arjantinin baskenti.
buenos aires
tangonun bassehri..zira sokaklarinda her daim tango yapan insanlari bulmak mumkunmus...
madonnanini evita müzikalinde söyledigi sarki hede:
(eva:)
whats new buenos aires?
im new, i wanna say im just a little stuck on you
youll be on me too
i get out here, buenos aires
stand back, you oughta know whatcha gonna get in me
just a little touch of star quality
fill me up with your heat, with your noise
with your dirt, overdo me
let me dance to your beat, make it loud
let it hurt, run it through me.
dont hold back, you are certain to impress
tell the driver this is where im staying
hello, buenos aires
get this, just look at me dressed up, somewhere to go
well put on a show
take me in at your flood, give me speed
give me lights, set me humming
shoot me up with your blood, wine me up
with your nights, watch me coming
all i want is a whole lot of excess
tell the singer this is where im playing
stand back, buenos aires
because you oughta know whatcha gonna get in me
just a little touch of star quality
and if ever i go too far
its because of the things you are
beautiful town, i love you
and if i need a moments rest
give your lover the very best
real eiderdown and silence.
(musical interlude)
youre a tramp, youre a treat
you will shine to the death, you are shoddy
but youre flesh, you are meat
you shall have every breath in my body
put me down for a lifetime of success
give me credit, ill find ways of paying
rio de la plata
florida, corrientes, nueve de julio
all i want to know
stand back, buenos aires
because you oughta know whatcha gonna get in me
just a little touch of
just a little touch of
just a little touch of star quality
(eva:)
whats new buenos aires?
im new, i wanna say im just a little stuck on you
youll be on me too
i get out here, buenos aires
stand back, you oughta know whatcha gonna get in me
just a little touch of star quality
fill me up with your heat, with your noise
with your dirt, overdo me
let me dance to your beat, make it loud
let it hurt, run it through me.
dont hold back, you are certain to impress
tell the driver this is where im staying
hello, buenos aires
get this, just look at me dressed up, somewhere to go
well put on a show
take me in at your flood, give me speed
give me lights, set me humming
shoot me up with your blood, wine me up
with your nights, watch me coming
all i want is a whole lot of excess
tell the singer this is where im playing
stand back, buenos aires
because you oughta know whatcha gonna get in me
just a little touch of star quality
and if ever i go too far
its because of the things you are
beautiful town, i love you
and if i need a moments rest
give your lover the very best
real eiderdown and silence.
(musical interlude)
youre a tramp, youre a treat
you will shine to the death, you are shoddy
but youre flesh, you are meat
you shall have every breath in my body
put me down for a lifetime of success
give me credit, ill find ways of paying
rio de la plata
florida, corrientes, nueve de julio
all i want to know
stand back, buenos aires
because you oughta know whatcha gonna get in me
just a little touch of
just a little touch of
just a little touch of star quality
buenos aires, bir güney amerika ülkesi olan arjantinin başkentidir.
arjantinin en büyük kenti olan buenos aires, aynı zamanda güney amerikanın da en büyük kentlerinden biridir. 2001 nüfus sayımına göre kentte 2.776.234 kişi yaşamasına karşın, bu sayı çevresindeki varoşlar da hesaba katıldığında 12 milyonu geçer.
kentte yaşayanların çoğunluğu ispanyol ve italyan kökenli olmakla birlikte, azımsanmayacak oranda arap, musevi, ermeni, çin ve kore kökenliler de bulunur. en yaygın din katolik hristiyanlık, resmi dili ise ispanyolcadır.
arjantinin en büyük kenti olan buenos aires, aynı zamanda güney amerikanın da en büyük kentlerinden biridir. 2001 nüfus sayımına göre kentte 2.776.234 kişi yaşamasına karşın, bu sayı çevresindeki varoşlar da hesaba katıldığında 12 milyonu geçer.
kentte yaşayanların çoğunluğu ispanyol ve italyan kökenli olmakla birlikte, azımsanmayacak oranda arap, musevi, ermeni, çin ve kore kökenliler de bulunur. en yaygın din katolik hristiyanlık, resmi dili ise ispanyolcadır.
buenos aires şehri atlantik okyanusu kıyısında, río paraná ve río uruguay nehirlerinin oluşturduğu huni biçimindeki río de la plata adı verilen ağızda, güney amerika kıtasının doğusunda bulunur.
río de la platanın buenos aireste bulunan kısmı yoğun balçıkla kaplıdır. su çok derin değildir ve derinlik genellikle 20 metreyi aşmaz.
