bask

basklar, ispanya’nın kuzeyinde özerk bölgede yaşayan bir halktır.

dilleri baskça’dır ve dil bilimcileri tarafından hint avrupa dilleri avrupa’ya yayılmadan önce avrupa’da konuşulan dillerden arta kalan tek dil olduğu ve bu sebepten, dillerinin dünyada konuşulan başka hiçbir dille yakından akraba olmayan çok eski bir dildir.

fakat anaerkil olmaları,kıyafetlerinin kafkas ırklarına(özellikle lazlara)benzemesi yüzünden güneybatı kafkas kültürleri ile akraba oldukları düşünülmektedir.gürcüce ile akraba olma oranı yüksektir.

etimoloji

türkçe ’de kullanılan bask kelimesi ; fransızca basque ’dan gelmiştir. fransızca ’ya ise pireneler de konuşulan bir latin dili olan gaskonca ’dan geçmiştir.modern baskça ’da bask halkı kendine euskaldunak adını vermektedir.

tarih

basklar pirenelerin batısında yer alan dörd bölgesi ispanya üçü fransa’da bulunan bask ülkesi olarak bilinen ve çoğunluğu kuzey navara’da yaşayan yerli bir halktır.kökenleri akitanyalılara kadar gitmektedir.bilinen ilk bask devleti 9.yüzyılda kurulan pamplona krallığı ’dır.bu devlet daha sonra navara krallığı adını almıştır. 1959 yılında kurulan bağımsızlıkçı örgüt eta bu bölgede yillardır bağımsızlık için bir kampanya sürdürmektedir ancak bu başarili olmamıştır.


siyasi ve idari yapı

bask ülkesi idari olarak 1978 yılındaki özerklik yasası ile 3 ilin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.bunlar alava , biskay ve guipuzcoa ’dır.yalnız bask ülkesi terimi genellikle bu 3 ilin oluşturduğu idari yapıyla sınırlandırılmamaktadır.navarra ve iparralde denen fransa sınırları içindeki pays basque bölgesi de tarihi bask ülkesinin kültür alanlarıdır.

nüfus,önemli şehirler ve diller

bask ülkesi yaklaşık 2,123,000 kişilik bir nüfusa sahiptir.279,000 araba’da , 1,160,000 bizkaia’da ve 684,000 gipuzkoa’da yaşamaktadır.bölgede resmi diller baskça ve ispanyolca ’dır.baskça konuşulan nüfus giderek gerilemekte olup bölgede baskça konuşan nüfus yalnızca % 27 ’dir.önemli şehirleri ;başkent vitoria /gasteiz,bilbao /bilbo ve san sebastian /donostia ’dır. navarra ise yaklaşık 560,000 kişilik bir nüfusa sahiptir.bölgenin en önemli kenti olan pamplona şehridir.bölgede baskça ve ispanyolca resmi dildir.bölgede baskça resmi dil olmasına rağmen bu dili konuşan nüfus sadece kuzeyde yaşamaktadır ve toplam nüfusa oranları ise yalnızca % 11 ’dir. fransa sınırları içindeki bask bölgesi yaklaşık çeyrek milyon nüfusa sahiptir.yerli halk bu bölgeye iparralde adını vermektedir.bayonne ,biarritz ve anglet bölgenin önemli şehirleridir.


bask diasporası

pek çok bask ekonomik ve siyasi sorunları dolayısıyla bölgeden göç etmek zorunda kalmıştır.en büyük göç arjantin ’e olmuştur.yaklaşık % 10 ’unun bask kökenli olduğu tahmin edilmektedir. ,[1] meksika ’da bask toplulukları genellikle monterrey ve durango eyaletlerine yerleşmişlerdir.diğer bir önemli bask topluluğu ise abd’nin idaho eyaletinde yaşamaktadır.boise şehrinde bir bask müzesi ve kültür merkezi bulunmaktadır.