manyetik rezonans görüntüleme

(bkz: mr)

(bkz: emar)

(bkz: manyetik rezonans)

manyetik rezonans görüntüleme (mrg, mr) son 20 yıldır kullanılan yeni bir görüntüleme yöntemidir. mrg ağrısız ve x-ışını gibi zararlı olabilecek araçlar kullanmayan bir tanı tekniğidir. hasta güçlü bir elektromagnet (mıknatıs) içeren bir silindirin içinde yatarken, vücuttaki hidrojen atomlarının enerji salmasına yol açan radyo dalgaları gönderilerek işlem gerçekleştirilir. mıknatıs etkisi ile hareket eden binlerce atoma ait bilgi bir bilgisayara gönderilir ve incelenen alanın değişik eksenlerde kesitsel görüntüsü elde edilir. radyolog doktorlar bu görüntüleri değerlendirilerek hastalık hakkında bilgi edinirler.


ne kadar sürer?
mrg incelemesi 20 ile 45 dakika arasında bir sürede tamamlanır. sürenin değişkenliği incelenecek olan alanın yerine ve hastalık hakkında toplanması gereken bilgi miktarına bağlıdır.

nasıl yapılır? hangi amaçlarla yapılır?
mrg ile vücuttaki her organı incelemek mümkündür. kafatasının içine bakıp beyin tümörü aramak, sinir kılıflarını inceleyip multiple skleroz bulgularını araştırmak, beyin kanaması ve eklem rahatsızlıklarını değerlendirmek gibi karışık ve zor işlemler gerçekleştirilebilir. ayrıca kaslar, bağlar, kan damarları, kalp, karaciğer ve böbrek gibi organlar hastalık yönünden taranabilir. gerektiğinde allerjik özellikleri çok az olan kontrast maddeler kullanılır. ayrıca mrg beyin fonksiyonları da değerlendirebildiğinden dolayı, ruhsal bozuklukların incelenmesinde de kullanılabilir. elde edilen görüntüleri değerlendiren bir radyolog doktor bilgisayar aracılığıyla ek bazı işlemler yaparak daha detaylı ve farklı bilgiler (3 boyutlu görüntüler, fonksiyonel görüntüler, biyokimyasal incelemeler-spektroskopi, anjiografi görüntüleri) elde edebilir.

hangi durumlarda yapılmaz?
bu üstün görüntüleme teknolojisinin kullanılamayacağı hastalar da vardır ki bunların başında vücudunda metal protez bulunanlar gelir çünkü mrg’nin mıknatısı bu metalleri yerinden oynatabilir. bu gibi hastalar arasında kalp pili olanlar, beyin ameliyatı ile beyin damarlarına klips takılmış kişiler, metal kalp kapakçıkları olanlar ve iç kulak protezi olanlar yer alır. eğer doktorunuz sizden mrg tetkiki isterse onu bu tür metallerin varlığından haberdar etmeyi unutmayın. ayrıca kapalı yerlerde kalamayan hastalarda uygulanamamaktadır. bu nedenle açık mr geliştirilmiş olup, bu tür hastalar bu cihazlarda görüntülenebilir.

(kaynak: www.turkrad.org.tr)

(bkz: mrg)

manyetik rezonans görüntüleme (mr), canlıların iç yapısını görüntüleme amacıyla daha çok tıpta kullanılan bir yöntemdir. yüksek düzeyde manyetizmayla canlı doku, yansıtma yöntemiyle görüntülenir. genel anlamda mr diye bilinen bu işlem, aslında nükleer manyetik rezonans görüntülemedir. dokudaki hidrojen atomlarının yoğunluklarına ve hareketlerine göre görüntü oluşturur. mr’da radyasyon kullanılmaz, onun yerine manyetik alanla vücuttaki hidrojen atomlarının çekirdeklerindeki proton uyarılır. alıcılara ulaşan sinyaller bilgisayar analizleriyle siyah beyaz görüntülere (perfüzyon görüntülemelerde sonuçlar renklendirilebilir) dönüştürülür. bu amaçla günümüzde en sık kullanılan manyetik alan sistemleri 0.2-0.5 tesla (açık mr sistemleri) ve 1,5-3.0 tesla (kapalı mr sistemleri) aralığındadır. görüntülerin hepsi dijital ortamda oluşur.

günümüzde mr özellikle yumuşak dokuları görüntülemede kullanılır. merkezi sinir sistemi, beyin ve omurilik hastalıklarının teşhisinde, sporcu yaralanmalarında, kas iskelet sistemi, özellikle menisküs, bel fıtığı gibi rahatsızlıkların tespitinin yanı sıra her türlü nörolojik hastalıkların değerlendirmesinde sıkça kullanılmaktadır.

