adilsahlar

hindistan’da bicapur devleti hükümdarlık ailesi.
hanedanın ve devletin kurucusu olan yusuf adil, behmenilerin hassa askerlerinden idi. kabiliyetli olduğundan, ikinci muhammed şahın takdirini kazanarak yükseldi. muhammed şahın vefatından sonra, taht kavgalarından faydalanarak bicapur’un idaresini eline geçirdi. ailesiyle bicapur’a gidip, 1490 senesinde şah unvanını aldı ve bağımsızlığını ilan etti.

dekken’de behmeniler’in yıkılmasıyla, dekken devletleri denilen dört devlet ortaya çıkmıştı. yusuf adilşah bu devletlerle sık sık savaşlar yaptı. ayrıca hind denizi ve hindistan’da hakimiyet kurmak isteyen portekizliler ile mücadele etti. portekizlilerin sahile yerleşip üsler kurmasının önüne geçmek istedi. fakat portekizliler, dekken devletleriyle olan mücadelelerden gereği gibi faydalanıp, sahilde üsler kurdular ve git gide kuvvetlendiler.

1504 senesinde yusuf adilşah, şiiliği, devletinin siyasetine esas olarak kabul edince, ülkede ayaklanmalar baş gösterdi. bidar ve ahmednagar hanlarına yenilen adilşah, önce beras, sonra da haniş’e kaçtı. bir sene sonra topladığı ordu ile bidar hanı ali berid’i yendi. bicapur’u geri aldı ve ömrünün sonuna kadar diğer dekken devletleriyle mücadele etti. yusuf adilşah’ın hükümdarlığının son yıllarında, portekizliler goa’yı ele geçirdiler.

yusuf adilşah, 1516 senesinde vefat edince, yerine on üç yaşındaki oğlu ismail adilşah geçti. fakat vefatından önce kemal hanı oğluna vasi tayin ettiği için, bir süre devleti kemal han idare etti. kemal han, cuma hutbesini dört hak mezhepten hanefi mezhebine uygun olarak okuttu. ehl-i sünnet itikadına uymayı, devletin resmi siyaseti olarak kabul etti. ismail adilşah tahta çıktığı sırada, portekizlilerin ele geçirdiği goa limanı geri alındı.

ismail adilşah, 1521 senesinde viceyanagar devleti’nin elinde bulunan rayçur duab’ı geri almak için bir sefer düzenledi. iki ordu, krişna suyu kıyılarında karşılaştı. ismail adilşah, askerlerini sudan geçmeye zorlayınca askerin pek çoğu boğuldu. karşıya geçenler de öldürüldü. ismail adilşah, bu savaşta kendi canını zor kurtardı.

dekken devletleri sultanlarından burhan nizamşah, ali berid ve alaüddin imadşah, 1525 senesinde birleşerek, adilşahlara saldırdılar. ismail adilşah’ın başkumandanı esad han lari türk, bu birleşik orduyu, şalapur önlerinde bozguna uğrattı. ismail adilşah da, babası gibi, ömrünü diğer dekken devletleri ile mücadele etmekle geçirdi.

1534 senesinde ismail adilşah’ın ölümü üzerine yerine geçen oğullarından mallu ve ibrahim adilşahlar dönemlerinde, ülke iç karışıklıklar ve dekken devletleri ile mücadele arasında kaldı. 1579’da ali adilşah’ın yerine hükümdar olan ikinci ibrahim adilşah’ın dönemi, bicapur devletinin en parlak yılları oldu. ibrahim şah, hindistan’ın en büyük islam devleti olan gürganiye hanedanlığı ile iyi münasebetler kurdu. ikinci ibrahim adilşah, gürganiyye sultanı cihangir şah’tan oğul muamelesi gördü. cihangir şah, adilşahları, ahmednagar ve gülkende memleketlerinin fethiyle vazifelendirdi. adilşahlar, gürganilerle beraber, dekken’de diğer devletlere karşı mücadele ettiler. bu devirde bicapur devleti sınırları, güneyde maysor’a kadar genişledi. ikinci ibrahim adilşah’tan sonraki hükümdarlar döneminde, devlet yine iç karışıklıklar içerisine düştü. bu dönemde adilşahlar, gürganilere karşı merathalılara yardım ettiler. bu olay üzerine gürgani hükümdarı evrengzib alemgir şah, 1686 senesinde, ordusuyla bicapur önlerine geldi ve şehri kuşattı. kuşatma iki ay on iki gün sürdü. bicapur’un düşmesiyle, adilşahlar devleti tarihe karıştı. son adilşah hükümdarı iskender’e, evrengzib çok iyi muamelede bulundu. himayesine aldı ve yıllık maaş bağladı.

hindistan’ın dekken bölgesinde, bicapur’a iki yüz yıla yakın hakim olan adilşahlar, bölgede türk hakimiyetini kurdular. uzun seneler, portekizlilerle mücadele ettiler. muazzam sanat ve mimari eserleri inşa edip, kültür ve medeniyete hizmet ettiler. fevkalade binalar, saraylar, camiler ve türbeler yaptılar. bunlar arasında ikinci ali adilşah’ın, bicapur’da yaptırdığı cami çok meşhurdur.