şehir 34° 36′güney enlemleri ve 58° 23′batı boylamları arasında bulunur. buenos airesin batısında arjantinin en verimli topraklarının bulunduğu pampa bölgesi uzanmaktadır.
río de la platanın buenos aireste bulunan kısmı yoğun balçıkla kaplıdır. su çok derin değildir ve derinlik genellikle 20 metreyi aşmaz.
şehir 34° 36′güney enlemleri ve 58° 23′batı boylamları arasında bulunur. buenos airesin batısında arjantinin en verimli topraklarının bulunduğu pampa bölgesi uzanmaktadır.
buenos aires 48 yerel bölgeye ayrılmıştır.
agronomía, almagro, balvanera, barracas, belgrano, boedo, caballito, chacarita, coghlan, colegiales, constitución, flores, floresta, la boca, la paternal, liniers, mataderos, monte castro, montserrat, nueva pompeya, nuñez, palermo, parque avellaneda, parque chacabuco, parque chas, parque patricios, puerto madero, recoleta, retiro, saavedra, san cristóbal, san nicolás, san telmo, vélez sársfield, versalles, villa crespo, villa del parque, villa devoto, villa lugano, villa luro, villa mitre, villa ortúzar, villa pueyrredón, villa real, villa riachuelo, villa santa rita, villa soldati, villa urquiza
bununla birlikte geleneksel olarak şehrin bazı bölgelerine verilen isimler resmi isimlerinden daha yaygındır.
abasto (eski market meydanı ve bugünkü alışveriş merkezi): almagro ve balvaneranın bir kısmı
barrio norte (zengin kesimin yaşadığı bölge): recoleta ve palermo
congreso: parlamento binasının çevresindeki bölge
microcentro: (borsa ve büyük şirketlerin bulunduğu bölge): retiro ve san nikolásın bir kısmı
once (once tren istasyonunun çevresindeki bölge): balvanera
tribunales (adliye sarayının çevresindeki bölge): san nikolásın bir kısmı
agronomía, almagro, balvanera, barracas, belgrano, boedo, caballito, chacarita, coghlan, colegiales, constitución, flores, floresta, la boca, la paternal, liniers, mataderos, monte castro, montserrat, nueva pompeya, nuñez, palermo, parque avellaneda, parque chacabuco, parque chas, parque patricios, puerto madero, recoleta, retiro, saavedra, san cristóbal, san nicolás, san telmo, vélez sársfield, versalles, villa crespo, villa del parque, villa devoto, villa lugano, villa luro, villa mitre, villa ortúzar, villa pueyrredón, villa real, villa riachuelo, villa santa rita, villa soldati, villa urquiza
bununla birlikte geleneksel olarak şehrin bazı bölgelerine verilen isimler resmi isimlerinden daha yaygındır.
abasto (eski market meydanı ve bugünkü alışveriş merkezi): almagro ve balvaneranın bir kısmı
barrio norte (zengin kesimin yaşadığı bölge): recoleta ve palermo
congreso: parlamento binasının çevresindeki bölge
microcentro: (borsa ve büyük şirketlerin bulunduğu bölge): retiro ve san nikolásın bir kısmı
once (once tren istasyonunun çevresindeki bölge): balvanera
tribunales (adliye sarayının çevresindeki bölge): san nikolásın bir kısmı
buenos aires ılıman iklim kuşağında bulunur. yıllık ortalama sıcaklık 16, 9 derecedir, ortalama yağış miktarı ise 1. 027 milimetredir.
en sıcak ay ortalama 23, 7 dereceyle ocak, en soğuk ay ise ortalama 10, 5 dereceyle haziran ayıdır. kış aylarında bile sıcaklık çok nadiren sıfırın altına düşer ve kar yağışı çok nadir görülmüştür.
en çok yağış ortalama 122 milimetre ile mart ayında görülürken, en az yağış ortalama 61 milimetre ile haziran ayındadır.
en sıcak ay ortalama 23, 7 dereceyle ocak, en soğuk ay ise ortalama 10, 5 dereceyle haziran ayıdır. kış aylarında bile sıcaklık çok nadiren sıfırın altına düşer ve kar yağışı çok nadir görülmüştür.
en çok yağış ortalama 122 milimetre ile mart ayında görülürken, en az yağış ortalama 61 milimetre ile haziran ayındadır.
