nutuktan...
efendiler. 3üncü kolordudan, bu münasebetle refet ve salâhattin beylerden yeniden söz etmek gerekiyor. ilgisi şudur:
ingilizler sivasa bir tabur gönderecekleri söylentisini yaydılar. her ihtimale karşı sivasa gelen çeşitli yönlerde askerî tedbirler aldırmak gerekmişti. bu münasebetle amasyada bulunan 5inci tümen komutanlığına 18 temmuz 1919 tarihinde verdiğim bir emir metninde, daha o sırada amasyada bulunan refet beye ait de şu cümleler vardı: «durum hakkında refet beyin önemle dikkati çekildi. belki refet bey böyle bir durumu dikkate alarak şimdilik amasyada kalmayı da tercih eder.»
5inci tümen komutanının 19 temmuz 1919da verdiği cevapta, dikkate değer şu cümleler yer alıyordu :
«selâhattin bey halen samsundadır. şimdiye kadar kendisi ile temas edemediğim gibi hiçbir ciddî ve önemli haberleşme de yapılmamış olduğundan, adı geçen komutanın düşünce ve inancının ne merkezde olduğunu bilemiyorum.»
«ankara -refet bey- gerektiğinde ingilizlere karşı koyacak kadar cesaret gösteremeyeceğini hissettirmişti.»
refet bey 18 temmuz 1919da sivasa hareket etti (belge: 35).
bunun üzerine refet beye şu şifreyi verdirdim:
şifre
kişiye özel 19.7.191
sayı: 115
amasyada 5inci tümen komutanlığına, sivasta 3üncü ordu sıhhiye müfettişi albay ibrahim tali beyefendiye,
refet beyedir salâhattin beye telgrafımı verdiniz mi? bu arkadaşımızın kesin kanaatlarının mutlaka tespit edilmesi ve kararsızlık yahut iki taraflı idare gibi felâket doğuracak bir duruma hiç bir şekilde tahammül ve rıza gösterilmemesi bir vatan görevi olduğundan, bu hususta evet veya hayır şeklinde kendisinden söz alınması ve ona göre bir karar verilmesi zarurîdir. sizin bıraktığınız noktadan başlamak kendileri için en uygun programdır. şimdiye kadar hemen bir hafta geçtiği halde hiç bir kesin bilgi alınamaması, istanbuldan gelen bir haberde kendisi hakkında sağlam bir kanaat gösterilmemesi ve hareketinden önce sadık beyle gizli bir görüşme yaptığından ve dostluğundan söz edilerek şikâyet edilmesi bu telgrafımın yazılmasına yol açmıştır. bu durumu ve sonuçlarını özellikle sizin takdir etmeniz ve çözmeniz gerekir. zira, herhangi bir halk topluluğunda söyleyeceği yanlış ve millî gayeye aykırı bir tek sözün bile yaratacağı tepkiyi ve bunun doğuracağı durumu şimdiden düşünmek yeterlidir (mustafa kemal).
3üncü ordu müfettişliği
kurmay başkanı albay kâzım
yalnız bu telgrafımıza değil, çok şeye cevap olan refet beyin şu telgrafını olduğu gibi bilginize sunacağım:
güvenlikle ilgili ve çok ivedi
1828 sivas, 22.7.1919
erzurumda 3üncü ordu müfettişliği vekili kâzım karabekir paşa hazretlerine
1 — mustafa kemal paşa hazretlerine: telgrafınızı salâhattin bey den ayrıldıktan sonra aldığım için kendisine veremedim. salâhattin beyi herkes gibi siz de çok iyi tanırsınız. kararsız tabiatlı bir zattır. bu bölgede on günden fazla kalmamak niyetiyle gelmiş. az kalsın, komutayı almadan geri kaçacaktı. kendisine güven duygusu vererek ve inandırarak vatanî görevini hatırlattım. memleketini herhalde sever. ancak, vakitsiz iş görmeye gelemez. aşağı yukarı vali reşit paşa dan biraz daha iyi. 13üncü kolordudan geçen silâhlardan haberi olduğu gibi, bu işi halletmek üzere istanbulda da çalışmış ve başarılı olmuş. buraya, cevat paşa tarafından seçilerek gönderilmiş. bu bakımdan gayeye zararlı olamaz ve hiçbir halk topluluğunda gayeye aykırı tek bir söz söylemez. aksine, millî gayeye uygun olarak fakat sessiz bir şekilde çalışacağına söz verdi. sadık beyle ilişkisi hakkında verilen bilgilere inanmıyorum. zaten aldığımız haberi iyice kontrol etmeden ve belirli bir program yapmadan çalışmak, kuvvetlerin kaybına yol açıyor.
