agatha christie

en buyuk klassik cinayet romani yazari kadin.1890’da torquay’da dogdu. birinci dunya savasinda cephedeki hastahanelerden birinde hemsire olarak calismaya basladi, ve orada ilk kriminal romanini recetelerin arka yuzlerinden olusturdugu bir bloknotun uzerinde yazmaya basladi. bu kitab basilana kadar cok uzun sure gecti. bu arada bir igiliz cavusuyla evlenen gece hemsiresi, bir gecede unlu oldu.
1930’da ikinci evliligini meshur arkeolog mallowan ile yapti. kocasinin suriye ve irak’a yptigi arastirma gezilerinde ona eslik etti.
uzun yillar guney ingiltere’de yasadi ve kendine dunya capinda sadik ve hayran bir okuyucu kitlesi olusturmayi basardi..
onun onemli roman karakterlerinden biri olan dedektif hercule poirot ve miss marple sherlock holmes’un popularitesine ulasti...

bir ara beyoglu pera palas otelinde kalan dunyaca unlu gerilim romani yazari.

ingiliz cinayet romani yazari. oc duygusu ve kissasa kissas mmantigini romanlarinda bol bol islemistir. dogu ekspresinde cinayet bu oc ve kissasa kissas meselesinin en abartildigi romanlardan biridir. christie, bu romanda oldugu gibi bircok baska romanda da bu oc alan kisilere pek bir hosgoruludur. okunasi kitaplari
roger ackroyd cinayeti(pinar kurun cevirdigi metis baskisi mumkunse)
bric masasinda cinayet
on kucuk zenci
ve perde indi

12 ocak 1976’da ölen.incil ve shakespeare’den sonra en iyi bestsellerları yazmış olan kadın yazar.on küçük zenci kitabı bana göre en güzel kitabıdır.

turkiye de kaldıgı vakit dogu ekspresinde cinayet kitabını yazmış ve bir kısmı da turkiye de geçmiştir.

(bkz: büyük dörtler)

1934 tarihli, doğu ekspresinde cinayet kitabını pera palas, istanbul, türkiye’de yazmış olan christie’nin bu oteldeki odası yazarın hatırasına adanmış olup dolayısıyla en son christie tarafından ziyaret edilmiştir.

-----------------------------spoiler----------------------------

katil uşak

-----------------------------spoiler----------------------------

bazı insanların, romanlarındaki cinayetleri bizzat kendisinin işlediğine inandığı merhum bayan yazar.

cinayet romanlari yazmaya baslamadan once yazdigi eserlerini mary westmacott ismiyle yayınlamis yazar.

ayni zamanda kendisine sovalyelik unvani verilmis ancak okurlarinin laik gordugu kralicelik unvaninin yaninda bu unvani oldukca sonuk kalmistir.

birçok eseri günümüz polisiye edebiyatına ve sinemasına ilham kaynağı olmuş yazardır
(bkz: on küçük zenci)
(bkz: çarpık evde ki cesetler)
(bkz: son perde)

agatha christie, mary clarissa miller, aynı zamanda mary westmacott takma adıyla yazan, kitapları 113 dile çevrilen, yüzü aşkın eserin sahibi christie, tüm zamanların en çok satan ingiliz roman yazarıdır. belçikalı dedetktif hercule poirot ve miss jane marple karakterlerinin yaratıcısı christie, romantizm serileri ve çoçuk kitapları da yazmıştır.


15 eylül 1890 tarihinde, torquay, devon’da, frederick alvah miller and clarissa miller’ın kızları olarak dünyaya gelen christie, evde eğitim gördü. çok küçük yaşta annesi tarafından yazmak için cesaretlendirilen christie, on altı yaşındayken, paris’e, şan ve piyano dersleri alacağı bir okula gönderildi.
1914’de, bir flying royal corps çalışanı olan archibald christie ile evlendi. 1919’da kızları rosalind, dünyaya geldi.

christie’nin ilk dedektif romanı, the mysterious affair at styles (styles’daki esrarengiz olay), daha kırkı aşkın romanda karşımıza çıkacak, ünlü belçikalı dedektif karakteri, hercule poirot’u ilk kez kullandığı kitabıydı. kitap, çeşitli yayınevinlerince geri çevrildikten sonra, 1920’de, bodley head yayınevi tarafından kabul edildi.

