentleyle dostluk kurdu; 1947de komunist partisiyle iliskileri konusunda amerikanca olmayan etkinlikler kurulu karsisina cikti, hanns eislerin kendisinin 1930da partiye girmis oldugu yolundaki ifadesini yalanladi ve kurulun sorularini yanitlamadi; ertesi hafta, gelileonun new york temsilini beklemeden isvicreye kacti. 2. dunya savasi sirasinda brechtin uc oyununu sahnelemis olan zurich shauspielhaus kendisine yardimci oldu ve burada kendi antigone (1948) uyarlamasini sahneledi, augsburg gunlerinden dostu sahne
bertolt brechtin cronet tiyatrosundaki, galileo oyunundan bir manzara - charles laughton, galileo rolunde, yardimcisi eda reisse merin tarafindan hizmet edilirken tasarimcisi caspar neherle birlikte calismalar yapti.
1948de dogu almanyadan gelen oneri uzerine dogu berline gecti, orada karisi helena weigelle birlikte berliner ensemblei kurdu (1949); topluluk, 12 kasimda herr puntila und sein knecht matti (bay puntila ile usagi matti) oyunuyla sanat yasamina girdi. berliner ensemblein dramaturg ve yonetmeni olarak gorev alan brecht, berliner ensemblei "epik tiyatro okulu" ve dunyanin en iyi tiyatrolarindan biri yapti; pes pese sahneledigi oyunlariyla, berliner ensemble, epik tiyatro pratigi ve estetiginin merkezi oldu. 1950de gezi ozgurlugune kavusabilmek icin karisiyla birlikte avusturya vatandasligina gecen brecht, 1953te pen kulup baskani oldu; die tage der communeden (1949, komun gunleri) sonra oyun yazmayi birakti; 1939da yazmis oldugu paul dessaunun muziklerini yaptigi das verhor des lukullus (lukullus durusmasi) adli operasi berlin devlet operasinda bir temsil yaptiktan sonra kaldirildi; 1951de dogu alman devlet odulunu aldi; 1953teki komunizm karsiti ayaklanma uzerine hukumete uyarici bir mektup yazdi; 1954te, berliner ensemble, schiffbauerdammdaki kendi yerine yerlesti; acilis oyunu, der kaukasische kreidekreis (1943/45, kafkas tebesir dairesi)
juliet stevenson, kafkas tebesir cemberinde cocugu tutarken; simon mcburney, kafkas tebesir cemberi oyunundaki repligini konusurken juliet stevenson, cocugu tutuyor. royal national tiyatrosu
, basinda yer almadi; 1955te moskovaya giderek (uc kurusluk opera disinda hicbir oyunu sovyetler birliginde sahnelenmemis oldugu halde) stalin odulunu ve paris uluslar arasi tiyatro senliginde (berliner ensemblela) !. odulunu aldi. kendi tiyatrosunda (farquhar, hauptmann, lenz ve shakespeareden) oyunlar koymayi surdurdu; 1956da kalp yetmezliginden yasamini yitirdi.
kaynak:http://www.kimkimdir.gen.tr
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?