arkadius

doğu roma’nın ilk imparatoru.

ms 403 yılında, ozamanlar konstantinopolis olarak tanınan istanbul’un kserolophos (cerrahpaşa’daki avrat pazarı) denilen tepesi üzerindeki arkadius forumunun ortasına, imparator arkadius’un emri ile bir sütun dikilmişti. sütun, roma imparatoru büyük teodosius tarafından gotlara karşı kazanılmış birsavaşın anıtı idi. arkadius öldükten sonra doğu roma imparatoru olan teodosius 2 de 421 yılında bu sütunun üstüne babası arkadius’un heykelini diktirdi.

arkadius sütunu olarak tanınan bu anıt 40 metre yüksekliğinde idi ve 9 metre yükseklikte bir kaideye oturtulmuştu. sütun gövdesinin çapı 4 metredir. içinden tepesine kadar 233 basamaklı duvarlar bir merdiven vardı. sütunun içi 56 küçük pencereden ışık alıyordu. sütun gövdesinin dışı ise teodosius ve arkadius’un zaferlerini gösteren yuvarlak kabartmalarla süslenmişti.

sütunun üstündeki arkadius heykeli bir müddetsonra yıldırım düşmesi ile yıkıldı. depremlerin tesiri ile sarsılmış, çatlamış olan sütun da 3. ahmet zamanında tehlikeli bir duruma geldiğinden yıktırıldı.

sütuna adı verilmiş olan arkadius, doğu roma imparatorluğunun ilk imparatorudur. ms 379 dan 395 e kadar hüküm sürmüş olan roma imparatoru büyük teodosius, geniş imparatorluğun bir kişi tarafından idaresinin mümkün olmayacağına kanaat getirerek 383 te imparatorluğu doğu ve batı olarak ikiye böldü. doğu bölgesini büyük oğlu flavius arkadius’a batı bölgesini de küçük oğlu honorius’a verdi. bizans’ı doğu roma imparatorluğunun merkezi yaptı. büyük teodosius 395 te ölünce arkadius doğu roma imparatoru honorius da batı roma imparatoru oldular.

doğu roma imparatorluğunun merkezi bizans daha imparator vespasiyen zamanında roma eyaletleri arasına girmiş küçük bir kasaba idi. ikinci yüzyılın sonunda septim sever, rakibi pesennius niger tarafını tutan bizans’ı br harabeye çevirmiş, halkını müthiş bir katliama tabi tutmuştu. fakat sonra bu hareketinden pişman olmuş, şehri yeniden inşa etmiş; saraylar, hamamlar, kaleler yaptırmıştı.

306 da roma tahtına geçen büyük konstantin de bizans’ın imarına devam etti. konstantin, isa dinine giren ilk imparatordu. puta tapan roma’dan uzaklaşmayı ve hükümet merkezini başka bir yerde kurmayı düşünüyordu. en münasibi de bizans idi. onun için şehri büyüttü. etrafını surlarla çevirtti. saraylar, hamamlar, kiliseler, yollar su hazneleri ve meydanlar yaptırdı. şehre nea roma (yeni roma) adı verildi. sonra bu ad değiştirildi konstantin’in gururunu okşamak için nea roma’ya konstantinopolis (konstantinin şehri) dendi.

arkadius, doğu roma imparatoru olarak bu imparatorluğun merkezi konstantinopolis’e yerleştiği zaman eski bizans işte böyle büyük, muntazam mamur ve mühim bir şehir idi. fakat arkadius daha imparatorluğunun ilk yıllarından itibaren kardeşi ile uğraşmaya başladı. batı roma imparatoru honorius’un generali stilicho, doğu imparatorluğuna ait olan illyricum’u batıya katmaya çalışıor, bu yüzden de iki kardeş daimi bir geçimsizlik içinde yaşıyordu.

bu mücadele yetmiyormuş gibi 399 - 400 arihlerinde de got generali gainas, konstantinopolis’teki taraftarlarının yardımı ile doğu roma’da bir alman idaresi kurmak için arkadius’u devirmeye teşebbüs etti. şehri altı ay elinde tuttu. tehlike ancak altı ayda defedilebildi. bu suretle de doğudaki alman tehlikesi önlenmiş oldu.

arkadius karısının son derece tesiri altında idi. frank generali banto’nun kızı olan imparatoriçe eudoksia, kendisine küsahça davranan konstantinopolis patriği ehrysostomes’e çok kızmıştı. kocasını teşvik ederek 404 te patriği sürdürdü. bu olay, iparatorların patriklik üzerindeki nüfuzunu sağlaması bakımından çok mühimdi.

378 de doğmuş olan arkadius 408 de öldü. doğu roma’nın ilk imparatoru öldüğü zaman 30 yaşında idi.

lüleburgaz’ı kuran adamın da imparator arkadius olduğu söylenir. rivayete göre arkadius 403 te bu şehri kurarak arkadiupolis adını vermiştir. başka bir rivayete göre ise lüleburgaz’ın eski adı bergule imiş. teodosius burasını tahdim ederek oğluna izafeten arkadiupolis adını vermiş.