şehrin kuruluşu (1536–1541)
juan díaz de solís río de la platayı 1516 yılında keşfetti, fakat seferi bugünkü tigre yakınlarında kızılderililer tarafından uğradığı bir saldırı sonucunda kanlı bir şekilde bitti, öyle ki bu saldırı sırasında solís de hayatını kaybetmiştir.
buenos aires 2 şubat 1536 tarihinde pedro de mendoza tarafından puerto de nuestra señora santa maría del buen ayre (sevgili anamız güzel hava bakiresi meryemin limanı) adıyla kurulmuştur. ismi, cagliarinin virgen de bonariasına (güzel hava bakiresi) tapan papaz mendoza seçmiştir. başka bir rivayete göre ise isim río de la platadaki havanın güzel oluşundan dolayı seçildiği yönündedir. mendozanın şehri kurduğu yer bugünkü san telmo bölgesinin bulunduğu yerdir.
mendozanın emrinde 16 gemiyle birlikte gelen 1. 600 adam vardı. yaz sonunda geldikleri için tahıl ekmek için çok geç bir dönemdi. yerli querandí kızılderilileri avcılık ve toplayıcılık yapıyorlardı ve ispanyollar tarafından mendozanın birliklerine yiyecek sağlamalaya zorlandılar. bunun üzerine onlar da sürekli olarak ispanyollara saldırdılar. mendozanın sömürgecileri 1541 yılında bölgeyi terk etmek zorunda kaldılar.
şehrin ikinci kuruluşu (1580–1776)
şehir 1580 yılında juan de garay tarafından ciudad de la santísima trinidad y puerto santa maría de los buenos aires (kutsal teslisin şehri ve kutsal güzel hava bakiresi meryemin limanı) adıyla tekrar kuruldu. bu sırada bugünkü arjantin sınırları içinde, hepsi kuzeybatıda bulunan birçok şehir daha kuruldu. bunlardan en eskisi bugünkü arjantinin kuzeydoğusunda bulunan santiago del esterodur.
buenos aires kurulduğu ilk zamanlardan beri şehrin etrafındaki pampa bölgesinde beslenen hayvanlar ve ispanya ile yapılan ticaretle geçimini sağlamıştır. ama 17. ve 18. yüzyılda ispanyol yönetimi avrupaya gelecek bütün malların vergilendirilebilmesi için öncelikle perudaki lima şehrine gönderilmesini zorunlu kıldı. malların yollanmasını zorlaştıran bu olay buenos airesli tüccarların ispanyaya karşı hoşnutsuzluklarını gitgide arttırdı ve kaçakçılık günden güne arttı. ispanya kralı iii. karl otoritesinin gitgide azaldığını fark etti ve tahtta olduğu dönemde (1759-1788) önce ticari yaptırımları hafifletti ve en sonunda buenos airesi serbest bir liman şehri olarak tanıdı.
río de la plata eyaletinin başkenti (1776-1810)
buenos aires nihayet 1776 yılında peru eyaletinden ayrılıp río de la plata eyaletinin başkenti oldu. şehrin nüfusu afrikadan getirilen kölelerle birlikte büyük ölçüde arttı, 1778 - 1815 yılları arasında nüfusun hemen hemen üçte birini siyahlar oluşturuyordu.
ispanyolların birleşik krallıka karşı fransızların müttefiki olarak girdiği sömürge savaşları sırasında general william carr beresford yönetimindeki ingiliz birlikleri iki gün süren bir savaş sonunda şehri işgal ettiler. şehir halkı ingilizlere karşı direndi ve santiago de liniers emrindeki yerel güçler 4 ağustosda şehri tekrar ele geçirdiler. liniers bir ingiliz kuşatmasını daha başarıyla savuşturdu, bu da 7 haziran 1807 tarihinde general john whitelockun kapitülasyonu ile sonuçlandı.
