trocki

trocki, 1879 yilinda guney ukrayna’da bulunan kerson’da dogdu. ailesi yahudi olmasina ragmen evde konusulan dil rusca ve ukraynaca idi. dokuz yaslarinda iken odessa’da bulunan teyzesinin yanina giderek burada egitim gordu. daha sonra egitimine devam etmek gayesiyle nikolayev’e gitti. matematik ve hukuk alaninda yuksek ogrenim yapti. ogrenciligi sirasinda sosyal demokrat cevrelerle temasa gecti ve devrimci gruplara dahil oldu. marksizm gorusunu benimsedi. bu fikirlerin etkisiyle, guney rusya isci birligi adli gizli bir orgutun kuruculari arasinda yer aldi. 1898 yilinda bu gizli orgute mensubiyetinden dolayi carlik polisi tarafindan yakalanarak hapse konuldu. iki yil tutuklu kaldi.

hapis hayatindan sonra sibirya’ya surgune yollandi. "trocki" takma adini bu siralarda kullanmaya basladi. yaklasik iki yil surgun kaldiktan sonra firar ederek once viyana’ya, akabinde londra’ya gitti, burada lenin’le bulustu. bir yil sonra londra’da toplanan rus sosyal demokrat isci partisinin kongresine katildi. bu kongrede parti icinde bolsevikler ve mensevikler olmak uzere iki hizip olustu. bolsevik lenin’e karsi trocki mensevik kanatta yer aldi. ancak, bir yil sonra menseviklerin goruslerine katilmadigini belirterek lenin’in yanina gecti.

1897’de mucadeleye narodnik (halkcilik hareketi) dusunceleri savunarak atildi. surgun sartlarinda okudugu marksist klasiklerin etkisiyle bir sure sonra kendisini ’sosyal demokrat’ olarak ilan etti. 4 mayis 1917’de ulkeye dondugunde gecici hukumete karsi bolsevik parti’ye yakin bir tutum aldi.1940 yilinda basina aldigi balta darbesi sonucunda oldu.

(bkz: sürekli devrim)

’’kitlesel mücadele buhardır, devrimci parti de piston’’ sözünü söylemiş devrimcidir.bu sözü ile marksizmi çok iyi anladığını ve ona uygun politika ürettiğini söylemek yanlış olmayacaktır zannımca.burda söylenmek istenen; devrimi devrimcilerin yapmayacağı, devrime devrimcilerin yön vereceğidir; yani devrimi yapacak olan sınıftır.

stalin faşizmi karşısında 25 temmuz 1933’te sığınmacı olarak istanbul, heybeliada’dan fransa’ya gitmek zorunda bırakılan devrimci teorisyendir..

lev davidoviç troçki (d. 7 kasım 1879 yanovka, ukrayna - ö. 21 ağustos 1940 coyoacán, meksika) bolşevik siyasetçi, devrimci, marksist teorisyen. sovyetler birliği’nin ilk yıllarında etkili bir siyasetçiydi. dışişlerinden sorumlu halk komseri görevini alan ilk kişi, kızıl ordu’nun kurucusu ve komutanı, savaştan sorumlu halk komiseri oldu. josef stalin ile giriştiği siyasi mücadeleyi kaybedince resmi görevlerden alındı. troçki en önemli marksist teorisyenlerden biridir, görüşleri troçkizm adıyla anılır, stalin ve mao’nun görüşlerine karşı en önemli muhalefet hareketini oluşturur.

leon davidoviç bronştayn adıyla yanovka’da küçük toprak sahibi bir yahudi ailesinin çocuğu olarak doğdu. troçki adını 1902 yılından itibaren kullanmaya başlamıştır.

