ayhan ışık

turk sinemasinin jonlerinden. bircok filmde rol almis ve cok genc kizin kalbini yakmistir. nur icinde yatsin.
(bkz: sadri alisik)
(bkz: belgin doruk)

1975 den itibaren yapımcı yönetmen ve senarist olarak türk sinemasına katkıda bulundu.16 haziran 1979 tarihinde istanbul da güneş çarpmasına bağlı beyin kanaması nedeniyle öldü.

gerçek adı: ayhan ışıyan

"taçsız kral" lakaplı türk sinema oyuncusu, yapımcı, yönetmen, senarist, ses sanatçısı ve ressam(d. 5 mayıs 1929, izmir; ö. 16 haziran 1979, istanbul).

asıl adı ayhan ışıyan olan oyuncu altı çocuklu bir ailenin son çocuğu olarak izmir’in konak ilçesinde dünyaya gelir. altı yaşındayken babasını kaybeden ışık öğreniminin bir kısmını izmir’de, bir kısmını ise abisinin üniversite tahsili için annesi ve kardeşleri ile geldikleri istanbul’da tamamlar.

istanbul’da ilk önceleri zorlanan ışık, daha sonraları kendisini çok güzel bir çevrede bulduğunu verdiği röportajların birinde şu sözlerle anlatır: mahir iz okul müdürü, salah birsel müdür muaviniydi, edebiyata rıfat ilgaz, beden eğitimine vefalı kör galip, coğrafyaya akbaba celal geliyordu. daha ne isteyebilirdim ki..." buradaki okul arkadaşlarından bazıları senarist safa önal, karikatürist ferruh doğan ve ressam - karikatürist semih balcıoğlu’dur. daha sonra girdiği güzel sanatlar akademisi resim bölümünde bedri rahmi eyüboğlu’dan dersler alan ışık, buradaki dönem arkadaşlarıyla ise on’lar grubu’nda yer alır. amacı doğu-batı sentezini türk resminde yaratmak; “halk sanatı kaynaklarına eğilmek”, tekniği ise “renkçi ve lekeci” olan grupta dönem arkadaşlarından fikret otyam, altan erbulak, remzi raşa, adnan varınca, nedim günsür, orhan peker, turan erol ve liseden beri dostları olan semih balcıoğlu ile ferruh doğan’la yer alır. verdiği röportajların birinde daha çok empresyonizm akımının etkisinde kaldığı söyleyen ve bu anlamda da en çok claude monet’den etkilendiğini belirten ışık, akademi öğrenimi sırasında bir süre bab-ı ali’de ressam olarak çalışır fakat 1952 senesinde yıldız dergisi’nin açtığı yarışmaya girmesiyle resim hayatındaki geri planına itilerek sinemaya doğru yönelişi başlar. yarışmayı birincilikle kazanarak sinemaya geçer. bir sene sonra, 1953 senesinde ise güzel sanatlar akademisi’nden mezun olur.

ilk filminde, ömer lütfü akad’ın sinemacılar dönemine giriş filmi olarak kabul edilen kanun namına’sında başrolde oynayarak büyük ün kazanır. yaşamının ilerleyen dönemlerinde resim çalışmalarına ara ara devam etse de sinema artık birinci önceliği haline gelmiştir. ömer lütfü akad ile 1950’lerde ingiliz kemal, katil, öldüren şehir, vahşi bir kız sevdim, kardeş kurşunu filmlerini, osman seden ile de 1957’de bir avuç toprak filmini yapan ışık, 1959 yılında hollywood’a giderek şansını bir de orada denemek ister. fakat buradaki filmlerde çalışamaz. bunun nedeni sorulduğunda da : "benim gibi orada 5000 kişi sıra bekliyor. ayrıca çok da marifetleri var. zıplayıp havada iki takla atıyorlar. hem de ana dilleri gibi ingilizce konuşuyorlar. bize orada ekmek yok", diyerek açıklayan ışık, 60’ların başında vedat türkali’nin senaryosunu yazdığı otobüs yolcuları filmiyle yeşilçam’a dönüş yapar. arkasından akad ile son çalışması olacak olan ve orhan kemal’in bir romanından yine vedat türkali’nin senaryolaştırdığı üç tekerlekli bisiklet filmini çevirir. ışık yine bu dönemlerde çevirdiği küçük hanım seri filmleri ile de halk tarafından oldukça beğenilir ve devam eden dönem içerisinde ’ taçsız kral ’ ünvanını kazanır. 1970’ li yıllarda yeni bir moda rüzgarıyla film yıldızları peş peşe sahneye çıkmaya, plaklar doldurmaya başlar. kendisi de bu modaya uyar ve münir nurettin selçuk’tan dersler alarak klasik türk müziği dalında sahneye çıkar ve bir tane 45’lik plak doldurur. her türlü tarzda, yeteneğiyle göz doldurmayı başaran ışık, sinemada dram , politik , romantik , komedi , macera ve diğer tarzlarda örnekler sunar. 200 kadar film çevirir. 1975’den itibaren yapımcı, yönetmen ve senarist olarak türk sinemasına katkıda bulunan ışık bu senelerde italyan yapımcılarla yaptığı ve başrolünü de klaus kinski ile paylaştığı la mano che nutre la morte ve le amanti del mostro filmlerini yapar. filmler italya’da ve avrupa’nın bazı ülkelerinde vizyona girer fakat türkiye’de sansüre uğrar ve türk seyircisiyle hiçbir zaman buluşamazlar.