mr görüntülemenin, canlı organizma üzerinde şu ana kadar kanıtlanmış herhangi bir zararı yoktur. buna gebeler de dahildir; ama yine de organ gelişiminin gerçekleştiği ilk üç ayda mr çekimi önerilmez. metal etkileşimi olan, vücudunda mıknatıs ya da metal protez taşıyan, kalp pili kullanan, göz içinde yabancı cisim bulunan, bilhassa demir-çelik türevli mermi çekirdeği ile ateşli silah yaralanması geçirmiş olan (çoğu uyumsuz metaldir) kişilerin mr cihazına girmeleri sakıncalı kabul edilir (hayati tehlike doğurabilir).

manyetik rezonans görüntüleme süresi, inceleme yapılan bölgeye, bölge sayısına, konulan ön tanıya göre değişiklik gösterir. ayrıca gerek görülürse inceleme esnasında iv (damar içi) yoluyla kontrast madde kullanılarak kontrastlı çekim yapılır.

manyetik rezonans görüntülemenin, fonksiyonel mr, difüzyon-perfüzyon ağırlıklı mr, difüzyon tensor görüntüleme (traktografi), mr spektroskopi gibi farklı çeşitleri vardır.

(kaynak: wikipedia.org)

magnetin etki alanında bulunan pek çok cihaz bundan etkilenmektedir. örneğin kardiyak pacemaker’lar 5 gauss’luk bir manyetik güçten etkilenebilmektedir.

çevrede bulunan pek çok cihaz da mr sisteminin çalışmasını etkileyebilmektedir. örneğin 3 gauss’luk etki sınırında olan asansör, mr sistemini etkileyebilmektedir

mr sistemi tarafından etkilenenler:
1 gauss: nükleer kameralar, pet, elektron mikroskopu, tv, bt, ultrasonografi sistemleri, nukleer tomografik kameralar
3 gauss: multiformat kamera, metal dedektör
5 gauss: kardiyak pacemaker, nörostimulatör, biostimulatör cihazları
10 gauss: mr sistem malzemeleri (ana bilgisayar, image processor, disk drives gibi), x-ray tüpleri, floppy diskler, kredi kartlari, saatler, mekanik oda malzemeleri
50 gauss: operator console


mr sistemini etkileyenler:
3 gauss: kamyon trafiği, asansörler, güç transformatörleri, ana elektrik dağılım transformatörleri, helikopter inişleri
10 gauss: su sogutuculari, 15 hp’den güçlu motorlar, air conditioning soğutucu


(kaynak: www.konez.com)

mrg inceleme odası, radyo dalgalarına karşı geçirgen olmayacak şekilde düzenlenmektedir. yine kontrol paneli önündeki inceleme odasının görülmesini sağlayan cam da radyo dalgalarına karşı dirençlidir. inceleme odasının radyo dalgalarına karşı dirençli olması, bilgisayarlardan, tv istasyonlarından veya diğer hastane cihazlarından gelebilecek radyo dalga etkileşimini engeller. inceleme odasının radyo dalgalarına karşı dirençli olma özelliğine karşın magnetin oluşturduğu manyetik alan sınırlanamaz.

(kaynak: www.konez.com)

magnet tipleri, avantaj ve dezavantajları:

permanent magnet (sabir güçlü): elektrik enerjisi gerekmez, sistem ucuz, inceleme maliyeti ucuz, tesla değeri sınırlı, düşük sinyal/gürültü oranı (signal-to-noise ratio, snr), spektroskopi yapılmaz, ısı değişimlerine duyarlı.

rezistiv (resistive) magnet: sistem ucuz, emniyetli, soğutulmasına gerek yok, sistem kolaylıkla açılıp kapatılabilir, sistemin kurulması kolay, tesla değeri sınırlı, düşük snr, spektroskopi yapılmaz, elektrik harcaması fazla.

superkonduktive (superconductive) magnet: yüksek tesla değerleri, manyetik alanda homojenite, yüksek snr, spektroskopi yapılabilir, yüksek homojenite ve snr ile hızlı görüntüleme, sistem pahalı, inceleme maliyeti yüksek, sistemin kurulması zor ve pahalı, klostrofobisi olanlarda sıkıntı olur, sistem kolaylıkla açılıp kapanmaz, helyum kaybı olur ve düzenli helyum takviyesi gerekir.