ahmed ibni kemal paşa

osmanlı devlet adamlarından. 1808 (h. 1223) tarihinde istanbul’da doğdu. babası sultan kethüdalarından seyyid ibrahim ağadır. 1886 (h. 1304) tarihinde istanbul’da vefat etti. süleymaniye camii haziresine (bahçesine) defnedilmiştir.
ahmed ibni kemal paşa, özel hocalardan ilim öğrendi. 1825 tarihinde defterdar mektupçu kalemine girdi. 1829’da nüfus sayımı için anadolu ve rumeli vilayetlerine tayin olunan memurların gönderdikleri defterleri tedkik ve icabını yapmak üzere tesis edilen ceride nezareti başkatipliğine tayin edildi. 1834’te hacelik, 1835’de rabia rütbesi verildi.

elçilikle iran’a gönderilen vakanüvis es’ad efendinin dikkatini çekip takdirlerini kazandı ve bu meziyetlerinden dolayı es’ad efendi ahmed kemal beyi sefaret sır katipliği ve tercümanlığına tayin ettirerek beraberinde tahran’a götürdü.

iran dönüşünde, mülkiye nazırı pertev paşa tarafından sadaret mektubu kalemine getirildi. istanbul’a gelen iran şehzadeleri ve sefaret görevlilerinin tercümanlığında kullanıldı. daha sonra elçilikle tahran ve isfehan’a gönderildi.

ahmed ibni kemal paşa, 1840 tarihinde sadaret mektubu kalemi mümeyyizliğine ve farsça tercümanlığına tayin edildi. devletlerle sürdürülen görüşmeler sonunda alınan kararlar üzerine düzenlenen ferman-ı aliyi, mehmed ali paşaya tebliğ için mısır’a gönderildi.

ahmed ibni kemal paşa, cizre mütesellimi bedirhan bey’le van sancağında tabari namındaki nesturi kabilesi arasındaki çatışma sebebiyle, tarafları barıştırmak için 1843 tarihinde cizre’ye gönderildi. musul, diyarbakır, bağdad ve çevrelerini dolaştı.

ahmed ibni kemal paşa, 1849 tarihinde avrupa mekteplerinin mevzuatını ve eğitim sistemini tetkik etmek için avrupa’ya gönderildi. fransa, ingiltere ve almanya’daki mekteplerin mevzuat ve eğitim metotlarını tetkik ederek rapor verdi.

1863’de berlin sefirliği, daha sonra karadağ komiserliği, 1865’te meclis-i ali-i tanzimat azalığına ve şehzadelerin ders nezaretine, 1859’da harem-i hümayun nezareti 1861’de rütbe-i bala ile mearif nezareti ile takvimhane ve matbaahane nazırlığı, 1862’de meclis-i vala-yı ahkam-ı adliye azalığı, 1864’te ikinci defa maarif nezareti vekaletine tayin edilmiştir. bir ara brüksel’e gönderildi. 1868’de şura-yı devlet azalığına getirildi. bağdat’a gelen iran şahının mihmandarlığını yaptı. 1870’de vezirlik rütbesiyle bağdat’a gönderildi. aynı sene evkaf-ı hümayun nazırı oldu. bir çok devlet hizmetlerinde bulundu ve kendisine birinci rütbe-i osmanî nişanı verildi.

ahmed ibni kemal paşa, ilim sahibi, mütevazı bir zat olup; arapça, farsça ve fransızca lisanlarında mahir, almanca’ya da aşina idi. nazırlık döneminde bir çok hayır eserleri yaptırmıştır.

müntehabat-ı şehname, farsça konuşmaya ait risale-i ta’limi farisi ve kavaid-i farisiyye gibi eserleri vardır. türkçe ve farsça şiirleri divan halinde tertip olunmuştur. bir beyti şöyledir:

insandır memerr-i vukuat-ı nik ü bed
sabret kemal mihnete in-niz begüzered

(iyi ve kötü pek çok hadisenin durağı insandır. mihnete (sıkıntılara) sabret kemal, bunlar da geçer gider.)