13 haziran 1979’da istanbul’da evinin balkonunda güneş çarpmasına bağlı beyin kanaması geçiren ayhan ışık hastaneye kaldırılsa da kurtarılamaz ve üç günlük koma sürecinin sonunda vefat eder. zincirlikuyu mezarlığı’na gömüldü.

ressamlığı:
ayhan ışık "güzel sanatlar akademisi"nin grafik bölümünde resim eğitimi almıştı. akademide semih balcıoğlu ile sınıf arkadaşı olduğunu da bir röportajında belirten belirten ışık, henüz sinemaya geçmeden önce dönemin bazı çocuk dergileri ve türkiye yayınevi’nin çıkarttığı çeşitli yayınlar için çizdiği karikatürler ve çizgi romanlarla profesyonel olmuştu. abd’ye yerleşip orada otomobil tasarımları çizmeyi de düşleyen ayhan işık’ın 1950’lerden itibaren resimlediği ve yazdığı bir takım aşk romanları yeni istanbul gazetesi’nde çizgi roman tefrikaları halinde günlerce yayımlandı. bu resimli romanlardan biri de 1966 yılında aynı gazete tarafından derlenip albüm haline getirilerek yayımlandı. "aşka inanmıyorum" adlı bu çizgi roman albümünün kapağında ayhan ışık’ın bir fotoğrafı yer almaktadır. bu fotoğrafın aşk romanının konusuyla bir ilgisi yoktu, ama yayınevinin artık ünlü bir sinema oyuncusu olan ayhan ışık’ın ününden yararlanmak amacıyla bu fotoğrafı kullandığı açıktır.

önemli filmleri:

kanun namına (lütfi ö. akad),
otobüs yolcuları (ertem göreç),
acı hayat (metin erksan),
üç tekerlekli bisiklet (lütfi ö. akad),
namusum için (memduh ün)



kronolojik sırayla tüm filmleri ve oynadığı roller:

1951
yavuz sultan selim ve yeniçeri hasan (yeniçeri hasan).

1952
ingiliz kemal lawrence`e karşı (ahmet esat/ingiliz kemal).
kanun namına (nazım usta).

1953
kanlı para.
katil (kemal).
vahşi arzu.
öldüren şehir (ali).

1954
vahşi bir kız sevdim (yüzbaşı adil).
şimal yıldızı (teğmen kemal).

1955
kardeş kurşunu (orhan).

1956
intikam alevi (ekrem).

1957
bir avuç toprak (ömer).

1958
beraber ölelim.
meçhul kahramanlar (osman).

1960
ölüm peşimizde (burhan).
devlerin öfkesi (rüzgar halil).
kanlı firar (tahir somyürek).
yangın var (eski istanbul kabadayıları) (murat).

1961
otobüs yolcuları (otobüs şoförü kemal).
avare mustafa (avare mustafa).
ya o ya ben (samim).
küçük hanımefendi (ömer şahinoğlu).
tatlı günah (fikret).
aşktan da üstün (binbaşı kemal).
sevimli haydut (osman).

1962
üç tekerlekli bisiklet (ali).
küçük hanım avrupa`da (ömer).
zorlu damat (necdet/hasan).
acı hayat (mehmet).
allah seviniz dedi.
küçük hanımın şöförü (ömer şahinoğlu).
çifte nikah.
küçük hanımın kısmeti.
rıfat diye biri (rıfat).
belalı torun (namık).

1963
bahriyeli ahmet (bahriyeli ahmet).
şaşkın baba (kemal).
ilk göz ağrısı (turgut).
şıpsevdi (suat).
küçük beyin kısmeti (suat).
iki kocalı kadın
kırık anahtar
helal olsun ali abi (ali).
maceralar kralı (erol).
yavaş gel güzelim (ayhan kocairfanoğlu).
yaralı aslan (ayhan).
ayşecik canımın içi (orhan).