doğunun durumu hakkında bana verdiğiniz bilgilerde, aldığınız abartılmış haberlere kapılmamış olsaydınız, belki de ben durumu daha iyi idare eder ve komutayı terke mecbur kalmazdım. tek başına karar verecek insanların, gerçek durumu bilmeleri gereğini siz de takdir buyurursunuz. o halde, salâhattin beyi boşu boşuna ürkütmek ve hayır dedirtmekle ne çıkacak? zaten o kaçmaya hazır. yerine acaba kim gelecek? emirlerinizin kısa ve açık olmasını rica ederim. salâhattin beyle ilgili telgrafınızı lûtfen bir daha okuyunuz.
fırtına ile başlayıp sukûnetle biten bu telgraftan kesin olarak ne demek istendiğini çıkaramadım. bununla birlikte, birkaç güne kadar salâhattin bey samsundan dönüyor. kendisiyle görüşeceğim. şüphesiz kendisini uygun bir tarzda ve amaca hizmet yolunda idare için gerekli tedbirleri alıyorum.
2 — samsuna çıkarılan taburun, buradaki hintli müslümanları değiştirmekle birlikte, asıl sivasta bulunduğunuzu zannettikleri zâtıâlilerine karşı bir gözdağı vermek maksadıyla çıkarıldığını, ingilizlerle temasımda anladım. beni istanbula gitmeye razı etmek için, kavakta bulunduğum zaman bir ingiliz binbaşısı geldi. ingilizlere karşı gösterdiğim direnmeyi fırsat bilerek fakat aslında zâtıâlîlerini yıpratmak için beni görevden aldırdıklarını açıkça söyledi. zâtıâlîlerinin öteki dayanağı kâzım karabekir paşa imiş. bu bakımdan kâzım paşa, ellerine, ingilizlerin ısrarına yol açacak bir tutamak vermemelidir. ferit paşanın, istifanız üzerine kâzım paşayı komutan vekili olarak tayin etmesi, istanbuldakilerden bir kısmının kötü bir niyeti olmadığını gösteriyor. ancak, ingilizlerin ısrarı karşısında bir şey yapamazlar. kâzım paşanın vekil olarak tayini de sa1âhattin beyin sadık bey hesabına buraya gelmediğini gösterir.
3 — benim istanbula götürülmem için ingilizlerin istanbul hükûmetine baskı yapmaları pek muhtemeldir. çünkü, benimle ingilizlerin arasında resmî bir ilişki var (!). bu baskı artarsa salâhattin beyi güç bir durumda bırakmamak için izimi kaybettireceğim.
4 — hâmit beyin değiştirileceği söylentisi daha gerçekleşmedi. onun, yerinde bırakılması için gerek sa1âhattin bey ve gerekse ingilizler istanbul hükûmetine başvurdular. bu zatın değiştirilmesi teşebbüsü dahiliye nezareti ile kavga etmesinin sonucudur. salâhattin beyin yerine, konyaya sedat beyin geldiği de doğru değildir. her ne kadar hâmit bey bütün komutanların değiştirileceğini haber aldığını yazıyorsa da kâzım paşanın vekil olarak tayini bunun aksini gösteriyor.