kuşatmaların ispanyol birliklerinin değil de, kızgın halkın direnmesi sonucu başarısızlığa uğraması milliyetçileri cesaretlendirdi. kral nailine cabildos abiertos adı verilen yerel birliklere gitgide artan tavizler verdirerek ülkenin bağımsızlığa giden yolunu da açmış oldular.
bağımsızlık ve rosas diktatörlüğü (1810-1880)
25 mayıs 1810 tarihinde buenos airesli silahlı güçler kral naili baltasar hidalgo de cisteros y la torreyi şehirden attılar. 9 haziran 1816da tucumán kongresi resmi olarak birleşik río de la plata eyaletlerinin bağımsızlığını ilan etti. bağımsızlığın ilanından sonra buenos aires merkezli bir yönetimi savunan merkeziyetçiler ve eyaletlerin bağımsızlığından yana olan federalistler arasında tartışmalar yaşandı.
1829 yılında federalis juan manuel de rosas vali olarak buenos aireste yönetimin başına geçti. mart 1835te tekrar vali ve başkumandan seçildi. rosasın gücü zamanla inanılmaz derecede arttı ve bu onu bir diktatöre çevirdi. brezilya, uruguay ve don justo josé de urquizanın birliklerine karşı savaşırken öldüğü 1852 yılına kadar ülkeye hükmetti. rosasın ölümüyle şehir kapılarını avrupalı göçmenlere açtı.
buenos aires eyaleti 1853 yılında eyalet kongresine katılmayı reddetti ve arjantinden ayrıldı. 1859 yılında ise 1853te kurulan arjantin birliğine (federación argentina) katıldı.
arjantinin başkenti (1880-1976)
buenos aires 1880 yılında julio argentino roca yönetiminde aynı ismi taşıyan eyaletten ayrılıp başkent ilan edildi. buenos aires 1890 yılında [[latin amerika]daki en büyük ve en önemli şehir konumundaydı. yüzyıl başında nüfusu hemen hemen bir milyona yakındı.
1913 yılında avenida de mayo yönetiminde ilk metro hattı açıldı. buenos aires metrosu 1969 yılında meksiko cityde açılan metroya kadar latin amerikadaki ilk ve tek metro olarak hizmet verdi.
1919 yılında hipólito yrigoyen yönetimi sırasında askeri güç kullanılarak bastırılan bir işçi ayaklanması yaşandı. olaylar la semana trágica (trajik hafta) ismiyle tarihe geçti. 1930lu yıllarda şehrin bugün can damarlarını oluşturan santa fe, córdoba ve corrientes caddeleri yapıldı. ikinci dünya savaşından itibaren şehir büyüyerek eski birçok varoşu sınırlarına dahil etti. bu tarihlerde arjantin nüfusunun hemen hemen üçte biri buenos aireste yaşıyordu.
askeri diktatörlük rejimi (1976-1983)
1976 yılında isabel martínez de perónun baştan indirilmesiyle arjantinde askeri rejim başladı. bu rejim sırasında askeri rejime karşı çıkan ya da askeri hükümete karşı şüpheli yaklaşan on binlerce insan ortadan kayboldu.
1976 yılından 1983 yılına kadar süren askeri diktatörlüğün tutuklamaları ilk başladığında askeri diktatörlük rejimi sırasında kaybolan insanların anneleri plazo de mayo (mayıs meydanı)ndaki başkanlık sarayı casa rosadanın önünde toplanarak protesto gösterileri yapmaya başladılar.
tekrar demokratikleşme ve ekonomik atılım (1983-1998)
kaybedilen malvin savaşından sonra askeri rejimi sürdürmek imkânsızdı, böylece tekrar demokratik seçimler yapıldı. bu yeni dönemin ilk başkanı olarak raúl alfonsín seçildi. arjantinde yeniden demokrasiye geçişle birlikte 1 arjantin pezosu 1 dolara eşdeğer olurken carlos menem başkanlığında yapılan neoliberal reformlar sonucunda arjantin ekonomisi büyük bir atılım gerçekleştirdi ve bu atılım sonucunda buenos aires şehrinde yapılanma büyük ölçüde arttı. özellikle retiro bölgesinde birçok yeni yüksek binalar inşa edildi.
