uygurlar

orhun kitabelerinde ilk defa,717 yilindaki ayaklanmalar munasebetiyle zikredilen uygurlar cin kaynaklarinda adlarinin turlu sekilleri ile anilmislardir:hoei-ho,vei-ho,hui-ho,huei-hu,wei-wu vb. uygur adinin manasi,974’de tamamlanan cince kiu wu tai adli eserde "sahin surati ile dolasan ve hucum eden" diye aciklanmaktadir.gokturk devleti ortadan kalkinca,743 yilinda basmillarin idaresinde yeni bir devlet kuruldu.uygurlar bu basmil kaganligi’ nin sol yabgusu, yani dogu yabgusu;karluklar ise,sag yabgusu,yani bati yabgusu oldular.bu yeni devlet,tam bir federal devlet bicimindeydi.744 yilinda uygur yabgusu,basmil kagan’ini maglup ederek kendini kagan ilan etti. kaganlik unvani olarak da kutluk bilge kul kagan unvanini aldi.boylece uygur kaganligi kurulmus oldu.

745 ‘de gök-türk idaresini yıkarak, ötükende bir hâkanlık kuran uygurlar dokuz uruğ’dan meydana gelen bir birlik olup karluk ve basmıllar’ı da kendilerine bağladıklarından birlikteki kabile sayısı 11’e yükselmişti. orhun kıyısındaki başkenti ordubalık (sonraki kara-balgasun yakınında)’ı kuran ilk uygur hâkanı kutlug kül bilge 747’de öldü. yerine oğlu mo-yen-çur “kagan” oldu

doğu türkistan’da yaşarlar. yaşamaya çalışırlar.

yerleşik hayata gecen ilk türk devletidir.tarımla ugrasmaya baslamaları zamanla savasçılık özelliklerini yitirmelerine neden olmuştur.dolayısıyla kültürel etkinliklere daha önceki türk devletlerinden fazlaca zaman ayırmışlardır.ilk ortaoyunu örneklerini vermişlerdir.çin den kagıt ve matbaayı almışlardır.ancak bıraktıkları yazılı metinler daha çok dini içeriklidir.

yerleşik hayata geçmelerinin asıl nedeni, savaşmayı ve et yemeyi yasaklayan mani dinini benimsemeleridir.

(bkz: lise tarih derslerinden akılda kalanlar)

(bkz: nejat uygur) (bkz: süheyl uygur) (bkz: behzat uygur)