5 — sivas kongresi ile ilgili olarak sadrazamlıktan doğruca illere tebliğ olunan 20 temmuz 1919 tarihli telgrafı gördünüz mü? karahisardaki tümen komutanı bu kongreye temsilci seçilmesi için buralara bildiri yayınlamış. bu davranış tarzını uygun buluyor musunuz? almanya ile yapılan barış anlaşması ve doğudaki sessizlik, durumun gelişmesini beklerken bizim de ihtiyatlı bulunmamızı gerektirmiyor mu? şahsım için hiç bir endişem olmadığını artık anlamışsınızdır (!). yalnız, kararsız ve programsız hareketlerle gayeyi çıkmaza sokacağız. ya ihtiyatlı olalım yahut da işi hemen açığa vuralım. ne var ki, ikisinden birini yapalım. sivas kongresinden bugün için bir fayda bekliyor musunuz? bugünkü duruma göre, bu kongrenin sivasta ve açıktan açığa yapılmasını tehlikeli bulmuyor musunuz? güney yönlerinden sivasa gelecek bir darbe özellikle bu il halkının kansızlığı yüzünden anadoluyu ikiye ayırır ve pek tehlikeli olur. bunun için bu ilin son ana kadar tarafsızmış gibi görünmesi son derece önemlidir. bu kongrenin mutlaka toplanması gerekiyorsa, aldığımız haberlere göre, temsilciler de gelebilecekler ise, acaba bunun doğuda başka bir yerde toplanması daha uygun düşmez mi?
6 — sivas ve amasya şehirlerinin halkı pek bayağı; ilçelerde, köylerde halk bunlara bakarak çok daha iyi. bundan sonra, çalışmalarımı ona göre ayarlayacağım.
7 — istanbuldan aldığım haberde, buradaki millî mücadelenin hiçbir parti veyahut bir şahsın kendi özel emellerini gerçekleştirmek maksadına dayanmayıp sırf milletin selâmet ve istiklâlini kurtarmak gayesine dayandığı konusunda, zâtıâlîleri tarafından bir bildiri yayınlanarak ingilizlerin yatıştırılması tavsiye olunuyor. buna gerek görüldüğü takdirde, ben, bunun zâtıâlîniz tarafından bir bildiri şeklinde değil, belki erzurum kongresinin kararlarına sokularak yayınlanmasının uygun olacağını zannediyorum.
8 — ajanslar meclis-i mebusan seçimlerinden bahsediyorlar. bu hususta ne düşünüyorsunuz? (refet)
bu telgrafa verdiğimiz cevabı da olduğu gibi aktarmakla yetineceğim.
şifre
subay eliyle çekilmesi 23.7.1919
ivedi
171
sivasta 3üncü kolordu kurmay başkanı zeki beye
refet beyefendiye:
1 — salâhattin bey hakkındaki telgrafı bir defa daha okumak üzere aradım. fakat, bulunamıyor. hatırladığıma göre, bu zat için söz konusu olan hususlar istanbuldan bildirilmişti. her alınan haberin doğruluğunu istenildiği gibi kontrol edebilmek nadiren mümkündür. doğunun durumu hakkında aldığımız bilgiler, abartmadan uzak olmamakla birlikte, bize yanlış bir adım attırmış değildir, kanısındayım. mukadderatımızda, yalnız doğudaki olayların gelişmesine bağlı kalınmakla yetinilmiş değildir. millî teşkilâtı genişlik ve canlılık kazandırarak kökleştirmek, kongrelerle millî dâvâyı benimsetmek, ordunun millî teşkilâta destek ve yardımını sağlamak, millî dâvânın kaybına meydan vermemek için, komuta ve silâh meseleleri ile gereken kesin kararı verme hususlarında, şimdiye kadar yapıldığından başka türlü ve daha ihtiyatlı davranmak, acaba bugünkü verimli sonucu sağlayabilir miydi? her halde şimdiki durum, herkesi sevindirecek derecededir.