17 mart 1992 tarihinde retiro bölgesinde israil konsolosluğuna bırakılan bir saatli bomba 29 kişinin ölmesine ve 242 kişinin yaralanmasına yol açtı. bu olayı 18 haziran 1994te 85 kişinin ölmesine ve 300 kişinin yaralanmasına yol açan bir israil kurumuna yönelik bir saldırı yaşandı.amia (asociación mutual israelita argentina israil-arjantin birliği)ya karşı düzenlenen bu saldırı hakkında yıllarca herhangi bir bilgi verilmedi, bu, her yıl saldırının yapıldığı gün, devlet kurumlarını konuya olan ilgisizliklerinden dolayı suçlayan protestolara yol açtı. 25 ekim 2006 tarihinde savcılık tarafından yayınlanan raporda olayın hizbullah tarafından gerçekleştirdiği iddia edildi; eski iran hükümetindeki sekiz kişi için uluslararası tutuklama kararı istendi. iki olay da şehirde büyük yaralar açtı ve yönetim binalarından sonra şehirde en iyi korunan binalar yahudi kurumları haline geldi. buenos aires 180. 000 ile latin amerikadaki en büyük yahudi nüfusuna sahip şehirdir.
arjantin krizi ve yavaşça düzelen ekonomik durum (1998den günümüze)
buenos aires 1998 ve 2003 yılları arasında ekonomik bir kriz yaşayan arjantinde çatışmalara varan büyük gösterilerin merkezi oldu, 19 ve 20 aralık 2001 tarihlerinde yapılan (ve cacerolazo adı verilen) protesto gösteriler sonucunda devlet başkanı fernando de la rúanın istifa etmiştir. bunun dışında 1999 yılından beridir şehrin önemli yollarını bloke eden piqueteros isimli direnişçiler vardır. bu direnişçiler 2003 yılından beridir milli anlamda da büyük bir güç faktörü haline geldiler.
31 aralık 2004 tarihinde şehirde bugüne kadar gerçekleşen en büyük kaza meydana geldi: república del cromañón adı verilen diskoda çıkan büyük bir yangında 190 kişi hayatını kaybetti. bu kazanın ardından devrin belediye başkanı aníbal ibarra yangın kontrollerinin eksikliğinden dolayı sorumlu tutulduğundan görevi ihmalden hakkında dava açıldı. 7 mart 2006 tarihinde arjantin temsilciler meclisi mahkemesi, iberranın görevden alınması ve belediye başkanlığı görevinin vekili jorge telermana devredilmesine karar verdi.
nüfus
1833 yılında buenos airesin nüfusu hemen hemen 60. 000 civarındaydı, bu rakam 1869da 180. 000e yükseldi. 1890 yılına gelindiğinde buenos aires 661. 000 kişilik nüfusuyla latin amerikanın en büyük ve en önemli şehri konumuna gelmişti. avrupadan sürekli göçmen alması sonucu 1914 yılında 1, 6 milyona yükselen nüfus 2001 yılına gelindiğinde neredeyse 2, 8 milyona yükselmişti.
şehir merkezi ve varoşlarının toplam nüfusu 11, 5 milyondur. gran buenos aires bu nüfusuyla arjantinin en büyük metropolü ve são paolonun ardından güney amerikanın ikinci en büyük şehridir. nüfusun çoğunluğunu ispanyol ve italyan kökenliler oluştur, bunun yanında avrupanın birçok ülkesinden ve (turcos = türkler olarak adlandırılan) orta asya ülkelerinden gelen birçok göçmen de yaşamaktadır. buenos aireste ispanyol kökenli olmayan göçmenlerin sayısı arjantinin diğer bölgelerine oranla çok daha fazladır.
buenos airesli nüfus (buenos aires doğumlulara porteños/porteñas adı verilir) neredeyse istisnasız bir şekilde ispanyolca konuşur ve nüfusun çok büyük bir kısmı katoliktir.
aşağıdaki grafik buenos airesin yıllara göre nüfusunu gösteriyor. 1943 yılına kadar nüfus tahmini olarak ifade edilirken, 1947 - 2001 yılları arasında nüfus sayımı sonuçları ve 2005te de yine tahmini nüfus verilmiştir. kilometrekare başına düşen insan sayısı berlinden üç - dört kat daha fazladır ve tokyonun 23 bölgesinden bile daha yüksektir.
