tordesillas antlaşması

portekiz ve ispanya arasında gerçekleşti. cabo verde adaları’nı başlangıc noktası alarak, bu noktanın 370 fersah (1550 km) batısında kuzey-güney meridyeni çizildi. çizgi, avrupa’nın haricindeki dünyayı portekiz ve ispanya’ya ait iki imtiyazli yarıya ayıran sınır kabul edildi. sınırın batısında kalan keşfedilmiş ve keşfedilecek bütün bölgeler ispanya’ya aitti. sınırın doğusunda kalan keşfedilmiş ve keşfedilecek bütün bölgeler ise portekiz’e aitti. ispanya antlaşmayı 2 temmuz 1494’de, portekiz 5 eylül 1494’de onayladı.

antlaşmanın amacı kristof kolomb’un keşif yolculuğunun dönüşünden sonra ortaya çıkan tartışmaları çözüme kavuşturmaktı. 1481 yılında papa iv. sixtus, aeterni regis ilanında kanarya adaları’nın güneyinde kalan bütün bölgeleri imtiyaz halinde portekizlere vermişti.

4 mayıs 1493’de ispanya kökenli papa vi. iskender (rodrigo borgia) inter caetera ilanında, cabo verde adaları’nin 100 fersahdan öte batısındaki bütün bölgelerin ispanyollara ait olduğunu yazdı. söz konusu çizginin doğusunda kalan bütün bölgeler ise portekizlere aitti. portekiz kralı ii. joao bu duruma itiraz edip, ispanya krali ii. fernando’yu ve kraliçe i. isabel’i arayarak imtiyaz çizgisinin cabo verde adaları’nın 370 fersah batısına çekilmesini sağladı.

tordesillas antlaşması zamanla iki ülke arasında çeşitli tartışmalara sebep oldu. bunlardan birtanesi, cabo verde adaları’nin batı ucu mu yoksa doğu ucu baslangıc noktası olarak alınmasıydı. iki durum arasında 60 fersahlık (290 km) fark ortaya çıkıyordu.

ayrıca, doğal olarak diğer deniz güçleri ingiltere, fransa ve hollanda antlaşmaya zamanla itiraz ettiler.

1580 ile 1640 yılları arasında portekiz’in ispanya hakimiyeti altına girmesiyle antlaşma anlamsız hale geldi. 1750’de madrid antlaşması’nın portekiz’e güney amerika’daki işgal ettiği bögeleri vermesiyle tordesillas antlaşması geçersiz hale getirildi.