2 — kâzım paşanın komutan vekilliğine tayini pek yerinde olmuştur. ellerine ingilizlerin ısrarına yol açacak görünürde bir sebep vermemeye çalışıyor. ancak, silâh konusunda ve trabzona asker çıkarılmasını önleme hususunda hoşgörülü davranamayacağımız âşikârdır. halbuki, ileri sürülen bu sebepler ingilizlerin hiç de hoşuna gitmeyecektir.
3 — ingilizler, benim istanbula götürülmem için pek çok ısrar ettiler ve hükûmete ağır baskı yaptılar. hükûmet ve padişah ile makine başında günlerce devam eden görüşmeler sırasında bu nokta açıkça bildirildi. bu konuşmaların metinleri, görüştüğümüzde sizin tarafınızdan da görülecektir. yalnız şu var ki, meslekten ayrılınca ısrar son buldu. bu bakımdan sizin için de istifadan sonra büyük bir ısrar olacağını sanmıyorum. bununla birlikte ve aksi halde, izinizi kaybettirmektense, salâhattin beyin güç duruma girmesini tercih ederim. burada hâ1it bey hakkında, hükûmet ve ingilizler kâzım paşaya çok ısrar ettiler. kâzım paşa bir şey yapılamayacağını söylemekte direndiği içindir ki, bugün hâlit bey, resmen olmasa bile, yine tümeninin başında bulunuyor.
4 — hâmit bey, son telgrafıyla hepimizden daha çabuk hareket etme isteğini gösteriyor. şimdilik yumuşatıldı.
5 — sivas kongresi ile ilgili telgrafı henüz görmedim. gerçekten de bazı yerlerde olumlu bazı yerlerde olumsuz yönde aşırılıklar görülüyor. şüphesiz duruma göre ve verimli hareketlerde bulunabilecek şekilde ihtiyatlı davranma taraflısıyım. herkesi ilgilendiren bu açık ve kesin program, bugün toplanmaya başlayan erzurum kongresi görüşmelerinden çıkacaktır.
sivas kongresinden pek çok yarar beklerim. bugün değil, sivas kongresi ilk defa söz konusu edildiği gün bile, her yönden ve özellikle güneyden bir darbe gelebileceğini büyük bir ihtimal dahilinde gördüğümü ve bundan dolayı da savunma tedbirleri alınması için ricada bulunduğunu hatırlarsınız. bununla birlikte, erzurum kongresi toplandıktan sonra, sivasa gelecek temsilcilerin sayısına ve erzurum kongresinin yapacağı etkilerden doğacak duruma göre daha pratik ve güvenilir bir şekil de düşünülür.
6 — siz kardeşimin, çalışmaları düzenleme konusundaki düşüncesi pek yerindedir. ancak, şehirlileri de millî duygu ve etki altında tutmaktan uzak kalınmayacağını ümit ederim.
7 — millî mücadelenin gaye ve hedefi kongre tarafından yayınlanacak bildirilerle, tasavvur buyurduğunuz şekilde duyurulacaktır.
8 — meclis-i mebusan toplanmalıdır. fakat istanbulda değil, anadoluda. bu konu kongrede görüşüldükten sonra teşebbüse geçilecektir. hepimiz gözlerinizden öperiz kardeşim. (mustafa kemal)
3üncü ordu müfettişliği
kurmay başkanı albay
kâzım
devamı için:
(bkz: erzurumluların yardımları)
refet bey le haberleşmeler
robot süpürge
bebek maması
aptamil bebek maması
en ucuz klima fiyatları
klima fiyatları
dubai vize
sözlük scripti sütyenli atlet
şişli escort bursa escort bursa escort görükle escort türkçe seks hikayeleri izmir escort hatay escort izmir escort ankara escort
çankaya escort maltepe escort buca escort denizli escort denizli escort çiğli escort şirinevler escort çekmeköy escort
Anadolu Yakası Escort istanbul escort
şişli escort
esenyurt escort
beylikdüzü escort
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?