juan díaz de solís río de la platayı 1516 yılında keşfetti, fakat seferi bugünkü tigre yakınlarında kızılderililer tarafından uğradığı bir saldırı sonucunda kanlı bir şekilde bitti, öyle ki bu saldırı sırasında solís de hayatını kaybetmiştir.
buenos aires 2 şubat 1536 tarihinde pedro de mendoza tarafından puerto de nuestra señora santa maría del buen ayre (sevgili anamız güzel hava bakiresi meryemin limanı) adıyla kurulmuştur. ismi, cagliarinin virgen de bonariasına (güzel hava bakiresi) tapan papaz mendoza seçmiştir. başka bir rivayete göre ise isim río de la platadaki havanın güzel oluşundan dolayı seçildiği yönündedir. mendozanın şehri kurduğu yer bugünkü san telmo bölgesinin bulunduğu yerdir.
mendozanın emrinde 16 gemiyle birlikte gelen 1. 600 adam vardı. yaz sonunda geldikleri için tahıl ekmek için çok geç bir dönemdi. yerli querandí kızılderilileri avcılık ve toplayıcılık yapıyorlardı ve ispanyollar tarafından mendozanın birliklerine yiyecek sağlamalaya zorlandılar. bunun üzerine onlar da sürekli olarak ispanyollara saldırdılar. mendozanın sömürgecileri 1541 yılında bölgeyi terk etmek zorunda kaldılar.
şehrin ikinci kuruluşu (1580–1776)
şehir 1580 yılında juan de garay tarafından ciudad de la santísima trinidad y puerto santa maría de los buenos aires (kutsal teslisin şehri ve kutsal güzel hava bakiresi meryemin limanı) adıyla tekrar kuruldu. bu sırada bugünkü arjantin sınırları içinde, hepsi kuzeybatıda bulunan birçok şehir daha kuruldu. bunlardan en eskisi bugünkü arjantinin kuzeydoğusunda bulunan santiago del esterodur.
buenos aires kurulduğu ilk zamanlardan beri şehrin etrafındaki pampa bölgesinde beslenen hayvanlar ve ispanya ile yapılan ticaretle geçimini sağlamıştır. ama 17. ve 18. yüzyılda ispanyol yönetimi avrupaya gelecek bütün malların vergilendirilebilmesi için öncelikle perudaki lima şehrine gönderilmesini zorunlu kıldı. malların yollanmasını zorlaştıran bu olay buenos airesli tüccarların ispanyaya karşı hoşnutsuzluklarını gitgide arttırdı ve kaçakçılık günden güne arttı. ispanya kralı iii. karl otoritesinin gitgide azaldığını fark etti ve tahtta olduğu dönemde (1759-1788) önce ticari yaptırımları hafifletti ve en sonunda buenos airesi serbest bir liman şehri olarak tanıdı.
río de la plata eyaletinin başkenti (1776-1810)
buenos aires nihayet 1776 yılında peru eyaletinden ayrılıp río de la plata eyaletinin başkenti oldu. şehrin nüfusu afrikadan getirilen kölelerle birlikte büyük ölçüde arttı, 1778 - 1815 yılları arasında nüfusun hemen hemen üçte birini siyahlar oluşturuyordu.
ispanyolların birleşik krallıka karşı fransızların müttefiki olarak girdiği sömürge savaşları sırasında general william carr beresford yönetimindeki ingiliz birlikleri iki gün süren bir savaş sonunda şehri işgal ettiler. şehir halkı ingilizlere karşı direndi ve santiago de liniers emrindeki yerel güçler 4 ağustosda şehri tekrar ele geçirdiler. liniers bir ingiliz kuşatmasını daha başarıyla savuşturdu, bu da 7 haziran 1807 tarihinde general john whitelockun kapitülasyonu ile sonuçlandı.
kuşatmaların ispanyol birliklerinin değil de, kızgın halkın direnmesi sonucu başarısızlığa uğraması milliyetçileri cesaretlendirdi. kral nailine cabildos abiertos adı verilen yerel birliklere gitgide artan tavizler verdirerek ülkenin bağımsızlığa giden yolunu da açmış oldular.
bağımsızlık ve rosas diktatörlüğü (1810-1880)
25 mayıs 1810 tarihinde buenos airesli silahlı güçler kral naili baltasar hidalgo de cisteros y la torreyi şehirden attılar. 9 haziran 1816da tucumán kongresi resmi olarak birleşik río de la plata eyaletlerinin bağımsızlığını ilan etti. bağımsızlığın ilanından sonra buenos aires merkezli bir yönetimi savunan merkeziyetçiler ve eyaletlerin bağımsızlığından yana olan federalistler arasında tartışmalar yaşandı.