1964
kral arkadaşım (ayhan güneş).
hızlı yaşayanlar (orhan).
kanun karşısında (selim).
muhteşem serseri (naci).
öp annemin elini (tarık).
kadın terzisi.
halk çocuğu (ahmet).
katilin kızı (ayhan).
koçum benim.
taşralı kız (necmi).
hızır dede (orhan).
şahane züğürtler (fikret soylu / ahmet).
kadın berberi (erol).
şoförler kralı (hasan).

1965
fişek necmi (fişek necmi).
namusum için (murat).
sevinç gözyaşları (ayhan çakmak).
sonsuz geceler (osman).
yasak cennet.
kadın isterse (tüccar irfan ersoy).
güneşe giden yol (nazmi özdemir).
kolejli kızın aşkı (ayhan).
tamirci parçası (demir).
sayılı dakikalar (tarık).
şoförün kızı (ayhan gürhan).

1966
allahaısmarladık istanbul.
vur emri (ali).
kanun benim (orhan / tarık).
idam mahkumu (ahmet).
istanbul dehşet içinde (kemal).
siyah otomobil (kenan).
altın kollu adam (murat).
katiller de ağlar (murat).
kumarbazın intikamı (murat soylu).
aslan pençesi (ismail sönmez).
bıçaklar fora (orhan).

1967
demir bilek.
yalnız adam.
küçük hanımefendi (bülent).
büyük kin (ömer).
krallar ölmez (ajan murat).
ölüm saati (ahmet).
kızıl tehlike.
beni katil ettiler (ali).
aslan yürekli kabadayı (kara haydar).
gecelerin kralı (kenan).
galatalı mustafa (mustafa).
acı günler (turgut).
yıkılan gurur (bülent).

1968
erikler çiçek açtı (orhan).

1969
sevdiğim adam (murat).
sabah olmasın (ahmet / orhan).
ayşecik yuvanın bekçileri (murat).
yılan soyu (orhan).
tel örgü (ömer).
fato (yüzbaşı kemal).
cingöz recai (cingöz recai).
ayşecik yuvanın bekçileri (murat).
hayatımın erkeği (ferit akman / sedat çağlayan).
karlıdağ`daki ateş (yusuf).

1970
yaşamak kolay değil (orhan).
küçük hanımın şoförü.
gölgedeki adam (ekrem).
ölünceye kadar (nejat).
zindandan gelen mektup (ali).
şampiyon (nihat).
öleceksek ölelim (akmeşeli dinar).
dağların kartalı (şehmuz).
çalınmış hayat (mehmet güler).
bütün aşklar tatlı başlar (murat).

1971
şerefimle yaşarım (murat).
herşeyim sensin (ahmet / feridun).
ölümden korkmuyorum (murat).
fatoş sokakların meleği (murat).
sezercik yavrum benim (tarık).
beyoğlu kanunu (vedat).

1972
büyük bela (murat).
kanun adamı (koca kurt).
kırık merdiven (kemal).
kader yolcuları (ömer).
beyaz kurt (mustafa).
oğlum.
yirmi yıl sonra (nazım usta).

1973
kızın varsa derdin var (adnan).
kara haydar (kara haydar).
ölümün nefesi (la mano che nutre la morte) (doktor igor).

1975
haşhaş (şahin).
harakiri (tayfun).

1976
örgüt.
kana kan (ali).

1977
yangın (c. savcısı selçuk ünver).

1979
ölüm benimdir.

kaynak:tr.wikipedia.org

sanatın belli başlı bütün alanlarında başarılı olmuş, son derece yetenekli, türk sinemasının gurur kaynağı, yeri doldurulamayacak efsane insan. günümüz koşullarında yurdum insanının sosyokültürel açıdan geriye gittiğini görmek de bir o kadar acı vericidir. bir ayhan ışık, bir ekrem bora, bir ediz hun, bir belgin doruk türk insanına yakıştırdıkları çağdaş ve ilerici yaşam biçimini 1960’larda, 1970’lerde sinema aracılığıyla büyük bir özveriyle ortaya koymalarına, çabalamalarına rağmen bugün gelinen nokta içaçıcı değildir. bir geriye gidiş söz konusudur. işin kötüsü bu, ekonomik açıdan bir geriye gidişten çok, zihinsel bir fakirleşme, hayata bakış açısında daralma şeklindedir. eskiden ayhan ışık filmlerine giden insanların çoğunun belki sadece bir takım elbiseleri vardı ama onu gururla giymeye, hiç olmazsa kravat takmaya, çağdaş görünmeye özen gösterirlerdi. örnek aldıkları sanatçılar gibi davranmaya çalışırlardı. şimdilerde önemli sayıda insan çağdaş bir yaşam biçimine burun kıvırıp bunun çok da gerekli olmadığını düşünmekte.

bugün doğumgünü olan yakışıklı jön.