1917 rus devrimi’nin önde gelen isimlerindendir. sovyetler birliği’nin kurulmasında, ihtilâl sonrası iç isyanların ve ayaklanmaların bastırılmasında birinci derecede rol oynadı. kızılordu`nun kurucusu olarak kabul edilir. lenin’in ardından sovyetlerin ikinci adamı oldu. lenin’in ölümünden sonra stalin ile giriştiği iktidar mücadelesini kaybetti ve ülkeyi terk etmek zorunda kaldı.

troçki, 1879 yılında güney ukrayna’da bulunan kerson’da doğdu. ailesi yahudi olmasına rağmen evde konuşulan dil rusça ve ukrayna dili idi. dokuz yaşlarında iken odessa’da bulunan teyzesinin yanına giderek burada eğitim gördü. daha sonra eğitimine devam etmek gayesiyle nikolayev’e gitti. matematik ve hukuk alanında yüksek öğrenim yaptı. öğrenciliği sırasında sosyal demokrat çevrelerle temasa geçti ve devrimci gruplara dahil oldu. marksizm görüşünü benimsedi. bu fikirlerin etkisiyle, güney rusya işçi birliği adlı gizli bir örgütün kurucuları arasında yer aldı. 1898 yılında bu gizli örgüte mensubiyetinden dolayı çarlık polisi tarafından yakalanarak hapse konuldu. iki yıl tutuklu kaldı.

hapis hayatından sonra sibirya’ya sürgüne yollandı. "troçki" takma adını bu sırada kullanmaya başladı. yaklaşık iki yıl sürgün kaldıktan sonra firar ederek önce viyana’ya, akabinde londra’ya gitti, burada lenin’le buluştu. bir yıl sonra londra’da toplanan rus sosyal demokrat işçi partisinin kongresine katıldı. bu kongrede parti içinde bolşevikler ve menşevikler olmak üzere iki hizip oluştu. bolşevik lenin’e karşı troçki menşevik kanatta yer aldı. ancak, bir yıl sonra menşeviklerin görüşlerine katılmadığını belirterek lenin’in yanına geçti.

1897’de mücadeleye narodnik (halkçılık hareketi) düşünceleri savunarak atıldı. sürgün şartlarında okuduğu marksist klasiklerin etkisiyle bir süre sonra kendisini dönemin devrimci akımı olan ’sosyal demokrat’ ilan etti. 4 mayıs 1917’de ülkeye döndüğünde geçici hükümete karşı bolşevik parti’ye yakın bir tutum aldı ve onunla birlikte hereket etti. lenin "son yazıları" dahil olmak üzere iki metninde troçki için "aramızdaki son bolşevik olmasına karşın, kabul etmeliyiz ki en yetenekli bolşevik odur" demiştir.

troçki, rusya’ya döndükten sonra petrograd sovyeti başkanlığına seçildi. bu sıfatıyla rus ihtilalinin alt yapısının hazırlanmasında, ayaklanmaların örgütlenmesinde ve yönetiminde aktif ve önemli bir rol üstlendi. ihtilalin gerçekleşmesinde ve rus çarlığının yıkılmasında büyük pay sahibi oldu. devrim sonrasında lenin’in önemli adamlarından birisi haline geldi. önce dışişleri, daha sonra savaş bakanlığına getirildi. en önemli faaliyeti ise kızılordu ile ilgili olanıdır. başkumandan sıfatıyla kızılordunun kurulması görevi kendisine verildikten sonra bunu gerçekleştirdi. ihtilal sonrası meydana gelen karışıklıklar ve iç ayaklanmalar boyunca bu orduyu idare etti. troçki, komünist enternasyonal`in kurulmasında da önemli rol oynadı. ilk beş kongrenin programları ve bildirileri kendisi tarafından hazırlandı. meydana gelen sorunların çözümünde sergilediği farklı tutum ve fikirler sebebiyle, parti çoğunluğuyla ters düştü. sendikaların bağımsızlığına tahammülü olmayıp bu örgütlerin devletleştirilmesini ve devlete bağımlı bir şekilde faaliyet göstermelerini savundu.

i.dünya savaşı’nda rusya’nın yenilgisini onaylayan brest-litovsk antlaşmasını bizzat troçki imzaladı. bu antlaşma ile rusya 1878 yılında ele geçirdiği kars, ardahan ve batum’u osmanlı imparatorluğu’na geri veriyordu.

lenin’in 1924 yılındaki ölümünden sonra partinin elinde tüm yetkileri toplamaya başlamış olan stalin ile iktidar mücadelesine girişti. bu mücadelede giderek güç kaybetti ve teker teker elinde bulunan yetkileri kaybetti. önce savaş komiserliği görevinden alındı. daha sonra siyasi büro ve akabinde komünist enternasyonal yürütme kurulu merkez komitesinden alındı. taraftarlarının st. petersburg’da sokak gösterilerine kalkışmalarından sonra parti üyeliğinden de atıldı. böylece iki yıl zarfında tüm yetkileri elinden alındı.