1829 yılında federalis juan manuel de rosas vali olarak buenos aireste yönetimin başına geçti. mart 1835te tekrar vali ve başkumandan seçildi. rosasın gücü zamanla inanılmaz derecede arttı ve bu onu bir diktatöre çevirdi. brezilya, uruguay ve don justo josé de urquizanın birliklerine karşı savaşırken öldüğü 1852 yılına kadar ülkeye hükmetti. rosasın ölümüyle şehir kapılarını avrupalı göçmenlere açtı.
buenos aires eyaleti 1853 yılında eyalet kongresine katılmayı reddetti ve arjantinden ayrıldı. 1859 yılında ise 1853te kurulan arjantin birliğine (federación argentina) katıldı.
arjantinin başkenti (1880-1976)
buenos aires 1880 yılında julio argentino roca yönetiminde aynı ismi taşıyan eyaletten ayrılıp başkent ilan edildi. buenos aires 1890 yılında [[latin amerika]daki en büyük ve en önemli şehir konumundaydı. yüzyıl başında nüfusu hemen hemen bir milyona yakındı.
1913 yılında avenida de mayo yönetiminde ilk metro hattı açıldı. buenos aires metrosu 1969 yılında meksiko cityde açılan metroya kadar latin amerikadaki ilk ve tek metro olarak hizmet verdi.
1919 yılında hipólito yrigoyen yönetimi sırasında askeri güç kullanılarak bastırılan bir işçi ayaklanması yaşandı. olaylar la semana trágica (trajik hafta) ismiyle tarihe geçti. 1930lu yıllarda şehrin bugün can damarlarını oluşturan santa fe, córdoba ve corrientes caddeleri yapıldı. ikinci dünya savaşından itibaren şehir büyüyerek eski birçok varoşu sınırlarına dahil etti. bu tarihlerde arjantin nüfusunun hemen hemen üçte biri buenos aireste yaşıyordu.
askeri diktatörlük rejimi (1976-1983)
1976 yılında isabel martínez de perónun baştan indirilmesiyle arjantinde askeri rejim başladı. bu rejim sırasında askeri rejime karşı çıkan ya da askeri hükümete karşı şüpheli yaklaşan on binlerce insan ortadan kayboldu.
1976 yılından 1983 yılına kadar süren askeri diktatörlüğün tutuklamaları ilk başladığında askeri diktatörlük rejimi sırasında kaybolan insanların anneleri plazo de mayo (mayıs meydanı)ndaki başkanlık sarayı casa rosadanın önünde toplanarak protesto gösterileri yapmaya başladılar.
tekrar demokratikleşme ve ekonomik atılım (1983-1998)
kaybedilen malvin savaşından sonra askeri rejimi sürdürmek imkânsızdı, böylece tekrar demokratik seçimler yapıldı. bu yeni dönemin ilk başkanı olarak raúl alfonsín seçildi. arjantinde yeniden demokrasiye geçişle birlikte 1 arjantin pezosu 1 dolara eşdeğer olurken carlos menem başkanlığında yapılan neoliberal reformlar sonucunda arjantin ekonomisi büyük bir atılım gerçekleştirdi ve bu atılım sonucunda buenos aires şehrinde yapılanma büyük ölçüde arttı. özellikle retiro bölgesinde birçok yeni yüksek binalar inşa edildi.