christie’nin, diğer ünlü dedektifi, sevimli bir yaşlı kız olan, amatör dedektif, miss jane marple, tipik bir ingiliz karakateridir. poirot, esrarengiz olayları, mantığını ve akılcı methodlarını ve “küçük gri hücreler”ini kullanarak çözerken, marple, kadınlık içgüdülerine ve empati yeteneğine güvenirdi. marple’ın adı, içlerinde ilk olarak, christie’nin 1930’da yazdığı, murder at the vicarage (ölüm çığlığı) ve son olarak da, 1977’de yazdığı, sleeping murder (uyuyan ölüm)’ın bulunduğu, on yedi eserde geçmekteydi. poirot ve miss marple karakterlerinin ikisi de sinema ve televizyona uyarlandı.

56 yılda 66 detektif romanının altına imzasını atan christie’nin en iyi kitaplarından bazıları, 1934’de yazdığı, the murder of roger ackroyd (roger ackroyd cinayeti) ve murder on the orient express (doğu ekspresinde cinayet), 1937’de yazdığı death on the nile (nil’de ölüm) ve 1939’da yazdığı ten little niggers (on küçük zenci)’dır. 1977’de otobiyografisini yazan christie, the mousetrap (fare kapanı) gibi, londra’da, 30 yılı aşkın süre devamlı olarak sahnelerde oynanan, birçok oyununun da yazarıdır.

archie christie’nin, nancy neele adında, daha genç bir kadına aşık olduğunu açıklaması üzerine, 1926’da, christie’nin evliliği noktalandı. aynı sene christie, annesini kaybetti.

1978’de, michael apted’in yönetmenliğini yaptığı ve christie’yi, vanessa redgrave’in canlandırdığı, christie’nin gerçek hayat öyküsünü konu alan, agatha filmi, 1926’da, christie’nin boşanmasından sonra bir süreliğine ortadan kaybolup, harrowgate oteli’nde, mrs. neele adı altında yaşamasını konu alır.

1928’de sonuçlanan boşanma sürecinin iki yıl sonrasında, christie, 1927’de, ortadoğu’ya yaptığı ziyaretler sırasında tanıştığı, arkeolog max mallowan’a, suriye ve irak’daki kazı alanlarına yaptığı yolculuklarda eşlik etti. daha sonra mallowan ile evlenen christie, 1936’da murder in mesopotaima (mezapotamya cinayeti) ve 1937’de, death on the nile (nil’de ölüm), romanlarını yazdı.1946’da yazdığı, come, tell me how you live kitabında, christie, kendi arkeolojik maceralarını anlatmıştır.

en verimli dönemi 1920’lerin sonu olan chiristie’nin, 1930’larda, farklı esrarengiz olayları konu alan dört, dedektif hercule poirot’un hikayelerini yazdığı on dört, miss marple ve müfettiş battle’ın hikayelerini yazdığı dört kitabı basıldı. aynı sene, harley quin ve mr. marker pyne hikayelerinin anlatıldığı, iki kitap daha yazan christie, iki tane de sahne oyunu yazdı.

1936’da, mary westmacott takma adı altında yazdığı, ilk altı psikolojik romantizm romanı basılan chiristie, 1937’de howard carter’la tanıştığı, luxor ziyaretinden sonra, 1973 yılına kadar basılmayan, akhanaton adlı sahne oyununu yazdı. bu oyun 1979’da new york’da takip eden sene de londra’da, akhanaton and nefertiti adıyla sahnelendi.

ikinci dünya savaşı sırasında, londra’da univesity college hospital dispanserinde görev yapan christie, savaş sonrasında, roman çalışmalarına devam etmesinin yanı sıra, sahnede ve sinemada da başarı kazandı. witness for the prosecution (beklenmeyen şahit), new york drama critics circle tarafından, 1954-55 sezonunun en iyi yabancı sahne oyunu seçildi.

1967’de christie, ingiliz araştırma klübü’nün başkanı oldu. 1971 yılında ingiltere’nin en yüksek onur ünvanı olan "britanya imparatorluğu kadın komutanı" nişanını alan christie, 12 ocak 1976’da, wallingford, ingiltere’ de öldü.

bugun dogumunun 120. yildonumu. bu anlamda tum dunyada oldugu gibi turkiye’de de pera palas’da etkinlikler duzenlenmi$.