1927‘de yapılan xv. komünist kongre’de parti üyeliğinden atıldı ve sürgün hayatı kazakistan’da alma ata yakınlarındaki semyonov-tiyanşansky bölgesinde başladı. bu sürgün sırasında 9 haziran 1928’te, 26 yaşındaki nina adındaki kızını moskova’da kaybetti. nina’nın kocası da troçki’nin sürgününden önce tutuklanmıştı. 18 ocak 1929 tarihinde sovyet ceza kanunu’nun 58/10 maddesine göre karşı devrimcilik ve yasa dışı sovyet partisi kurmak suçlamasıyla sovyetlerden kovuldu. 1929-33 yılları arasında istanbul büyükada’da sürgün hayatı yaşadı.¹ kaldığı yer çok sıkı güvenlik önlemleriyle korundu. düzenli olarak balığa çıkardı, yemek seçmez, sigara içmez yanında da içilmesine izin vermezdi. sakin bir hayat sürdü, bu sırada bazı hatıra ve düşüncelerini kaleme aldı ve yayınladı. bu anlamda istanbul yılları onun için verimli geçtiği gibi olaylı da oldu. 20 şubat 1932’de stalin tarafından sovyet vatandaşlığından atıldığında istanbul’daydı. istanbul’da yazdığı kitapları; sürekli devrim, ispanya devrimi(1931-1939), stalin grubunun hatası, rus devrimi tarihi, rus devrimi savunmada, çin devriminin sorunları, ve diğer bazı eserlerdir. 1933 ocak ayında diğer kızı zina, hitler rejiminin altında berlin’de intihar etmeye zorlandı. bu olay onun ruh dünyasını sarsmış olmasına karşın, mücadele disiplininden hiç kopmadı. (daha sonra oğlu lev sedov da öldürülecektir.) 17 temmuz 1933’te aldığı vizeyle istanbul’dan ayrılarak fransa’ya giden troçki burada 2 yıl kaldı ve sınırdışı edildi. akabinde norveç’e gittiyse de burada da 2 yıl kaldıktan sonra terk etmek zorunda kaldı. 9 ocak 1937’de meksika’ya sığındı ve mexico’ya yerleşti. dördüncü enternasyonal’in inşasına başladı. uluslararası sosyalist devrim için mücadelesini bu merkezden ölene kadar sürdürdü.

1940 yılında gpu ajanı olan ramón mercader adlı stalinist bir ispanyalı, gazeteci kılığında, röportaj yapmak bahanesiyle kaldığı evine gitti. fırsat bulunca başına kazmayla vurmak suretiyle ağır şekilde yaraladı. troçki saldırganla boğuştuğu sırada odaya giren troçki’nin korumaları mercader’e saldırdı. troçki korumalarına "onu öldürmeyin, bu adamın anlatacak bir hikayesi var." diye seslendi. aldığı yaranın etkisiyle troçki ertesi gün öldü. ölümünden önce iki kez bilinci yerine gerdi, ilkinde eşine "burjuva basına iyi malzeme olduk" diyerek ölümle yüz yüze geldiği bir anda cesaretini yitirmediğini gösterdi. bir sonraki bilincin geri gelişi ise son sözlerini sarf etmesini sağladı. bu sözler: "dördüncü enternasyonal’in zaferinden eminim, ileri!" olmuştur.

sürgünde olduğu dönemin kısa bir bölümünü, yeni kurulmuş m. kemal türkiye’sinde istanbul’da geçirmiştir.

sürgün yılları istanbul’da heybeliada da ailesiyle geçmiş olan realist insan

(bkz: sürekli devrim)

frida kahlo ile olan ilginç ilişkisi ve sürgün hayatının bir kısmı frida adlı filmden seyredilesi şahış.

(bkz: gözlüklü şirin)