17 mart 1992 tarihinde retiro bölgesinde israil konsolosluğuna bırakılan bir saatli bomba 29 kişinin ölmesine ve 242 kişinin yaralanmasına yol açtı. bu olayı 18 haziran 1994te 85 kişinin ölmesine ve 300 kişinin yaralanmasına yol açan bir israil kurumuna yönelik bir saldırı yaşandı.amia (asociación mutual israelita argentina israil-arjantin birliği)ya karşı düzenlenen bu saldırı hakkında yıllarca herhangi bir bilgi verilmedi, bu, her yıl saldırının yapıldığı gün, devlet kurumlarını konuya olan ilgisizliklerinden dolayı suçlayan protestolara yol açtı. 25 ekim 2006 tarihinde savcılık tarafından yayınlanan raporda olayın hizbullah tarafından gerçekleştirdiği iddia edildi; eski iran hükümetindeki sekiz kişi için uluslararası tutuklama kararı istendi. iki olay da şehirde büyük yaralar açtı ve yönetim binalarından sonra şehirde en iyi korunan binalar yahudi kurumları haline geldi. buenos aires 180. 000 ile latin amerikadaki en büyük yahudi nüfusuna sahip şehirdir.
arjantin krizi ve yavaşça düzelen ekonomik durum (1998den günümüze)
buenos aires 1998 ve 2003 yılları arasında ekonomik bir kriz yaşayan arjantinde çatışmalara varan büyük gösterilerin merkezi oldu, 19 ve 20 aralık 2001 tarihlerinde yapılan (ve cacerolazo adı verilen) protesto gösteriler sonucunda devlet başkanı fernando de la rúanın istifa etmiştir. bunun dışında 1999 yılından beridir şehrin önemli yollarını bloke eden piqueteros isimli direnişçiler vardır. bu direnişçiler 2003 yılından beridir milli anlamda da büyük bir güç faktörü haline geldiler.
31 aralık 2004 tarihinde şehirde bugüne kadar gerçekleşen en büyük kaza meydana geldi: república del cromañón adı verilen diskoda çıkan büyük bir yangında 190 kişi hayatını kaybetti. bu kazanın ardından devrin belediye başkanı aníbal ibarra yangın kontrollerinin eksikliğinden dolayı sorumlu tutulduğundan görevi ihmalden hakkında dava açıldı. 7 mart 2006 tarihinde arjantin temsilciler meclisi mahkemesi, iberranın görevden alınması ve belediye başkanlığı görevinin vekili jorge telermana devredilmesine karar verdi.
nüfus
1833 yılında buenos airesin nüfusu hemen hemen 60. 000 civarındaydı, bu rakam 1869da 180. 000e yükseldi. 1890 yılına gelindiğinde buenos aires 661. 000 kişilik nüfusuyla latin amerikanın en büyük ve en önemli şehri konumuna gelmişti. avrupadan sürekli göçmen alması sonucu 1914 yılında 1, 6 milyona yükselen nüfus 2001 yılına gelindiğinde neredeyse 2, 8 milyona yükselmişti.
şehir merkezi ve varoşlarının toplam nüfusu 11, 5 milyondur. gran buenos aires bu nüfusuyla arjantinin en büyük metropolü ve são paolonun ardından güney amerikanın ikinci en büyük şehridir. nüfusun çoğunluğunu ispanyol ve italyan kökenliler oluştur, bunun yanında avrupanın birçok ülkesinden ve (turcos = türkler olarak adlandırılan) orta asya ülkelerinden gelen birçok göçmen de yaşamaktadır. buenos aireste ispanyol kökenli olmayan göçmenlerin sayısı arjantinin diğer bölgelerine oranla çok daha fazladır.
buenos airesli nüfus (buenos aires doğumlulara porteños/porteñas adı verilir) neredeyse istisnasız bir şekilde ispanyolca konuşur ve nüfusun çok büyük bir kısmı katoliktir.
aşağıdaki grafik buenos airesin yıllara göre nüfusunu gösteriyor. 1943 yılına kadar nüfus tahmini olarak ifade edilirken, 1947 - 2001 yılları arasında nüfus sayımı sonuçları ve 2005te de yine tahmini nüfus verilmiştir. kilometrekare başına düşen insan sayısı berlinden üç - dört kat daha fazladır ve tokyonun 23 bölgesinden bile daha yüksektir.
robot süpürge
bebek maması
aptamil bebek maması
en ucuz klima fiyatları
klima fiyatları
dubai vize
sözlük scripti sütyenli atlet
şişli escort bursa escort bursa escort görükle escort türkçe seks hikayeleri izmir escort hatay escort izmir escort ankara escort
çankaya escort maltepe escort buca escort denizli escort denizli escort çiğli escort şirinevler escort çekmeköy escort
Anadolu Yakası Escort istanbul escort
şişli escort
esenyurt escort
beylikdüzü escort
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?